Οι κόντρες και τα παζάρια φανερώνουν τα ζόρια τους

από τον Κυριακάτικο Ριζοσπάστη

Η αναβολή της Συνόδου Κορυφής για τις 23 του Οκτώβρη, οι διαρκείς συνεννοήσεις ανάμεσα στις κυβερνήσεις των καπιταλιστικών κρατών της ΕΕ, τα σενάρια που εντατικά διακινούν οργανισμοί της Ευρωένωσης, οι αντικρουόμενες παρεμβάσεις εκπροσώπων του κεφαλαίου, αλλά κυρίως η τρομοκρατία και οι απειλές που κορυφώνονται σε βάρος του ελληνικού και των άλλων λαών της Ευρώπης, ένα πράγμα μαρτυράει: Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει το κεφάλαιο και το πολιτικό του προσωπικό στη διαχείριση της καπιταλιστικής κρίσης, γίνονται ολοένα και μεγαλύτερες. Και θα μεγαλώνουν, όσο επαληθεύονται ακόμα και οι πιο αισιόδοξες προβλέψεις των ίδιων των ιμπεριαλιστικών οργανισμών για βάθεμα της κρίσης στην ΕΕ και παγκόσμια.

 

Τι συζητάνε τώρα; Το μεγαλύτερο «κούρεμα» του ελληνικού χρέους σε ποσοστό πάνω από 50%. Δηλαδή, την καταστροφή κεφαλαίου που εκφράζεται με ομόλογα του ελληνικού δημοσίου, τα οποία έχουν στην κατοχή τους μεγάλοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί των κρατών - μελών της ΕΕ και κατά συνέπεια τα μονοπώλια που συνδέονται οργανικά μαζί τους.

«Κούρεμα» του ελληνικού χρέους κατά 21% είχε αποφασιστεί και στη Σύνοδο Κορυφής της 21ης Ιούλη. Προέβλεπε, μάλιστα, την εθελοντική συμμετοχή των ιδιωτών στην αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, η οποία ισοδυναμεί επίσης με ελεγχόμενη χρεοκοπία. Η εθελοντική συμμετοχή επιλέχτηκε τότε σαν «λύση», επειδή αν επιβάλλονταν στις τράπεζες και τους άλλους κατόχους ομολόγων να συμμετέχουν υποχρεωτικά στο πρόγραμμα, οι διεθνείς καπιταλιστικές αγορές θα θεωρούσαν την εξέλιξη «πιστωτικό γεγονός», δηλαδή ανεξέλεγκτη χρεοκοπία, με πολλαπλές συνέπειες συνολικά για τα ευρωπαϊκά μονοπώλια και το ευρώ.

Ο συμβιβασμός ανάμεσα στα κράτη - μέλη της ΕΕ γρήγορα αποδείχτηκε εύθραυστος, μπροστά στο βάθεμα της κρίσης και των αντιθέσεων που τη συνοδεύουν. Επιμέρους δείγμα αυτών των αντιθέσεων είναι και το γεγονός ότι η εθελοντική συμμετοχή των ιδιωτών στο «κούρεμα», φαίνεται πως δεν απέδωσε τα προσδοκώμενα, αφού όσοι δέχτηκαν να πάρουν μέρος στη συγκεκριμένη διαδικασία, επέλεξαν την πιο ανώδυνη για τα συμφέροντά τους λύση, από τις εναλλακτικές που προβλέπονταν στο πρόγραμμα της ανταλλαγής ομολόγων.

Συγκεκριμένα, ζήτησαν να ανταλλάξουν τα υφιστάμενα ομόλογα με νέα 30ετή στην ονομαστική τιμή, με μεσοσταθμικό επιτόκιο 4,75% και το κεφάλαιο των νέων χρεογράφων εγγυημένο στη λήξη, έναντι άλλων λύσεων που προέβλεπαν νέα 30ετή ομόλογα «κουρεμένα» κατά 20%, με μεγαλύτερο όμως επιτόκιο αποπληρωμής στη λήξη τους. Δέχτηκαν, δηλαδή, να χάσουν μέρος από το κεφάλαιο που κατέχουν με τη μορφή ομολόγων του ελληνικού κράτους, επέλεξαν όμως μαζικά την εναλλακτική που δεν εξασφάλιζε το επιθυμητό αποτέλεσμα σε ό,τι αφορά το εύρος της καταστροφής κεφαλαίου, μέσα από την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους.

                                                  Η κόντρα Γερμανίας - Γαλλίας

 

«Κούρεμα» του ελληνικού χρέους σημαίνει επί της ουσίας ζημιά για τις τράπεζες που κατέχουν ομόλογα, τα οποία λήγουν μέσα στα επόμενα χρόνια αφού σημαίνει μείωση του κεφαλαίου τους. Μπροστά στον κίνδυνο να μην πληρωθούν καθόλου για τα ομόλογα που κατέχουν, αν η Ελλάδα χρεοκοπήσει ανεξέλεγκτα, δηλαδή ακόμη μεγαλύτερη καταστροφή κεφαλαίου, το κεφάλαιο επιλέγει την ελεγχόμενη πτώχευση, που σημαίνει προσυμφωνημένη καταστροφή, απαξίωση κεφαλαίου,(όπως και αν ονομαστεί το ίδιο είναι), άρα και προκαθορισμένη ζημιά για τις τράπεζες και τα μονοπώλια, αλλά τέτοια και τόση που δε βάζει σε κίνδυνο τη λειτουργία τους.

Ωστόσο, κανένας καπιταλιστής ή όμιλος καπιταλιστών δεν είναι διατεθειμένος να αποδεχτεί να πληρώσει αυτός δυσανάλογα με τον ανταγωνιστή του. Πάνω εκεί εκτυλίσσεται μια πραγματική σφαγή ανάμεσα σε καπιταλιστικές κυβερνήσεις και σε μερίδες του κεφαλαίου, ακόμα και στο εσωτερικό της ίδιας χώρας, για τον επιμερισμό της ζημιάς. Αναπόφευκτα, όσο μεγαλύτερη είναι η έκθεση των τραπεζών μιας χώρας στα ελληνικά ομόλογα, τόσο μεγαλύτερες είναι και οι αντιθέσεις που εκφράζονται στα παζάρια για το μοίρασμα της ζημιάς.

Την αντίθεση αυτή εκφράζει η κόντρα Γερμανίας - Γαλλίας για το εύρος της ελληνικής ελεγχόμενης χρεοκοπίας, αλλά και για τον τρόπο με τον οποίο θα διασφαλιστούν τα συμφέροντα των τραπεζών που κατέχουν ομόλογα του ελληνικού δημοσίου, η αξία των οποίων θα «κουρευτεί» σε μεγάλο ποσοστό.Βεβαίως το ζήτημα δεν βρίσκεται τόσο και μόνο στο ελληνικό κρατικό χρέος, όσο σ' αυτό της Ιταλίας και της Ισπανίας, που είναι πολλαπλάσια μεγαλύτερο και το διαχειρίζονται επίσης Γαλλικές τράπεζες.

Αν και αυτά τα κράτη αρχίσουν το κούρεμα τότε ο κίνδυνος κατάρρευσης των Γαλλικών τραπεζών είναι προ των πυλών, με δεδομένο επίσης οτι η έκθεση του γαλλικού κεφαλαίου στο ελληνικό χρέος, αλλά και στο Ιρλανδικό και το Πορτογαλικό, είναι πολλαπλάσιο από αυτό της Γερμανίας. Για το λόγο αυτό και για να προστατέψει τα ντόπια μονοπώλια, η Γαλλία πιέζει, ώστε η ενίσχυση των τραπεζών με ρευστό, η λεγόμενη «ανακεφαλαιοποίηση», να γίνει συντεταγμένα από την ΕΕ, μέσω του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, που θα αντικαταστήσει τον «προσωρινό μηχανισμό στήριξης», ο οποίος δημιουργήθηκε για την Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία.

Ο λόγος για τον οποίο η Γαλλία ζητάει «ευρωπαϊκή» λύση στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, στην εξασφάλιση δηλαδή της ρευστότητας, μετά τη χασούρα που θα έχουν από το «κούρεμα» των ελληνικών ομολόγων, είναι απλός: Θέλει, η ζημιά που θα πάθουν οι τράπεζές της να επιμεριστεί στις άλλες χώρες - μέλη της ΕΕ και να μην τη χρεωθεί εξολοκλήρου η ίδια, έχοντας ταυτόχρονα το φόβο του «κουρέματος» του χρέους και των άλλων επίφοβων κρατών.

Στον αντίποδα, η Γερμανία και άλλες χώρες της ΕΕ, ζητάνε η ανακεφαλαιοποίηση να γίνει πρώτα με κρατικά κονδύλια και με δάνεια από τις αγορές και στη συνέχεια, αν αυτό δεν είναι αρκετό, να ενεργοποιηθεί το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Για την καπιταλιστική οικονομία της Γαλλίας, η απευθείας στήριξη του χρηματοπιστωτικού συστήματος με κρατικό χρήμα, θα μπορούσε να οδηγήσει στην απώλεια της βέλτιστης αξιολόγησης σε ό,τι αφορά την πιστοληπτική της ικανότητα, γεγονός που σημαίνει ακριβότερο δανεισμό για το κράτος και το κεφάλαιο. Αρα, λιγότερα χρήματα για την ντόπια πλουτοκρατία και απώλεια του συγκριτικού πλεονεκτήματος που προσφέρει ο φθηνός δανεισμός στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων.

                                                    Αναζητούνται νέοι συμβιβασμοί

 

Πάνω σ' αυτά τα ζητήματα αναζητούνται συμβιβασμοί. Γι' αυτό και οι αποφάσεις πάνε από αναβολή σε αναβολή με τις κόντρες να οξύνονται όσο βαθαίνει κρίση. Τι παραμένει σταθερό; Η επίθεση στα λαϊκά δικαιώματα, ενιαία στην ΕΕ και την Ευρωζώνη, ανεξάρτητα από το εύρος της κρίσης σε κάθε μία από τις χώρες - μέλη. Το φτήνεμα της εργατικής δύναμης συνιστά επίσης υποτίμηση κεφαλαίου και δίνει την ευκαιρία στην πλουτοκρατία να επενδύσει με πιο αποδοτικούς όρους τα συσσωρευμένα της κεφάλαια, να υπερκαλύψει τη χασούρα που θα έχει από την καταστροφή κεφαλαίου με τη μορφή ομολόγων του ελληνικού χρέους.

Το ίδιο ισχύει και με την εκποίηση της δημόσιας περιουσίας, την παράδοση στρατηγικών τομέων της παραγωγής στο κεφάλαιο, για να κερδοσκοπήσει πάνω στις λαϊκές ανάγκες. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο οι χώρες - μέλη της ΕΕ, που εκ των πραγμάτων συνεισφέρουν τα περισσότερα για την ελεγχόμενη χρεοκοπία της Ελλάδας και άλλων χωρών, διεκδικούν σε συνεργασία με την ντόπια πλουτοκρατία και τα κόμματά της το μεγαλύτερο μερτικό από τις ιδιωτικοποιήσεις και το άνοιγμα νέων πεδίων επιχειρηματικής δράσης.

Για παράδειγμα, οι πρόσφατες συμφωνίες και τα «μνημόνια συνεργασίας» με το γερμανικό κεφάλαιο, δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια ενδοκαπιταλιστική διευθέτηση, ένα «δούναι και λαβείν», από το οποίο θα βγει κερδισμένη μόνο η αστική τάξη των δύο χωρών και όχι οι λαοί τους. Με άλλα λόγια, επενδύσεις θα γίνουν στην Ελλάδα, έχουν όμως σαν προϋπόθεση την ακόμα μεγαλύτερη κατρακύλα της τιμής της εργατικής δύναμης, το ολοκληρωτικό ξεθεμελίωμα κάθε εργατικής κατάκτησης που έχει απομείνει. Αυτή είναι η καπιταλιστική ανάπτυξη: Ασύμβατη με τα λαϊκά δικαιώματα, ακριβώς επειδή υπηρετεί την κερδοφορία των μονοπωλίων και όχι τις σύγχρονες λαϊκές ανάγκες.

Η ανησυχία, βέβαια, του ευρωενωσιακού κεφαλαίου και κυρίως των κρατών που βρίσκονται ψηλότερα στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα της ΕΕ, ξεπερνάει τα όρια της Ελλάδας, η οποία καλύπτει ένα ελάχιστο ποσοστό της οικονομίας της Ευρωζώνης. Η προσοχή τους είναι στραμμένη σε πιο μεγάλες οικονομίες, όπως αυτή της Ιταλίας, όπου η κρίση βαθαίνει και μαζί της ο κίνδυνος να γίνει ανεξέλεγκτη η διαχείρισή της, στο φόντο και του παγκόσμιου ανταγωνισμού, που μεγαλώνει με τις ΗΠΑ και τις άλλες αναδυόμενες οικονομίες.

                                                Διέξοδος για το λαό η ανατροπή τους

 

Στο βαθμό που η Ευρωζώνη παραμένει ακόμα κυρίαρχη επιλογή για τα μονοπώλια της ΕΕ, προσπαθούν να δημιουργήσουν υποδομές θωράκισης του ευρώ από τη βύθιση ολοένα και περισσότερων χωρών - μελών στην κρίση. Ταυτόχρονα, όμως, τα αστικά επιτελεία μελετούν και άλλα σενάρια, όπως μια Ευρωζώνη πολλών ταχυτήτων, ή μια μικρότερη Ευρωζώνη, με την αποπομπή των ασθενέστερων οικονομικά χωρών.

Πάνω σ' αυτές τις διαφορετικές εκτιμήσεις, για το τι πρέπει να γίνει, συγκρούονται ισχυρά συμφέροντα ακόμα και στο εσωτερικό της αστικής τάξης μιας χώρας, όπως η Γερμανία, όπου μερίδες του κεφαλαίου πιέζουν ώστε να μην αυξηθεί η συμμετοχή της χώρας στα «πακέτα» που απαιτεί η ελεγχόμενη χρεοκοπία χωρών της Ευρωζώνης, συνδέοντας τα δικά τους ιδιαίτερα συμφέροντα με την αποπομπή των χωρών αυτών από το ευρώ.

Ολα τα παραπάνω έχουν σημασία για το λαό, στο βαθμό που τον βοηθούν να αντιληφθεί το χαρακτήρα της κρίσης και το περιεχόμενο των παζαριών που εξελίσσονται στην ΕΕ και παγκόσμια, για να διαμορφώσει την πολιτική του στάση. Είναι πέρα για πέρα φανερό ότι το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους σε ποσοστό 50% δε σημαίνει και «κούρεμα» στο μισό των επόμενων αντιλαϊκών μέτρων που σχεδιάζουν η κυβέρνηση και οι σύμμαχοί της. Ούτε βέβαια σημαίνει ότι το 50% των δικαιωμάτων και των μισθών που πετσοκόπηκαν τους τελευταίους 20 μήνες, στο όνομα του χρέους, θα επιστρέψει στους εργαζόμενους.

Το αντίθετο θα γίνει. Κάθε επιπλέον βήμα στην ελεγχόμενη χρεοκοπία, κάθε επιπλέον «κούρεμα» του χρέους, θα συνοδεύεται με νέα σκληρότερα μέτρα και εκβιασμούς. Η αναιμική ανάκαμψη που θα ακολουθήσει την κρίση θα είναι κόλαση για το λαό, επειδή τα μονοπώλια θα έχουν ισχυροποιήσει τη θέση τους απέναντι στα εργατικά δικαιώματα, θα γίνουν ακόμα πιο επιθετικά στη βάση των νόμων που απέσπασαν στη διάρκεια της κρίσης. Υπάρχει λύση, για να σωθεί ο λαός και όχι το κεφάλαιο. Ταξική οργάνωση παντού και λαϊκή συμμαχία για το αντιπάλεμα των μέτρων. Ισχυρό ΚΚΕ για την ανατροπή της εξουσίας των μονοπωλίων. Για λαϊκή εξουσία, που θα οδηγήσει την Ελλάδα σε αποδέσμευση από την ΕΕ και σε διαγραφή του χρέους.