Georg Lukács-Η ταξική συνείδηση (Λόγια για να διαβάζεις σιωπηρά)

...Όσο περισσότερο προχωρά η οικονομική κρίση του καπιταλισμού τόσο πιο ξεκάθαρα γίνεται κατανοητή αυτή η ενότητα στην οικονομική διαδικασία. Φυσικά, ήταν ήδη εκεί στις λεγόμενες "φυσιολογικές" περιόδους, και άρα ήταν ορατή από το οπτικό σημείο του προλεταριάτου, αλλά το χάσμα ανάμεσα στην εμφάνιση και την απώτερη πραγματικότητα παραήταν μεγάλο για να μπορεί τούτη η ενότητα να έχει πρακτικές συνέπειες για την προλεταριακή δράση.
Σε περιόδους κρίσης, η θέση είναι αρκετά διαφορετική. Η ενότητα της οικονομικής διαδικασίας αρχίζει τώρα να πλησιάζει τη συνείδηση. Τόσο πολύ μάλιστα, που ούτε καν η καπιταλιστική θεωρία να μην μπορεί να παραμείνει ανέγγιχτη, αν και βέβαια αδυνατεί να προσαρμοστεί πλήρως σ' αυτή. Στην κατάσταση τούτη, η μοίρα του προλεταριάτου, και έτσι και όλο το μέλλον της ανθρωπότητας, κρέμεται από το αν θα μπορέσει το προλεταριάτο να κάνει το βήμα εκείνο που έχει πια γίνει αντικειμενικά εφικτό. Γιατί ακόμα και αν τα ιδιαίτερα συμπτώματα της κρίσης εμφανίζονται ως ξεχωριστά (σύμφωνα με τη χώρα, με τον βιομηχανικό κλάδο, με τη μορφή της "οικονομικής" ή της "πολιτικής" κρίσης, κλπ), κι ακόμα και αν κατά συνέπεια η αντήχηση της κρίσης διασπάται στην άμεση ψυχολογική συνείδηση του προλεταριάτου, παραμένει εφικτό να περάσεις πέρα από αυτή τη συνείδηση. Και αυτό το νιώθει ενστικτωδώς ως αναγκαιότητα ένα όλο και μεγαλύτερο τμήμα του προλεταριάτου.

Κατά πώς φαίνεται, ο οπορτουνισμός λειτούργησε για να παρεμποδίσει την αντικειμενική τάση ώσπου να γίνει οξεία η κρίση. Τώρα όμως, υιοθετεί ένα δρόμο άμεσα αντίθετο ως προς αυτό. Ο στόχος του πλέον είναι να βάλει τέλος στην ανάπτυξη της προλεταριακής ταξικής συνείδησης από αυτό που είναι απλώς δεδομένο προς αυτό που συμμορφώνεται προς την αντικειμενική, συνολική διαδικασία. Και ακόμα περισσότερο, ο οπορτουνισμός ελπίζει να αναγάγει την ταξική συνείδηση του προλεταριάτου στο επίπεδο του ψυχολογικά δεδομένου και έτσι να την εκτρέψει στην αντίθετη κατεύθυνση από αυτή που ως τώρα ήταν η καθαρά διαισθητική της τάση. Όσο καιρό η ενοποίηση της προλεταριακής ταξικής συνείδησης δεν ήταν πρακτικά εφικτή, η θεωρία αυτή [του οπορτουνισμού] μπορούσε –με μια κάποια γενναιοδωρία– να ιδωθεί ως απλά λαθεμένη. Όμως στην κατάσταση αυτή, παίρνει πια τον χαρακτήρα της ενσυνείδητης εξαπάτησης (άσχετα από το αν οι υποστηρικτές της έχουν ψυχολογική συναίσθηση του γεγονότος ή όχι). Σε αντίθεση με τα σωστά ένστικτα του προλεταριάτου, ο οπορτουνισμός παίζει τον ίδιο ρόλο που έπαιξε ως τα τώρα η καπιταλιστική θεωρία: αποκηρύσσει την σωστή αντίληψη της συνολικής οικονομικής κατάστασης και την σωστή ταξική συνείδηση του προλεταριάτου, και μαζί την οργανωμένη της μορφή, το Κομμουνιστικό Κόμμα, ως κάτι μη αληθές και ως εχθρικό προς τα "πραγματικά" συμφέροντα των εργατών (δηλαδή, τα άμεσα, εθνικά, ή επαγγελματικά τους συμφέροντα), και ως κάτι ξένο προς την "αυθεντική" ταξική τους συνείδηση (δηλαδή, αυτή που είναι ψυχολογικά δεδομένη).

Το να λέμε ότι η ταξική συνείδηση δεν έχει ψυχολογική πραγματικότητα δεν σημαίνει ότι είναι απλώς μια μυθοπλασία. Η πραγματικότητά της αποδεικνύεται από την ικανότητά της να εξηγεί το ατέρμονα επίπονο μονοπάτι της προλεταριακής επανάστασης, με τις πολλές του στροφές, τη διαρκή του επιστροφή στο σημείο εκκίνησής του και την ατέρμονη αυτοκριτική για την οποία έκανε λόγο ο Μαρξ στο διάσημο απόσπασμα της 18ης Μπρυμαίρ.

Μοναχά η συνείδηση του προλεταριάτου μπορεί να δείξει τον δρόμο που βγάζει έξω από το αδιέξοδο του καπιταλισμού. Όσο αυτή η συνείδηση λείπει, η κρίση παραμένει μόνιμη, επιστρέφει στο αρχικό της σημείο, επαναλαμβάνει τον κύκλο ώσπου, μετά από ατέλειωτο μαρτύριο και τρομερές παρεκκλίσεις, η σχολή της ιστορίας να συμπληρώσει την εκπαίδευση του προλεταριάτου και να του δώσει την ηγεσία της ανθρωπότητας. Αλλά το προλεταριάτο δεν έχει επιλογή.Όπως λέει ο Μαρξ, πρέπει να γίνει μια τάξη όχι μόνο "ενάντια στο κεφάλαιο" αλλά και "για τον εαυτό της"· δηλαδή, η ταξική πάλη πρέπει να εξυψωθεί απ' το επίπεδο της οικονομικής αναγκαιότητας στο επίπεδο του ενσυνείδητου στόχου και της αποτελεσματικής ταξικής συνείδησης. Οι ειρηνιστές και οι ανθρωπιστές της ταξικής πάλης, που οι προσπάθειές τους έχουν την τάση, είτε οι ίδιοι το επιδιώκουν είτε όχι, να καθυστερούν αυτή την μακρά, επίπονη και γεμάτη κρίσεις διαδικασία θα ένιωθαν τρόμο αν μπορούσαν να δουν σε τι μαρτύρια επιβάλλουν το προλεταριάτο παρατείνοντας αυτόν τον δρόμο της εκπαίδευσης. Αλλά το προλεταριάτο δεν μπορεί να παραιτηθεί απ' την αποστολή του. Το μόνο ζήτημα που απομένει να κριθεί είναι πόσο πρέπει να πονέσει πριν πετύχει την ιδεολογική του ωριμότητα, πριν αποκτήσει μια πραγματική κατανόηση της ταξικής του κατάστασης και μια πραγματική ταξική συνείδηση.

Από το Ιστορία και ταξική συνείδηση.
Μετάφραση και πηγη :Lenin Reloaded
Φωτογραφία: Σφαίρα διαπερνά μια σειρά μπαλόνια φουσκωμένα με νερό