Freedom όπως Friedman;

Η ελευθερία λένε, είναι το υπέρτατο αγαθό....Όμως η ελευθερία δεν είναι διακόπτης, δηλαδή δεν μπορείς να πεις "είμαι ελεύθερος" ή "δεν είμαι ελεύθερος". Υπάρχει βλέπετε μια κλίμακα στην οποία ο καθένας μπορεί να είναι ψηλά, χαμηλότερα, πιο χαμηλά, ή στον πάτο.

Στις μέρες μας ο πιο συνηθισμένος τρόπος να αποκτήσεις κάποια ποσότητα ελευθερίας είναι να την αγοράσεις... άρα, όσο πιο πολύ ανταλλακτικό αγαθό έχεις, τόση περισσότερη ελευθερία μπορεί αυτό να σου εξασφαλίσει. Ας πούμε ένας πολύ πλούσιος μπορεί μέσα σε μερικές ώρες να ταξιδέψει με το ιδιωτικό του τζετ σε ολόκληρο τον κόσμο ενώ ένας φτωχός δεν μπορεί καλά καλά να περάσει τα πρώτα διόδια της εθνικής. Άρα, δεν πρέπει να μιλάμε έτσι αφηρημμένα για ελευθερία, αλλά πρέπει να λογαριάζουμε και το πλαίσιο πάνω στο οποίο νοείται η ελευθερία αυτή, διότι διαφορετικά είναι μια α-νόητη λέξη και τίποτα παραπάνω. Το να υμνείς την ελευθερία χωρίς να ορίζεις τι είδους ελευθερία είναι αυτή που υμνείς, είναι σαν να κανονίζεις ενα ραντεβού χωρίς να συμφωνήσεις με το άλλο άτομο για το που και το πότε.

Κάποιοι, είτε επειδή είναι ευνοημένοι είτε επειδή για κάποιο λόγο αναπαράγουν την ιδεολογία των ευνοημένων, ταυτίζουν την ελευθερία με την μη "κηδεμονία". Ένα κράτος που προσπαθεί να έχει μια πολιτική ενάντια στο να χάνουν οι άνθρωποι τα σπίτια τους είναι ένα κράτος "κηδεμόνας", και αυτό δεν αρέσει καθόλου στους οπαδούς του φιλελευθερισμού για παράδειγμα. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι αυτού του είδους η ελευθερία είναι η ελευθερία που έχει ένα κοπάδι πρόβατα όταν το αμολήσεις στη ζούγκλα. Τον μόνο που θα μπορούσε να εξυπηρετεί μια τέτοιου είδους ελευθερία είναι τα άγρια θηρία.


Μπορεί όμως μια οργανωμένη κοινωνία να θεωρεί ελευθερία αυτό το πράγμα; Η πρώτη απάντηση που μας έρχεται στο μυαλό είναι "όχι, δεν μπορεί", έλα όμως που ζούμε λίγο πολύ όλοι μας σε τέτοιες συνθήκες. Και μάλιστα η κατάσταση αυτή ολοένα επιδεινώνεται, μας στερούν κάθε μέρα όλο και περισσότερη ελευθερία, γιατί τι άλλο είναι αν όχι περιορισμός της ελευθερίας μας οι μειώσεις των μισθών, η αύξηση των τιμών στις μεταφορές, το φούσκωμα των τιμολογίων της ΔΕΗ κλπ; Ο κόσμος μας μοιάζει μέρα με τη μέρα όλο και περισσότερο με στρατόπεδο συγκέντρωσης και μάλιστα με τα όλα του αφού διαθέτει σταθμούς ελέγχου, συρματοπλέγματα, σκοπιές, φρουρούς, αναφορές, συσσίτια, βούρδουλα, απομόνωση, ναζί...και βάσανα, κάθε είδους βάσανα που δεν μοιάζουν να έχουν τελειωμό.

Προσωπικά δεν μου αρέσει καθόλου η λέξη ελευθερία διότι είναι από εκείνες τις λέξεις που έχουν χρησιμοποιηθεί κατά κόρων από τους δυνάστες των λαών με σκοπό την χειραγώγηση. Επίσης δεν μου αρέσει επειδή απόλυτη ελευθερία ούτε πρέπει ούτε μπορεί να υπάρξει, η ζωή του ανθρώπου είναι γεμάτη περιορισμούς και δεσμεύσεις, δεν γίνεται αλλιώς, άρα σημασία έχει ποιοί περιορισμοί και ποιές δεσμεύσεις τίθενται στον καθένα. Για παράδειγμα μια ερωτική σχέση σου περιορίζει σε μεγάλο βαθμό την ελευθερία σου, είναι όμως κάτι που το επέλεξες, το να μην έχεις όμως να πληρώσεις το εισιτήριο του λεωφορείου είναι κάτι διαφορετικό. Αντίστοιχα, είναι άλλο πράγμα να αγωνίζεσαι ενάντια στους δυνάστες σου, και άλλο πράγμα να σε στέλνουν σε μια αιματοχυσία στην άλλη άκρη του κόσμου, δήθεν για την εξασφάλιση της ελευθερίας και της ειρήνης(and the American way of life).

Κατά τη γνώμη μου είναι προτιμότερος ο όρος "απελευθέρωση"...όχι πως δεν τον έχουν μολύνει και αυτόν(απελευθέρωση μισθών, απελευθέρωση ωραρίων, απελευθέρωση τιμών), όμως έχει μια δυναμικότητα που στερείται ο όρος "ελευθερία". Απελευθέρωση ας πούμε από τον νόμο της καπιταλιστικής ζούγκλας που δίνει τη δυνατότητα(και τα μέσα) στους δυνατούς να ασελγούν πάνω στους αδύναμους. Ίσως όμως και απελευθέρωση από τη ματαιοδοξία, τις φρούδες ελπίδες μεγαλείου, τις μικροαστικές προκαταλήψεις. Και αυτό γιατί όσο η Σταχτομπούτα περιμένει τον πρίγκιπα να την βγάλει από τη μιζέρια της, τόσο πάει να πει ότι μέσα της νομιμοποιεί την βασιλεία να υπάρχει. Έτσι αντίστοιχα όσο ο μπακάλης ελπίζει ότι μια μέρα θα γίνει Super Market, τόσο νομιμοποιεί την ύπαρξη του Super Market που γίνεται η αιτία να κλείσει το μπακάλικο... Δηλαδή όσο ο φτωχός ονειρεύεται ότι μια μέρα θα γίνει πλούσιος, τόσο νομιμοποιεί και την ύπαρξη του πλούσιου που είναι αιτία για την δική του φτώχεια. Στην πραγματικότητα υπάρχουν απειροελάχιστες πιθανότητες κάτι τέτοιο να γίνει, αυτός που γεννιέται φτωχός δεν είναι ένας εν δυνάμει πλούσιος και επιτυχημένος όπως το σύστημα θέλει να τον κάνει να πιστέψει, είναι ένας εν δυνάμει σκλάβος, αυτή είναι η αναμενόμενη εξέλιξη του στην κοινωνία της αγοράς. Αν κάποιος το αμφισβητεί αυτό ας δει τα στατιστικά για την ολοένα αυξανόμενη ανέχεια, και για την συγκέντρωση όλο και περισσότερου πλούτου σε όλο και λιγότερα χέρια γιατί αυτή είναι η γενική τάση. Για να το πούμε και διαφορετικά, οι πόρτες του American Dream είναι κλειδαμπαρωμένες και το κλειδί δεν το έχουμε εμείς αλλά εκείνοι που βρίσκονται από την άλλη πλευρά, ενώ ο αριθμός εκείνων που θα τις διαβούνε τελικά είναι ασύγκριτα μικρότερος από τον αριθμό όλων αυτών που θα ανοίξει και θα τους καταπιεί η καταπακτή του American Nightmare.

Οπότε η ελευθερία, έτσι ξερά, χωρίς το δυναμικό "απε" μπροστά δεν είναι τίποτα παραπάνω από την συντήρηση ενός βαθέως άδικου κόσμου, ενός κόσμου που ο διεστραμμένος παράδεισος του ενός, εγγυάται την κόλαση σε χιλιάδες άλλους. Είναι η ελευθερία που έχεις να επιλέξεις μεταξύ του να πεθάνεις από τις αναθυμιάσεις ενός μαγκαλιού ή να πηδήξεις(ή σε πηδήξουν) από το λεωφορείο επειδή δεν σου περίσσευαν τα χρήματα για να αγοράσεις εισιτήριο. Η ακόμα χειρότερα, είναι η ελευθερία του να εγκαταλείψεις τη χώρα σου επειδή δεν μπορείς να βρεις δουλειά, η επειδή σε έχουνε ταράξει στους βομβαρδισμούς. Είναι η ελευθερία του να μη σπουδάσουν τα παιδιά σου(η και να μην έχουν να φάνε), να σου πάρουν το σπίτι, να μην μπορείς να αγοράσεις φάρμακα να σου κόβουν το ρεύμα, είναι η ελευθερία του να επιλέξεις τον τρόπο που θα αυτοκτονήσεις.

Ας το δούμε και διαφορετικά... Ας πούμε ότι γεννιέσαι σε ένα μικρό δωμάτιο, στο δωμάτιο αυτό υπάρχει ένας κερματοδέκτης  ένα μικρό παράθυρο και μια κλειδαμπαρωμένη πόρτα. Σου μιλάει κάποιος από το παράθυρο και σου λέει. "Ψιτ φίλε, πάρε αυτό το ύφασμα, αυτή τη βελόνα και την κλωστή και ράψε μου γελέκα, για κάθε κομμάτι που θα μου ράβεις θα σου δίνω 1 κέρμα, εσύ θα ρίχνεις τα κέρματα στον κερματοδέκτη και όταν μαζευτούνε αρκετά η πόρτα θα ανοίξει". Εσύ λοιπόν ιδρώνεις να ράψεις όσο το δυνατόν περισσότερα γελέκα για να μαζέψεις κέρματα για τον κερματοδέκτη, ο άλλος παίρνει τα γελέκα από το παράθυρο, και πηγαίνει από την άλλη μεριά του κερματοδέκτη μαζεύει το κέρμα και σε πληρώνει συνεχώς με το ίδιο νόμισμα...Μόνο αν ήταν χαζός θα σου άνοιγε κάποτε την πόρτα, ή αν είχε ανθρωπιά, είναι όμως δυνατόν ένας τέτοιος εκμεταλλευτής να έχει ανθρωπιά; Τώρα αν σου δίνει ένα ξεροκόμματο για να μπορείς να συνεχίσεις να του φτιάζεις γελέκα δεν είναι ότι του κοστίζει κάτι, έτσι και αλλιώς με τον δικό σου ιδρώτα το έχει αγοράσει και το ξεροκόμματο αυτό που σου πετάει. Ας υποθέσουμε τώρα ότι αυτός έχει και άλλους σαν και σένα κλεισμένους στα δωμάτια, και ότι και εκείνοι του φτιάχνουν διάφορα πράγματα τα οποία τα πουλάει στην αγορά, όσο περισσότερα προϊόντα [που είναι φτιαγμένα από ξένη εργασία] πουλάει, τόσο περισσότερα κερδίζει. Και επειδή όσο περισσότερα πουλάει τόσο περισσότερα κερδίζει, σου απαιτεί και εσένα να φτιάχνεις όλο και περισσότερα γελέκα, αλλά το ξεροκόμματο δεν πλησιαίνει αναλόγως με τις δικές σου επιδόσεις. Όμως τι γίνεται όταν βρει αυτός ο (απ)άνθρωπος ένα τρόπο, ας πούμε εγκαθιστώντας στα κελιά ραπτομηχανές, να παράγει με 10 κρατούμενους εργάτες αντί για 20 όλο εκείνο το προϊόν που μπορεί τελικά να διαθέσει στην αγορά; Ποιός τον υποχρεώνει να συνεχίσει να πετάει το ξεροκόμματο και στους 20; Κανένας, ας ψοφήσουν οι μισοί, ας φάνε τις σάρκες τους, λίγο που τον ενδιαφέρει! Ε ακριβώς αυτού του είδους την ελευθερία απολαμβάνουμε σήμερα, τώρα αν του ενός το κελί είναι λίγο μεγαλύτερο από του άλλου και αν κάποιος τρώει εκτός από ξερό ψωμί και λίγο φτηνό τυράκι, καλό θα ήταν να έχουμε στο νου μας ότι κάθε φάκα έχει και το τυράκι της και κάθε αγκίστρι το δόλωμα του.

Λαγωνικάκης Φραγκίσκος(Poexania)

Και δυο παλιότερα μου ποιήματα Bonus

Άνοιξε τα μάτια
Έχει γεμίσει το μυαλό σου άγνωστες λέξεις, που όταν το νόημα τους σου γίνεται κατανοητό, θα προτιμούσες να είχανε μείνει άγνωστες.
Η αλήθεια βρίσκεται τώρα γυμνή μπροστά σου, αχ πόση ασχήμια κάλυπτε η χλαμύδα της, τυλίξτε την με μια πετσέτα.
Βιώνεις, και δεν είναι ποτέ αργά να το παραδεχθείς, ένα κόσμο που σε παγίδευσε μέσα σε όνειρα τσιμεντένια κελιά, χωρίς παράθυρα.
Τα άλλοτε στους τοίχους ζωγραφισμένα ροζ συννεφάκια, τώρα μαυρίσανε και έπιασε φωτιά και αντάρα και μπόρα.
Είχες κλειστεί για ασφάλεια, ή από ανασφάλεια στο κελί σου, μα τώρα ψάχνεις την διέξοδο…
Όχι μην παρακαλάς τους δεσμοφύλακες να σου δώσουν το κλειδί, αυτοί μόνο από κελί σε κελί μπορούν να σε οδηγήσουν.
Ο μόνος τρόπος, αν θέλεις να πραγματικά αποδράσεις, είναι να αποφασίσεις ότι δεν έχεις ανάγκη την φυλακή σου.
Μην περιμένεις τους τοίχους της απο μόνοι τους να γκρεμιστούν, σταμάτα να ονειρεύεσαι και άρχισε να οραματίζεσαι, άνοιξε τα μάτια σου τώρα και βόηθα με να ανοίξουν τα δικά μου.

~.~

Η κούρσα

Ξύπνα, μην ανοίξεις τα μάτια σου, βάλε τα άκρα σου να κάνουν την δουλειά που σου έχουν μάθει.
Περπάτα, μην λοξοκοιτάξεις, δέξου το δώρο που σου κάναμε, φόρα τις παρωπίδες.
Ανάμεσα στον εφιάλτη φαντάσου τις γεύσεις, τις μελωδίες, τα χρώματα, τα αρώματα, που σε περιμένουν στην άκρη του τούνελ, άντεξε για χάρη τους το μαστίγιο.
Ξυπνώ, δεν με ξυπνούν τα κοκόρια, με ξυπνούν τα τσακάλια με τα αλυχτίσματα τους.
Δεν ανοίγω τα μάτια μου αν δεν φορέσω πρώτα τις παρωπίδες, φοβάμαι να κοιτάξω.
Περπατώ, τα χέρια και τα πόδια μου τα αφιερώνω στο σκοπό σας, μόνο πείτε μου για τα αρώματα, τις γεύσεις, τις μελωδίες, τα χρώματα που με περιμένουν στο τέλος του τούνελ.
Προχώρα, τρέξε!
Τρέχω, προχωράω!
Καρότο, μαστίγιο…
Τρέχω, τρέχω!
Βλέπεις το φως;
Το βλέπω!
Ωραία κάνε πιο γρήγορα!
Μαστίγιο, μαστίγιο, μαστίγιο, μαστίγιο, για το καλό σου…
Τρέχω, τρέχω, τρέχω…
Το φώς, η ζέστη, κοντεύω!
Ο κλίβανος, η φωτιά, η στάχτη…
Αυτός μας τελείωσε, γρήγορα το μαστίγιο, έρχεται ο επόμενος.