Ποιος θα πληρώσει την κρίση;

Aναδημοσιευση απο ΔΕΑ

 

Κ υβέρνηση, τραπεζίτες και βιομήχανοι βρίσκονται σε πανικό. Ο Βενιζέλος ανακοινώνει διαδοχικά προγράμματα όλο και σκληρότερης λιτότητας και πριν συμπληρωθεί εβδομάδα αυτά αποδεικνύονται «αναποτελεσματικά».
Όχι τυχαία. Η κρίση του ελληνικού καπιταλισμού αποδεικνύεται βαθύτερη απ’ όλες τις προβλέψεις των ντόπιων ή διεθνών αναλυτών.

Και το φαινόμενο δεν είναι απομονωμένο. Ο παγκόσμιος καπιταλισμός μπαίνει στο δεύτερο «επεισόδιο» της κρίσης, αντιμετωπίζοντας μια ύφεση που προβλέπεται βαθύτερη και μακρότερη ακόμα και από τη μεγάλη κρίση του 1929.
Στη Νέα Υόρκη συγκεντρώθηκε το παγκόσμιο επιτελείο του συστήματος: Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, κοινή σύνοδος ΔΝΤ και Παγκόσμιας Τράπεζας, κοινή σύνοδος των υπουργών οικονομικών των G20. Η επικεφαλής του ΔΝΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, συνόψισε το κλίμα: «Η παγκόσμια οικονομία μπαίνει σε νέα, ιδιαίτερα επικίνδυνη, φάση».

Χρέος
Το «ελληνικό ζήτημα» ήταν στο επίκεντρο. Γιατί η γραμμή για την αντιμετώπιση του ανεξέλεγκτου δημόσιου χρέους είναι σημαντική για τις γαλλικές, βρετανικές και τελικά τις αμερικανικές τράπεζες. Κυρίως όμως, γιατί όλοι γνωρίζουν πλέον ότι οι δυσκολίες στην αντιμετώπιση του ελληνικού χρέους είναι απλά ο πρόλογος, ότι ακολουθεί το ιταλικό, ισπανικό και τελικά γαλλικό χρέος, όπου τα μεγέθη είναι κολοσσιαία σε σχέση με την ελληνική περίπτωση.

Οι φωστήρες του συστήματος είχαν –υποτίθεται– καταλήξει σε «γραμμή» με πρωτοβουλία των Μέρκελ-Σόιμπλε-Σαρκοζί: Ήταν η περίφημη συμφωνία της 21ης Ιούλη, που ακόμα δεν έχει εγκριθεί από τα ευρωπαϊκά κοινοβούλια. Παρ’ όλα αυτά είναι ήδη νεκρή. Ο ίδιος ο Σόιμπλε ανακοίνωσε ότι πρέπει «να επανεξεταστεί», παίρνοντας υπόψη τις νέες συνθήκες.

Η συμφωνία της 21ης Ιουλη προέβλεπε συγκεκριμένες κινήσεις: ένα ελληνικό σκληρό πρόγραμμα λιτότητας και φοροεπιδρομής, με στόχο μια «σταδιακή μετάβαση» προς τα μηδενικά ετήσια ελλείμματα. Το πρόγραμμα αυτό ανακοινώθηκε –τότε– από το Βενιζέλο και οι συνέπειές του τρέχουν ήδη πάνω στις πλάτες των μισθωτών. Αλλά στους μήνες που ακολούθησαν, η κυβέρνηση «παρέλειψε» να συγκεντρώσει έστω και ένα ευρώ από τη φορολόγηση των κυρίαρχων τάξεων, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για νέα σκληρότερα προγράμματα λιτότητας και φορολόγησης της λαϊκής κατανάλωσης.

Η συμφωνία προέβλεπε επίσης ένα «βελούδινο κούρεμα» των ελληνικών ομολόγων κατά 20%. Στους μήνες που ακολούθησαν οι τράπεζες «ξεφορτώθηκαν» μαζικά τα ελληνικά ομόλογα, φροντίζοντας να περάσουν μεγάλα τμήματα των ζημιών στους δημόσιους προϋπολογισμούς. Αντίθετα, τα ασφαλιστικά ταμεία φορτώθηκαν περισσότερο (με την υποχρεωτική τοποθέτηση των αποθεματικών τους σε ομόλογα), δημιουργώντας τις προϋποθέσεις μιας νέας, σκληρότερης, ασφαλιστικής αντιμεταρρύθμισης.
Παρ’ όλα αυτά, το αποτέλεσμα ήταν περίπου αμελητέο: Η ύφεση μετατρέπει σε άπιαστο όνειρο τη δέσμευση της κυβέρνησης για μηδενικά ελλείμματα. Το κούρεμα 20% αποδεικνύεται ασπιρίνη για το χρέος που στο τέλος του 2012 θα υπολογίζεται στο 180% του ΑΕΠ. Η απειλή της «μετάδοσης» της κρίσης ανεξέλεγκτου χρέους άμεσα στην Ισπανία και στην Ιταλία, κάνει επείγοντα νέα μέτρα.

Η απάντηση του Σόιμπλε είναι η «ελεγχόμενη χρεοκοπία εντός του ευρώ». Προβλέπει κούρεμα του χρέους κατά 50% και μέτρα στήριξης των τραπεζών με νέα προγράμματα χρηματοδότησής τους. Προς τούτο προβλέπει σημαντική ενίσχυση του EFSF, ανοίγοντας ουσιαστικά το δρόμο προς τη θεσμοθέτηση των ευρω-ομολόγων και την ευρωπαϊκή στροφή προς την κατεύθυνση «πολιτικών Ομπάμα», δηλαδή προς το κόψιμο χρήματος.

ΗΠΑ
Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, ο υπουργός Οικονομικών, Τίμοθι Γκάιτνερ, κατηγορεί τις ευρωπαϊκές πολιτικές ηγεσίες για παθητικότητα και αδράνεια μπροστά στην κρίση, ενώ μεγαλοκαπιταλιστές όπως ο Σόρος ή ο Μπάφετ υποστηρίζουν δημόσια τη λήψη μέτρων… φορολόγησης των πλουσίων, προκειμένου να υποστηριχθεί το σύστημα ως σύνολο μπροστά στους κινδύνους…
Το πρώτο πρόβλημα με όλα αυτά είναι ότι αποτελούν πιθανότατα σχέδια επί χάρτου μπροστά στη δίνη της κρίσης. Κυρίως, όμως, ότι το αντίτιμο που προβλέπουν για τις λαϊκές τάξεις είναι απίστευτα βαρύ. Το σχέδιο Σόιμπλε για την ελληνική περίπτωση ουσιαστικά ταυτίζεται με εσωτερική χρεοκοπία, με στάση πληρωμών προς τους ανθρώπους και τις ανάγκες τους. Οι τεράστιοι πόροι που θα χρειαστούν για την αποπληρωμή του υπόλοιπου χρέους, θα πρέπει να προκύψουν μέσα από τους μισθούς και τις συντάξεις (με κούρεμά τους κατά 40-50%), μέσα από την αύξηση της φορολογίας και μέσα από τις ακόμα πιο άγριες περικοπές των κοινωνικών δαπανών.

Η εφαρμογή αυτού του δρακόντειου προγράμματος «ισοσκελισμένων προϋπολογισμών» εναποτίθεται πλέον σε καθημερινή επιτήρηση των δανειστών και σε «αυτοματισμούς» που θα κλείνουν ακαριαία κάθε υπέρβαση ή χαλαρότητα.

Αυτό εννοούσε ο Βενιζέλος όταν, από το β
 ήμα της Βουλής, απείλησε με «ιδρώτα, δάκρυα, αίμα». Στο φιλοκυβερνητικό «Βήμα», ο Αντ. Καρακούσης προειδοποίησε: «Η μετάπτωση σε συνθήκες αντίστοιχες εκείνων που διαμορφώθηκαν μετά την κατάρρευση των καθεστώτων της Ανατολικής Ευρώπης, πρέπει να θεωρείται σχεδόν βέβαιη». Οι πληθυσμοί των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης πλήρωσαν την κρίση του κρατικοκαπιταλιστικού συστήματος και την ανάδυση της νέας ιδιωτικής «ολιγαρχίας» με ανείπωτη φτώχεια, ανεργία, κατάρρευση των κοινωνικών υποδομών, με μαζική δυστυχία που οδήγησε στην πτώση του μέσου όρους ζωής των ανθρώπων σε ελάχιστα χρόνια. Αυτή είναι η προοπτική που μας επιφυλάσσουν.

Αυταπάτες
Κανείς δε γνωρίζει σήμερα αν τα νέα σχέδια θα εξελιχθούν σε ελεγχόμενη ή σε ανεξέλεγκτη χρεοκοπία του συστήματος. Σε κάθε περίπτωση, στις ημέρες που έρχονται, θα κληθούμε να απαντήσουμε σε μια πρωτοφανή επίθεση στα δικαιώματα και τις κατακτήσεις μας. Το ερώτημα «ποιος, τελικά, θα πληρώσει την κρίση;» αποκτά κεντρική σημασία.
Το μόνο θετικό στοιχείο σε αυτό το τοπίο είναι η ραγδαία κατάρρευση αποπροσανατολιστικών αυταπατών που, για δεκαετίες, ήταν αποτελεσματικές.

Ο κόσμος ήδη ξεπερνά την αυταπάτη ότι τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα και οι κυβερνήσεις τους ήταν «εργαλεία» ικανά τουλάχιστον για να υπερασπίσουμε τη θέση μας μέσα στο σύστημα. Ο κόσμος ήδη ξεπερνά την αυταπάτη ότι η ΕΕ και οι ευρωπαϊκοί θεσμοί ήταν «εργαλεία» ικανά τουλάχιστον για να μας προστατεύσουν από κρίσεις, δυστυχία, πολέμους. Απομένει μια –τελική, αλλά μεγάλη– αυταπάτη: Ότι ο καπιταλισμός είναι το τέλος της ιστορίας, ο μοναδικός τρόπος για να οργανώνουμε την κοινωνία.

Στις μέρες που έρχονται εκατομμύρια άνθρωποι θα υποχρεωθούν να αντιμετωπίσουν την υπόθεση αυτή. Μόνο που για το ξεπέρασμά της θα χρειαστεί η συνειδητή και οργανωμένη δράση της Αριστεράς. Μιας πολιτικής δύναμης αντικαπιταλιστικής, που θα πρέπει να αποδείξει έμπρακτα ότι υπάρχει άλλος δρόμος. Ο σοσιαλισμός.