Παγκόσμια καπιταλιστική κρίση: Κανένα μείγμα διαχείρισης δε σώζει το λαό

Η επίσκεψη Σαμαρά στις ΗΠΑ και η συνάντηση με τον Μπαράκ Ομπάμα αναθέρμανε και στην Ελλάδα τη συζήτηση γύρω από τα δύο μείγματα διαχείρισης της κρίσης. Η διαφορά, σε σχέση με το παρελθόν, είναι πως τώρα όλοι δηλώνουν υπέρμαχοι της άποψης ότι η διαχείριση της κρίσης δεν μπορεί να γίνεται μόνο με λιτότητα, αλλά χρειάζεται επίσης στρατηγική για βιώσιμο χρέος, ανάπτυξη και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, όπως είπε και ο Ομπάμα. Αυτή είναι η θέση του ΣΥΡΙΖΑ, σ' αυτά συμφώνησε ο Αντ. Σαμαράς στη συνάντηση με τον Μπ. Ομπάμα, αυτά επανέλαβαν όλα τα κόμματα, με εξαίρεση το ΚΚΕ.

Αυτά λένε με κάθε ευκαιρία όλες οι αστικές κυβερνήσεις στις χώρες του λεγόμενου «ευρωπαϊκού Νότου». Για την ιστορία, τις ίδιες διακηρύξεις, για «λιτότητα με ανάπτυξη», συμπεριέλαβαν στα συμπεράσματά τους όλες οι τελευταίες Σύνοδοι Κορυφής της ΕΕ. Η εφαρμογή τους, μάλιστα, ξεκίνησε από τη Γαλλία, στην οποία δόθηκε δίχρονη παράταση (μέχρι και το 2015) για να μειώσει το έλλειμμα στο 3% του ΑΕΠ, όπως προβλέπεται από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ και τα μετέπειτα σύμφωνα για την ανταγωνιστικότητα στις χώρες του ευρώ.


Ο υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας έφτασε τότε να πει ότι η παράταση στη δημοσιονομική προσαρμογή της χώρας του, θα σηματοδοτήσει το «τέλος της λιτότητας»! Παίρνοντας το παράδειγμα της Γαλλίας, μπορεί να δει κανείς ότι από τη χαλάρωση των δημοσιονομικών στόχων, ο λαός δεν ωφελήθηκε σε τίποτα. Απεναντίας, μάλιστα. Όρος για τη χαλάρωση της λιτότητας στη Γαλλία ήταν και παραμένει να προχωρήσουν ταχύτερα οι ανατροπές στις εργασιακές σχέσεις και το ασφαλιστικό, που θεωρούνται από τους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς οι βασικές «πληγές» για την ανταγωνιστικότητα της γαλλικής οικονομίας.

Το ίδιο ισχύει και με την Ισπανία, για την οποία επίσης «έσπασε» η λιτότητα και της δόθηκε διετής παράταση στην εκπλήρωση των όρων για το έλλειμμα. Μόλις τις προάλλες, όμως, άνοιξε στα γεμάτα ξανά η συζήτηση για νέα μείωση 10% στους μισθούς, δείχνοντας ότι το τέλος της λιτότητας στο μείγμα της επεκτατικής διαχείρισης της κρίσης αφορά το κεφάλαιο και όχι το λαό. Άλλο παράδειγμα είναι η Ελλάδα, για την οποία, το Νοέμβρη του 2012, αποφασίστηκε η επιμήκυνση της δανειακής σύμβασης κατά δύο χρόνια, από το 2014 στο 2016.

Η τρόικα, στην έκθεσή της, εκτιμούσε τότε ότι η διετής επιμήκυνση του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής της Ελλάδας ανεβάζει το χρηματοδοτικό κενό στα 32,6 δισ. ευρώ, που στο σύνολό τους μεταφράζονται σε μέτρα και περικοπές σε βάρος του λαού. Έλεγε ακόμα ότι η διετής επιμήκυνση «θα περιορίσει τον αντίκτυπο των οδυνηρών μέτρων λιτότητας, που υιοθέτησε η ελληνική κυβέρνηση». Από τότε έως σήμερα, η κυβέρνηση συμφώνησε με την τρόικα το τρίτο κατά σειρά μνημόνιο, τα μέτρα διαδέχονται το ένα το άλλο, ήδη συζητιούνται νέες ανατροπές για το Σεπτέμβρη και η εργατική - λαϊκή οικογένεια βουλιάζει στη φτώχεια.

Τι έχουν στο νου τους;

Τι έχουν στο νου τους όλοι αυτοί που μιλάνε για περιορισμό της λιτότητας και περισσότερα αναπτυξιακά μέτρα στο μείγμα της διαχείρισης; Σίγουρα όχι τα λαϊκά συμφέροντα. Για παράδειγμα, τόσο οι ΗΠΑ, όσο και η ευρωζώνη, συμφωνούν ότι οι αντεργατικές - αντιλαϊκές αναδιαρθρώσεις, που είναι ο πυρήνας των ανατροπών στις χώρες με ή χωρίς μνημόνιο, είναι όρος απαράβατος για να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα των μονοπωλίων και να έρθει η ανάπτυξη. Αυτό είπε και ο Μπ. Ομπάμα στις δηλώσεις του μετά τη συνάντηση με τον Αντ. Σαμαρά.

Κανείς, επίσης, σε όλο τον καπιταλιστικό κόσμο δε διαφωνεί ότι το χρέος μιας χώρας πρέπει να είναι βιώσιμο και πως δεν πρέπει να έχει μεγάλα ελλείμματα, που τροφοδοτούν το χρέος. Άλλωστε, η ευρωζώνη, με καθοριστική συμβολή της Γερμανίας, είναι αυτή που επέβαλε όριο στο χρέος των κρατών - μελών της με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ (1992), στο 60% του ΑΕΠ και 3% στο έλλειμμα.

Η αναχρηματοδότηση του χρέους απορροφά μεγάλο μέρος των κρατικών εσόδων. Το υψηλό χρέος είναι επίσης ανασταλτικός παράγοντας για να δανειστεί μία χώρα από τις λεγόμενες «αγορές», αφού μεγαλώνουν το ρίσκο να κηρύξει πτώχευση και τα επιτόκια ανεβαίνουν. Άρα, για να αντλεί φτηνό χρήμα από τις καπιταλιστικές αγορές και να τροφοδοτεί τα μονοπώλιά της με προνόμια, υποδομές και φοροαπαλλαγές, μία οικονομία πρέπει να έχει ρεγουλαρισμένο το χρέος και το έλλειμμα. Αυτό γίνεται πιο δύσκολο σε συνθήκες κρίσης, αφού και τα έσοδα του κράτους μειώνονται και το ΑΕΠ μικραίνει, με αποτέλεσμα να μεγαλώνει ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ.

Στην Ελλάδα, όλα τα παραπάνω ζητήματα, που εκκολάφθηκαν την περίοδο της φρενήρους ανάπτυξης, οξύνθηκαν απότομα με την κρίση. Τότε, και μπροστά στον κίνδυνο της ανεξέλεγκτης χρεοκοπίας, με συνέπειες συνολικά για το ευρώ, επιλέχθηκε ο δανεισμός από τα κράτη - μέλη και το ΔΝΤ, προκειμένου η κυβέρνηση να ανατροφοδοτεί το χρέος της. Σαν αποτέλεσμα, το χρέος μεγάλωσε και η πρόσβαση στις καπιταλιστικές αγορές έγινε ακόμα πιο δύσκολη.

Τώρα, τα αστικά επιτελεία βλέπουν ότι είναι αδύνατο να ανακάμψει δημοσιονομικά η Ελλάδα με τόσο μεγάλο χρέος και πως αν δεν καταστραφεί κεφάλαιο, η κρίση δεν πρόκειται να ξεπεραστεί. Γι' αυτό συζητούν ξανά ένα νέο «κούρεμα» του χρέους. Τώρα όμως, τα κεφάλαια που μένουν να «κουρευτούν» είναι αυτά που διακρατούν τα κράτη - μέλη με τη μορφή ελληνικών ομολόγων, σε αντάλλαγμα των οποίων δάνεισαν την Ελλάδα. Άρα, οποιοδήποτε «κούρεμα» που θα αλαφρώσει την καπιταλιστική οικονομία της Ελλάδας, θα ζημιώσει τους εταίρους δανειστές της, που είναι ανταγωνιστικές μεταξύ τους οικονομίες, όσο κι αν ανήκουν στην ίδια λυκοσυμμαχία.

Η κόντρα Γερμανίας - ΔΝΤ

Γι' αυτό η Γερμανία σκυλιάζει με την ιδέα ενός νέου «κουρέματος». Από τη μία ξέρει πως αν οι δημοσιονομικοί δείκτες δε βελτιωθούν στην Ελλάδα, θα χρειάζεται διαρκώς καινούργια δάνεια για να ανατροφοδοτεί το χρέος που θα μεγαλώνει. Από την άλλη, αν δεχτεί να χαλαρώσουν οι ρυθμοί της δημοσιονομικής πειθαρχίας και να «κουρευτεί» το χρέος, ξέρει πως η ζημιά θα βαρύνει τη δική της οικονομία και τα δικά της μονοπώλια, αφού θα αναγκαστεί να καταστρέψει κεφάλαιο που της ανήκει.

Το ΔΝΤ επιμένει στο «κούρεμα», επειδή οι χώρες που το χρηματοδοτούν είναι ανταγωνιστικές με τη Γερμανία και τα άλλα κράτη - μέλη τη ευρωζώνης. Γι' αυτό πιέζουν να αναλάβουν οι εταίροι της Ελλάδας μεγαλύτερο μέρος της ζημιάς που προκαλεί η διαχείριση της κρίσης, προκειμένου να διασφαλίσουν ότι τα λεφτά που δανείζουν θα τα πάρουν πίσω και ότι δε θα εξαφανιστούν στον «Καιάδα» μιας ανεξέλεγκτης ελληνικής χρεοκοπίας. Γι' αυτό και οι ΗΠΑ αξιοποιούν το ζήτημα της Ελλάδας για να πιέσουν τη Γερμανία να κάνει υποχωρήσεις στη διαχείριση της κρίσης, που ενδεχόμενα να σταθεροποιήσουν προσωρινά την οικονομία της ευρωζώνης, αποδυναμώνουν όμως την ίδια στον παγκόσμιο ανταγωνισμό.

Πάνω εκεί εξελίσσεται η κόντρα για το μείγμα διαχείρισης της κρίσης. Κανείς τους, ούτε η Γερμανία, ούτε οι ΗΠΑ, ούτε το ΔΝΤ δε λένε ότι αν αλαφρώσει το χρέος, η κυβέρνηση θα μπορεί να αυξήσει μισθούς και συντάξεις, να χαλαρώσει τις αντεργατικές ανατροπές, να μειώσει τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, να ρίξει χρήμα για δημόσια και δωρεάν Υγεία - Παιδεία - Πρόνοια. Αντίθετα, όλοι ζητάνε χαλάρωση της δημοσιονομικής πειθαρχίας για να περισσέψει χρήμα ώστε το κράτος να αναπτύξει υποδομές με δημόσιες επενδύσεις, να δώσει φοροαπαλλαγές και επιδοτήσεις για να επενδύσουν οι καπιταλιστές τα συσσωρευμένα κεφάλαιά τους. Έτσι, λένε, θα αυξηθεί η απασχόληση.

Γι' αυτό και ο ΣΥΡΙΖΑ ζητά, τελευταία, οι δημόσιες επενδύσεις να μην προσμετρώνται στο χρέος. Γι' αυτό ζητά «κούρεμα», αλλά χύμα και τσουβαλάτα ομολογεί πλέον ότι από αυτό ο λαός καμιά διαφορά δεν πρόκειται να δει προς όφελός του. Τον παραμυθιάζουν όλοι μαζί ότι έτσι θα περισσέψει χρήμα στο κράτος να βοηθήσει τους καπιταλιστές, ώστε να γίνουν επενδύσεις και να αυξηθούν οι θέσεις απασχόλησης. Η μόνη διαφορά είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ λέει πως θα στηρίξει τους «υγιείς επιχειρηματίες», αντί της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, που στηρίζουν τα λαμόγια, όπως τους κατηγορεί.

Την ίδια χρησιμότητα έχει και το λεγόμενο «ευρωομόλογο» ή η «αμοιβαιοποίηση του χρέους» που ζητάει ο ΣΥΡΙΖΑ και ανέφερε τις προάλλες ο Γ. Στουρνάρας, μιλώντας για «ενιαία αγορά χρέους» της ευρωζώνης. Τι σημαίνει αυτό; Ότι ανισόμετρες μεταξύ τους οικονομίες θα δανείζονται με ενιαία επιτόκια. Αυτό όμως θα οδηγήσει σε αύξηση του κόστους δανεισμού για την ισχυρή οικονομία της Γερμανίας και άλλων χωρών, αφού πλέον θα είναι συνεγγυητές των δανείων της αδύναμης οικονομικά Ελλάδας. Αυτά στον καπιταλισμό δε γίνονται.

Τους δυσκολεύει το ευρώ

Το ευρώ τους δυσκολεύει διπλά στη διαχείριση της κρίσης, επειδή μία χώρα δεν μπορεί να το υποτιμήσει, ώστε να καταστρέψει ακαριαία κεφάλαιο και να δημιουργήσει προϋποθέσεις ανάκαμψης, βυθίζοντας όμως το λαό στη φτώχεια. Ούτε μπορούν (προς το παρόν) να κόψουν χρήμα, γιατί η ευρωζώνη αποτελείται από ανταγωνιστικές και ανισόμετρες μεταξύ τους οικονομίες, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, την Κίνα ή την Ιαπωνία, που είναι ενιαίες οικονομίες, και όχι συνασπισμοί κρατών με ανταγωνιζόμενες οικονομίες και ίδιο νόμισμα.

Ακόμα κι αν παρθούν τέτοια επεκτατικά μέτρα για την Ελλάδα ή άλλες χώρες, το μάρμαρο θα το πληρώσει ο λαός, αφού οι χώρες που θα έχουν χασούρα, θα επιδιώξουν και θα πάρουν ανταλλάγματα ανάλογης ή μεγαλύτερης αξίας για τα μονοπώλιά τους. Άρα, με επεκτατική ή περιοριστική διαχείριση, το υποζύγιο είναι ο λαός. Ο νόμος του καπιταλισμού λέει ότι η δίψα του κεφαλαίου για κέρδος οδηγεί στην ολοένα και μεγαλύτερη συμπίεση της τιμής της εργατικής δύναμης. Πάνω εκεί στηρίζονται τα αντιλαϊκά μέτρα σε ανάπτυξη και κρίση.

Μπορεί οι μεταξύ τους ανταγωνισμοί και οι αντιθέσεις να δυσκολεύουν τη διαχείριση της κρίσης σε συνθήκες παγκοσμιοποιημένης δράσης του κεφαλαίου, όμως συμφωνούν απόλυτα ότι με οποιοδήποτε μείγμα, ο εργάτης πρέπει να γίνεται διαρκώς φθηνότερος, τα μονοπώλια να κερδίζουν νέα πεδία δράσης και να αυξάνεται σταθερά η μονοπώληση της οικονομίας.

Να γιατί λέμε ότι στον καπιταλισμό, ο λαός δεν πρόκειται να δει χαΐρι, απ' όποιο μονοπάτι κι αν πάνε να τον οδηγήσουν έξω από την κρίση οι διαχειριστές του συστήματος. Φιλολαϊκή διέξοδος από την κρίση, σημαίνει καταστροφή της αιτίας που τη γεννά. Σημαίνει αποδέσμευση από την ΕΕ και τους άλλους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς με λαϊκή εξουσία, κοινωνικοποίηση των μονοπωλίων για να πάρει ο λαός τα κλειδιά της οικονομίας και μονομερή διαγραφή του χρέους.



902