ΚΟΥΡΕΜΑ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΧΡΕΟΥΣ - Ρύθμιση για την στήριξη του Κεφαλαίου

Άρθρο του Γιώργου Κακουλίδη στον Ριζοσπάστη

Η απόφαση των Βρυξελλών θα σηματοδοτήσει κλιμάκωση του πολέμου που έχει εξαπολύσει η πλουτοκρατία σε βάρος των εργαζομένων και των άλλων λαϊκών στρωμάτων

Ρωτάνε πολλοί ποιες θα είναι οι επιπτώσεις από το «κούρεμα» του κρατικού χρέους και πώς ο καθένας από εμάς θα το βιώσει στην καθημερινότητά του. Το ερώτημα είναι εύλογο γι' αυτό και διάφοροι παράγοντες που εμφανίζονται ως αυθεντίες, δίνουν, τις τελευταίες μέρες, ποικίλες απαντήσεις, με κοινή γραμμή να καθησυχάσουν τους εργαζόμενους για τα επερχόμενα.  

Ομως, τέτοιου είδους ρύθμιση κρατικού χρέους δεν υπήρξε ποτέ στην οικονομική ιστορία του καπιταλισμού. Υπάρχουν εκατοντάδες περιπτώσεις χρεοκοπίας κρατών, ωστόσο για πρώτη φορά βρίσκεται σε εξέλιξη μια «ελεγχόμενη» πτώχευση χώρας, που ανήκει σε συνασπισμό καπιταλιστικών χωρών με ενιαίο νόμισμα, στο πλαίσιο του οποίου εντείνονται οι ανταγωνισμοί και οι αντιθέσεις, ενώ κάποιες από τις χώρες - μέλη βρίσκονται ή απειλούνται να βρεθούν άμεσα σε φάση οικονομικής κρίσης και κάποιες άλλες αντιμετωπίζουν ήδη αυτό που με μια κουβέντα έχει ονομαστεί «κρίση χρέους». Από αυτή την άποψη η αντιστοίχιση των συνεπειών που υπήρχαν σε άλλες χώρες που χρεοκόπησαν στο παρελθόν, με την περίπτωση της πτώχευσης της ελληνικής οικονομίας, μάλλον δε δίνει αξιόπιστη εικόνα για όσα θα συμβούν μετά τις οριστικές αποφάσεις - ρυθμίσεις ΕΕ - κυβέρνησης.

Οι συνέπειες που θα συνοδεύσουν τις αποφάσεις για το «κούρεμα» είναι απόλυτα βέβαιο ότι θα κινούνται στο γνωστό καμβά της αντιδραστικής πολιτικής και των αντιλαϊκών μέτρων, που παίρνονται σε ολόκληρη την ΕΕ. Το ΚΚΕ είχε προειδοποιήσει γι' αυτό από την πρώτη στιγμή. Ο πόλεμος της πλουτοκρατίας ενάντια στους εργαζόμενους και τα άλλα λαϊκά στρώματα δεν είναι φαινόμενο που αφορά μόνο τη δική μας χώρα. Τα ίδια γίνονται παντού, αφού η στρατηγική της ΕΕ για εξασφάλιση ακόμα μεγαλύτερης ανταγωνιστικότητας των ευρωενωσιακών επιχειρήσεων σημαίνει ολομέτωπη προώθηση των πολιτικών που θα οδηγήσουν σε ακόμα μεγαλύτερη χειροτέρευση της θέσης των εργαζομένων στην κοινωνία.

Εκείνο που σίγουρα θα είναι εντελώς διαφορετικό για τα δικά μας λαϊκά στρώματα θα είναι, πρώτον, η ένταση των μέτρων που θα επιβληθούν και τα οποία θα ενταχθούν στο νέο μνημόνιο που θα συνταχθεί μέσα στο 2011 και, δεύτερον, το γεγονός ότι τα καινούρια μέτρα θα πλήξουν εκατομμύρια λαϊκά νοικοκυριά που είναι ήδη εξουθενωμένα από τα αλλεπάλληλα κύματα μέτρων που έχει επιβάλει η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ.

Διαδικασία ελεγχόμενης πτώχευσης
Οι αποφάσεις της ΕΕ για το ελληνικό χρέος προβλέπουν, με δυο λόγια, το «κούρεμα», κατά 50%, ενός μέρους των ομολόγων του ελληνικού δημοσίου και ειδικά του τμήματος εκείνου που έχουν στην κατοχή τους κυρίως τα ελληνικά ασφαλιστικά ταμεία, ελληνικές τράπεζες και τράπεζες της ΕΕ. Βρισκόμαστε σε μια σημαντική καμπή της διαδικασίας ελεγχόμενης καταστροφής κεφαλαίων, στο πλαίσιο της οξύτατης οικονομικής κρίσης που ταρακουνάει τα θεμέλια των καπιταλιστικών οικονομιών. Το αντίτιμο όλης αυτής της βάρβαρης και απάνθρωπης για τους εργαζόμενους πολιτικής, είναι να εξασφαλιστεί ότι το 2020 το δημόσιο χρέος της χώρας θα αποτελεί το 120% του ΑΕΠ! Να επανέλθουν, δηλαδή, τα δημοσιονομικά δεδομένα στα επίπεδα του 2009, τότε που κρίθηκε ότι πρέπει να σημάνει συναγερμός και εκτιμήθηκε ότι η κατάσταση είχε φτάσει στο μη περαιτέρω.

Τους αριθμούς και το ακριβές περιεχόμενο της ρύθμισης που αποφασίστηκε στις Βρυξέλλες, πώς διαμορφώνονται το χρέος, τα επιτόκια, τα χρονοδιαγράμματα εξυπηρέτησης, τα νέα δάνεια και τα επιτόκιά τους, είναι ζητήματα που μένει να τα δούμε, εάν και εφόσον τα παρουσιάσει κάποια στιγμή η κυβέρνηση. Ωστόσο, υπάρχουν και κάποια δεδομένα.

Τα όρια της οικονομικής δραστηριότητας των καπιταλιστικών χωρών προσδιορίζονται από τη δυνατότητα των κεφαλαιοκρατών να έχουν προσοδοφόρες τοποθετήσεις των κεφαλαίων τους. Κάποια στιγμή ο βαθμός συσσώρευσης των κεφαλαίων φτάνει σε τέτοιο σημείο που πλέον δεν είναι δυνατόν να εξασφαλιστούν ικανοποιητικά κέρδη για τέτοιου μεγέθους κεφάλαια. Τότε ξεσπάει η οικονομική κρίση. Και κρίση σημαίνει μαζική καταστροφή των παραγωγικών δυνάμεων, πρώτα και κύρια της εργατικής δύναμης και στη συνέχεια καταστροφή μέσων παραγωγής και κεφαλαίων. Τις καταστροφικές επιπτώσεις της καπιταλιστικής κρίσης στην εργατική δύναμη τις βλέπουμε να εξελίσσονται με απίστευτους ρυθμούς: Εκατοντάδες χιλιάδες νέοι άνεργοι, μαζική υποαπασχόληση, μείωση των εργατικών αποδοχών, κάθετη πτώση κάθε κρατικής δαπάνης κοινωνικού χαρακτήρα. Η καταστροφή των μέσων παραγωγής απεικονίζεται στο κλείσιμο χιλιάδων μικρών, αλλά και μεγάλων επιχειρηματικών μονάδων, που μη αντέχοντας την κρίση και τον ανταγωνισμό βάζουν λουκέτο. Αυτό που συντελείται τώρα είναι η καταστροφή μέρους του τραπεζικού κεφαλαίου που επί χρόνια φούσκωνε και στο όνομα της διαχείρισης του κρατικού χρέους. 

Οι αποφάσεις για «κούρεμα» του χρέους, αλλά και των κεφαλαίων των τραπεζών, σε καμιά περίπτωση δε σημαίνει ότι βρέθηκε κάποια οριστική λύση για την αντιμετώπιση της κρίσης. Οι ρυθμίσεις που αποφασίστηκαν στις Βρυξέλλες είναι το αποτέλεσμα ενός πρόσκαιρου συμβιβασμού ανάμεσα σε αντιτιθέμενα συμφέροντα και δυνάμεις, συμβιβασμός που ανά πάσα στιγμή μπορεί να ανατραπεί. Το «κούρεμα» αποτελεί πράγματι μια αναπόφευκτη διαδικασία για την έξοδο από την κρίση σε όφελος του κεφαλαίου, με στόχο να αποκατασταθούν νέες ισορροπίες ανάμεσα στις ομάδες του κεφαλαίου, ωστόσο αυτό καθόλου δε σημαίνει ότι η πλουτοκρατία θα το καταφέρει με τις αποφάσεις της προηγούμενης Τετάρτης.

Οι τράπεζες

Οι τραπεζίτες είχαν ταχθεί αναφανδόν υπέρ της απόφασης του Ιούλη για «κούρεμα» 21%. Εκτιμούσαν ότι οι περισσότερες τράπεζες στη χώρα αντέχουν και περαιτέρω ψαλίδισμα των κρατικών ομολόγων σε ποσοστά περί το 30%, αλλά και στα μέσα της προηγούμενης βδομάδας που έγινε εμφανής η στάση Γερμανίας - Γαλλίας επανεκτίμησαν τις προσεγγίσεις τους μιλώντας για «δυνατότητα αφομοίωσης και ενός ποσοστού μέχρι 40%». Τώρα τα πράγματα ήρθαν διαφορετικά και το ποσοστό του «κουρέματος» είναι μεγαλύτερο. Οι εργαζόμενοι δεν έχουν να χάσουν και σπουδαία πράγματα από τη μείωση των κεφαλαίων των τραπεζών κατά μερικές δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ, πολύ περισσότερο που οι αποφάσεις στις Βρυξέλλες προβλέπουν ότι υπάρχει σχέδιο χρηματοδότησής τους για ανακεφαλαιοποίηση των χαρτοφυλακίων τους. Σκοτούρες έχουν οι μεγαλομέτοχοι και οι διοικήσεις των τραπεζών, που δηλώνουν ότι διαβλέπουν δύο κινδύνους. Ο πρώτος συνδέεται με τον τρόπο που θα γίνει η ενίσχυση - χρηματοδότησή τους, η οποία αν γίνει με την αγορά μετοχών από το Δημόσιο «κινδυνεύουν», λέει, να κρατικοποιηθούν. Ο δεύτερος έχει να κάνει με τις κινήσεις των ανταγωνιστών τους στο εξωτερικό, οι οποίοι, αν το επιλέξουν, μπορούν να βάλουν στο χέρι ελληνικές τράπεζες πληρώνοντας ακόμα και συμβολικά ποσά, αφού οι τιμές των τραπεζικών μετοχών κινούνται σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Για παράδειγμα, η μετοχή της Εθνικής Τράπεζας, που το 2007 είχε 50 ευρώ, σήμερα τιμάται περίπου 1,5 ευρώ! Σε κάθε περίπτωση, πάντως, οι τράπεζες και οι τραπεζίτες, που τα τελευταία χρόνια κατάφεραν να αποσπάσουν εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ από τον παραγόμενο πλούτο, διαθέτοντας και το νέο κρατικό χρήμα που προβλέπεται από τη συμφωνία των Βρυξελλών, μαζί με κάποιες ανακατατάξεις που σύντομα θα γίνουν, πολύ γρήγορα θα ξεκινήσουν μια νέα διαδικασία συσσώρευσης κεφαλαίων και κερδών.

Τα ασφαλιστικά ταμεία

Το μεγάλο οφθαλμοφανές και καίριο πλήγμα από το «κούρεμα» θα το δεχτούν τα ασφαλιστικά ταμεία των εργαζομένων. Αν υπολογίσουμε ότι τα Ταμεία έχουν στην κατοχή τους ελληνικά ομόλογα αξίας 26 δισ. ευρώ, η ζημιά που θα προκληθεί αυτόματα, από τη συμφωνία κυβέρνησης - ΕΕ της Τετάρτης, είναι της τάξης των 13 δισ. ευρώ. Για να αντιληφθούμε το πρόβλημα που προκαλούν στα ασφαλιστικά ταμεία πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι αυτή η απώλεια των 13 δισ. ευρώ από εργατικές εισφορές δεκαετιών, πρέπει να προστεθεί στις πολλές δεκάδες δισεκατομμύρια που έχουν αρπάξει οι κυβερνώντες από τα Ταμεία, προκειμένου να εξασφαλίσουν ζεστό χρήμα για τη χρηματοδότηση των καπιταλιστικών επενδύσεων, πρέπει να προστεθεί στις δεκάδες δισεκατομμύρια που χάθηκαν στο χρηματιστηριακό τζόγο και πάλι προκειμένου να βρεθεί χρήμα - κεφάλαια για τους επιχειρηματικούς ομίλους, πρέπει να προστεθεί στα τόσα δισεκατομμύρια που έχουν ληστέψει από τα Ταμεία με την εισφοροδιαφυγή οι εργοδότες κ.ο.κ.

Η νέα επίθεση

Η έκταση και η ένταση των επιπτώσεων του «κουρέματος» στους εργαζόμενους και τα άλλα λαϊκά στρώματα καθορίζονται από τους σχεδιασμούς της πλουτοκρατίας - σε ΕΕ και Ελλάδα - να καταστήσει την επιχειρηματική δραστηριότητα στη χώρα ακόμα πιο ανταγωνιστική και να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για νέες κερδοφόρες επενδύσεις, με ό,τι αυτό σημαίνει. Ανταγωνιστικές οικονομίες προς την ΕΕ είναι οι οικονομίες της μακρινής Ασίας, όπου σε χώρες όπως η Κίνα, ή η Ινδία οι καπιταλιστές έχουν εξασφαλίσει την παραγωγική τους δραστηριότητα με μεροκάματα που δεν ξεπερνάνε τα 5 ευρώ. Χώρες άμεσης σύγκρισης για την ελληνική οικονομία θεωρούνται γειτονικά κράτη, όπως η Βουλγαρία ή η Ρουμανία, όπου το μεροκάματο φτάνει - δε φτάνει τα 10 ευρώ. Τέτοια δεδομένα ορέγονται οι εκπρόσωποι του κεφαλαίου προκειμένου να κάνουν επενδύσεις, στοχεύσεις προς αυτή την κατεύθυνση θα τεθούν και με τα νέα μνημόνια που θα υπογράψουν οι κυβερνώντες για τα νέα δάνεια που προβλέπεται να δοθούν στο πλαίσιο του «κουρέματος» του κρατικού χρέους.

Τα αντεργατικά - αντιλαϊκά μέτρα, που μέσα σε ενάμιση χρόνο άλλαξαν στην κυριολεξία τον κοινωνικό χάρτη της χώρας, πάρθηκαν στο όνομα των 65 δισεκατομμυρίων ευρώ που δανείστηκε η κυβέρνηση από την ΕΕ και το ΔΝΤ. Ο καθένας μπορεί να φανταστεί τα μέτρα που έχουν στο συρτάρι τους τώρα που προβλέπεται η χορήγηση δανείων περίπου 120 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Είναι απόλυτα βέβαιο ότι ολόκληρη η επόμενη δεκαετία (και όχι μόνο) δε θα είναι απλά μια περίοδος λιτότητας σε βάρος των εργαζομένων. Θα είναι χρονιές που θα οδηγήσουν στην απόλυτη εξαθλίωση τη μεγάλη πλειοψηφία των λαϊκών στρωμάτων, μια περίοδος που οι κυβερνώντες στοχεύουν στην ακόμα μεγαλύτερη μείωση των λαϊκών εισοδημάτων, ώστε να αυξηθεί ακόμα περισσότερο το κομμάτι του παραγόμενου πλούτου που θα καρπώνεται η πλουτοκρατία. Τα νέα μνημόνια που θα μας σερβίρουν θα προβλέπουν νέα μείωση στα μεροκάματα και τους μισθούς, ακόμα μεγαλύτερες μειώσεις στις συντάξεις, μαζικές απολύσεις εκατοντάδων χιλιάδων από το Δημόσιο, νέες ρυθμίσεις για το ασφαλιστικό σύστημα με στόχο την αύξηση του εργάσιμου βίου και την αύξηση των ηλικιακών ορίων συνταξιοδότησης, σάρωμα της κρατικής περιουσίας με ιδιωτικοποίηση κάθε περιουσιακού στοιχείου που μπορεί να πωληθεί κ.ο.κ.

Το «κούρεμα» του χρέους που αποφασίστηκε στην ΕΕ είναι μια κρατικομονοπωλιακή ρύθμιση για να καλυφθούν οι ζημιές της πλουτοκρατίας, από την καπιταλιστική κρίση, μεταφέροντας όλα τα βάρη στους εργαζόμενους. Είναι μια ρύθμιση υποθήκευσης του παρόντος και του μέλλοντος των εργαζομένων στις αρπαχτικές διαθέσεις του κεφαλαίου. Μια ρύθμιση που δεν μπορεί να γίνει ανεκτή από τους εργαζόμενους.

Ο λαός μπορεί να σωθεί από τα καπιταλιστικά αδιέξοδα και τη βαρβαρότητα. Βασική προϋπόθεση γι' αυτό είναι οι εργαζόμενοι και τα άλλα λαϊκά στρώματα να συνειδητοποιήσουν, να πιστέψουν ότι διαθέτουν τη δύναμη και μπορούν με τον αγώνα τους να ανατρέψουν αυτή την πολιτική, μπορούν με το δικό τους λαϊκό μέτωπο να επιβάλουν την αποδέσμευση από την ΕΕ, να διαγράψουν μονομερώς το χρέος και με τη δική τους λαϊκή εξουσία να προχωρήσουν στην οικοδόμηση μιας σοσιαλιστικής κοινωνίας, που στο επίκεντρό της θα είναι οι συνεχώς διευρυνόμενες λαϊκές ανάγκες και η συνεχής προσπάθεια της κοινωνίας για την ικανοποίησή τους.