Σικάγο, 1886: εκεί που γεννήθηκε η Πρωτομαγιά

Πρωτομαγιά αύριο. Κάποιοι θα θυμηθούν με συγκίνηση την εκτέλεση των διακοσίων ελλήνων πατριωτών (όλοι τους κομμουνιστές, που παραδόθηκαν από το τεταρταυγουστιανό καθεστώς στους γερμανούς κατακτητές) στο σκοπευτήριο της Καισαριανής, το 1944. Κάποιοι άλλοι θα θυμηθούν ότι παραμονή πρωτομαγιάς τού 1945 ήταν που αυτοκτόνησε ο Χίτλερ, μη αντέχοντας στην σκέψη ότι μπορεί οι σοβιετικοί να έμπαιναν στο Βερολίνο ανήμερα της εργατικής γιορτής. Κάποιοι -λιγώτεροι, σίγουρα- θα θυμηθούν το 1886, όταν οι δυνάμεις καταστολής των ΗΠΑ αιματοκύλισαν την μεγάλη απεργία τού Σικάγου. Χάρη στο εργατικό αίμα που χύθηκε τότε, η μέρα της πρωτομαγιάς καθιερώθηκε ως η παγόσμια ημέρα γιορτής της εργατιάς. Κι επειδή αύριο, μέρα απεργίας, το ιστολόγιο θα απεργεί (όπως πάντα), ας σημειώσουμε σήμερα δυο λόγια για εκείνα τα γεγονότα τού 1886.

Όλα άρχισαν όταν η Αμερικανική Ομοσπονδία Εργαζομένων ενέκρινε ένα ιστορικό ψήφισμα που διακήρυσσε ότι από την 1η Μαΐου 1886 και μετά, η νόμιμη εργασία μιας μέρας θα είναι οκτώ ώρες. Επί μήνες πριν από αυτή την ημερομηνία χιλιάδες εργάτες συμμετείχαν στον αγώνα για μικρότερο ωράριο. Ειδικευμένοι και ανειδίκευτοι, μαύροι και άσπροι, άνδρες και γυναίκες, ντόπιοι και μετανάστες...όλοι ενώθηκαν, δίνοντας ανυποχώρητη μάχη για την καθιέρωση του οκτάωρου.. Ανήμερα την πρωτομαγιά, οι εκδηλώσεις κορυφώθηκαν με μια πρωτοφανή σε συμμετοχή απεργία διαρκείας. Το Σικάγο, η περίφημη "Δεύτερη Πόλη" των ΗΠΑ, βρέθηκε στο προσκήνιο καθώς 400.000 εργάτες απήργησαν μόνο εκεί. 

Οι απεργοί δεν ήσαν συγκροτημένοι σε ενιαίο σώμα αλλά είχαν δημιουργήσει μπλοκ ανά εταιρεία ή ανά σωματείο. Στο μπλοκ τής McCormick Harvester Co, για παράδειγμα, συμμετείχαν πάνω από τους μισούς εργαζόμενους, παρά την απροκάλυπτη τρομοκρατία της εταιρείας. Δυο μέρες αργότερα, μια ομάδα από 500 απεργούς τής McCormick οργάνωσε μαζική συγκέντρωση, όπου μίλησε ο μαχητικός κομμουνιστής Αύγουστος Σπάις. Την ώρα της ομιλίας του, κατέφτασε μια δύναμη 200 αστυνομικών και, χωρίς καμιά προειδοποίηση, επιτέθηκε στο πλήθος με γκλομπ και περίστροφα. Ένας απεργός σκοτώθηκε επί τόπου, έξι τραυματίστηκαν σοβαρά και πλήθος άλλοι εργάτες τραυματίστηκαν ελαφρότερα. Αμέσως ο Σπάις κάλεσε, μέσω του τύπου, όλους τους εργάτες τού Σικάγου σε εκδήλωση διαμαρτυρίας την επόμενη μέρα, στην πλατεία Χεϋμάρκετ.
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε και, παρά την οργή που φούσκωνε, ήταν ειρηνική. Αργά το βράδυ, με την βροχή να πέφτει δυνατά, το πλήθος είχε πλέον διαλυθεί και στην πλατεία απέμεναν κάπου 200 άτομα. Τότε, εντελώς ξαφνικά, μια αστυνομική δύναμη 176 ατόμων, έχοντας επί κεφαλής τον αρχηγό τής αστυνομίας, εισέβαλε και διέταξε τους συγκεντρωμένους να διασκορπιστούν αμέσως. Πριν προλάβουν καλά-καλά οι εργάτες να διαμαρτυρηθούν, μια βόμβα ρίχτηκε στις τάξεις της αστυνομίας. Σκότωσε έναν, τραυμάτισε θανάσιμα έξι ακόμη και τραυμάτισε περίπου εβδομήντα άλλους. Οι αστυνομικοί άνοιξαν αμέσως πυρ θερίζοντας τους συγκεντρωμένους εργάτες αδιακρίτως. Πόσοι ακριβώς πληγώθηκαν ή σκοτώθηκαν από τις σφαίρες της αστυνομίας δεν εξακριβώθηκε ποτέ.

Η σπέκουλα δεν άργησε να φουντώσει. Ο αστικός τύπος καλούσε το κράτος να εκδικηθεί το "αθώο αίμα των αστυνομικών", επιμένοντας ότι η βόμβα ήταν δουλειά των αναρχοκομμουνιστών. Η κρατική βία δεν άργησε να ξεσπάσει. Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα συνελήφθησαν όχι μόνο όλοι οι γνωστοί κομμουνιστές αλλά και όσοι ήσαν ύποπτοι πως...σοσιάλιζαν. Φυσικά, ανάμεσα στους συλληφθέντες ήσαν και εργάτες τελείως άσχετοι με τον σοσιαλισμό. "Πιάστε τους πρώτα και μετά κοιτάχτε τον νόμο", ήταν η κυνική δήλωση του πολιτειακού εισαγγελέα Τζούλιους Γκρίννελ.

Μετά από υποδείξεις πολλών αυτοπτών μαρτύρων, η αστυνομία συνέλαβε κάποιον Ρούντολφ Σνάουμπελτ ως εκείνον που έρριξε την βόμβα, όμως τον άφησε ελεύθερο λίγο αργότερα δίχως να του απαγγείλει κατηγορίες. Αντίθετα, προσήγαγε σε δίκη, με την κατηγορία τής συμμετοχής σε φόνο, οκτώ άτομα γνωστά για τις κομμουνιστικές τους ιδέες. Πρώτος και καλύτερος ήταν ο Αύγουστος Σπάις.

Η δίκη άρχισε στις 21 Ιουνίου 1886. Οι ένορκοι δεν επιλέχτηκαν με την συνηθισμένη διαδικασία της κλήρωσης ονομάτων από μια κάλπη αλλά με έναν άλλο, πιο πρωτότυπο τρόπο: ο Γκρίννελ όρισε έναν δικαστικό επιμελητή, ο οποίος επέλεξε προσωπικά τους ενόρκους! Το πόσο "δίκαιη" ήταν η δίκη, έγινε ξεκάθαρο από την πρόστυχη δήλωση που έκανε στον τύπο αυτός ο επιμελητής: "έχω την ευθύνη αυτής της υπόθεσης και ξέρω τι πρέπει να κάνω: είναι τόσο σίγουρο ότι αυτοί οι φονιάδες θα κρεμαστούν, όσο σίγουρο είναι ότι όλοι θα πεθάνουμε κάποτε". Αλλά και ο Γκρίννελ δεν παρέλειψε να "νουθετήσει" τους ενόρκους: "καταδικάστε αυτούς τους άνδρες, κάντε τους παράδειγμα, κρεμάστε τους κι έτσι θα σώσετε τους θεσμούς μας". Η παρότρυνση του Γκρίννελ ήταν περιττή, αφού το σώμα των ενόρκων απετελείτο από μερικούς επιχειρηματίες και υπαλλήλους-τσιράκια τους, ενώ ανάμεσά τους βρισκόταν ως και συγγενής τού νεκρού αστυνομικού (απίστευτο αλλά αληθινό!).

Λεπτομέρεια με σημασία: Ο εισαγγελέας Τζούλιους Γκρίννελ ζήτησε τη θανατική ποινή και για τους οκτώ κατηγορουμένους, χωρίς να προσκομίσει κανένα στοιχείο που να τους συνδέει με τη βομβιστική επίθεση. Απλώς είπε ότι οι κατηγορούμενοι ενθάρρυναν με τους λόγους τους τον άγνωστο βομβιστή να πραγματοποιήσει την αποτρόπαιη πράξη του, γι' αυτό πρέπει να κριθούν ως ένοχοι συνωμοσίας και ως ηθικοί αυτουργοί σε φόνο.

Τα υπόλοιπα είναι απλή ιστορία. Όλοι οι κατηγορούμενοι βρέθηκαν ένοχοι, άλλος λίγότερο κι άλλος περισσότερο. Ένας καταδικάστηκε σε 15 χρόνια φυλακή κι εφτά σε θάνατο. Δυο από τους θανατοποινίτες ευτύχησαν να δουν την ποινή τους να μετατρέπεται σε ισόβια. Από τους υπόλοιπους πέντε, οι τέσσερις οδηγήθηκαν στην αγχόνη στις 11 Νοεμβρίου 1887. Ο πέμπτος κορόιδεψε τους δημίους του, αυτοκτονώντας την παραμονή τής εκτέλεσης. Στην κηδεία τους συγκεντρώθηκαν 600.000 λαού, οι οποίοι συνέχισαν τον αγώνα για την αθώωση των καταδικασμένων. Τελικά, στις 26 Ιουνίου 1893, ο κυβερνήτης Άλτγκελντ παραδέχτηκε ότι η δίκη ήταν στημένη και απελευθέρωσε τους τρεις που βρίσκονταν ακόμη στην φυλακή. Φυσικά, την ίδια μέρα τελείωσε μια για πάντα η πολιτική καρριέρα του Άλτγκελντ.



Περισσότερα για το θέμα:
- "Haymarket bombing" - θαυμάσια παρουσίαση του θέματος από τον ιστοτόπο "Spartacus Educational".
- "Haymarket affair" - πλήρες άρθρο στην διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια Wikipedia
- Χάουαρντ Ζιν, "Ιστορία του λαού των Ηνωμένων Πολιτειών", εκδόσεις "Αιώρα".
- "Address of August Spies" - το πλήρες κείμενο της συγκλονιστικής απολογίας τού Αύγουστου Σπάις, με μερικά ενδιαφέροντα σχόλια.
- Επίσης, μη παραλείψετε να διαβάσετε το κείμενο "Σικάγο 1η Μαΐου 1886" από το ιστολόγιο "atheofobos2", όπου υπάρχει άφθονο φωτογραφικό υλικό αλλά και ένα μεταφρασμένο απόσπασμα της απολογίας τού Σπάις.




Πηγη: Cogito ergo sum