ΘΕΑΤΡΟ «ΜΠΟΛΣΟΪ» Μεγαλειώδης ανακαίνιση... για την «ελίτ»

Η «λάμψη» των εγκαινίων του σπουδαίου θεάτρου, μετά από έξι χρόνια ανακατασκευής, δεν μπορεί να κρύψει την πραγματικότητα της υποβάθμισης του πολιτιστικού επιπέδου του ρωσικού λαού, μετά την επικράτηση της αντεπανάστασης

Στις 21 Οκτώβρη, στο ρωσικό Τύπο κυκλοφόρησε η είδηση ότι οι τιμές των εισιτηρίων για τα εγκαίνια του ανακαινισμένου, φημισμένου Θεάτρου «Μπολσόι», που επρόκειτο να πραγματοποιηθούν στις 28/10, κυμαίνονταν στο διαδίκτυο από 90.000 ρούβλια (περίπου 2.100 ευρώ) μέχρι το «αστρονομικό» ποσό των δύο εκατομμυρίων ρουβλιών (46,5 χιλιάδες ευρώ)! Η «Ισβέστια» τιτλοφορούσε το θέμα με το χαρακτηριστικό τίτλο «Πούλα το διαμέρισμα και αγόρασε εισιτήριο στο "Μπολσόι"»...
Αν και τα ποσά αυτά δεν επιβεβαιώθηκαν, ωστόσο, οι εκπρόσωποι των εταιρειών πώλησης εισιτηρίων από το διαδίκτυο σημείωσαν ότι οι επιθυμούντες να παραβρεθούν στην εναρκτήρια παράσταση ήταν έτοιμοι να καταβάλουν ακόμη και 200.000 ρούβλια (4,6 χιλιάδες ευρώ). Επισήμως, πάντως, το «Μπολσόι» ανακοίνωσε ότι στα εγκαίνια δε θα υπήρχαν καθόλου εισιτήρια παρά μόνο προσκλήσεις.

Σε ποιον ανήκει σήμερα το «Μπολσόι»

Οπως και να έχουν τα πράγματα, σημασία έχει ότι οι επίσημες τιμές των εισιτηρίων για τις παραστάσεις μέχρι και το Δεκέμβρη ξεκινούν από τα 1.000 ρούβλια (23 ευρώ) και φτάνουν τα 10.000 ρούβλια (230 ευρώ). Μια μέση σύνταξη δεν ξεπερνά τα 5.000 ρούβλια (116 ευρώ), ενώ ο μέσος μισθός αυτή τη στιγμή στη Ρωσία είναι 15.000 ρούβλια (348 ευρώ). Είναι φανερό ότι, είτε στη «μαύρη», είτε στην επίσημη αγορά, η μόνη που μπορεί να απολαύσει το ανακαινισμένο «Μπολσόι» και τα διάσημα μπαλέτα του είναι η αστική ελίτ, οι «νεο-ρώσοι», εκείνοι που άρπαξαν τον πλούτο των λαών της ΕΣΣΔ καταδικάζοντάς τους, ταυτόχρονα, στην απελπισία και την εξαθλίωση.

Το εσωτερικό της κεντρικής σκηνής

Τα παραπάνω δεν αντέχουν σε καμία σύγκριση με τις εποχές που στη σοσιαλιστική Ρωσία τα πάμφθηνα εισιτήρια σε όλα τα θέατρα και ειδικά στα μεγάλα, όπως το «Μπολσόι», γίνονταν ανάρπαστα και εξαφανίζονταν από εργάτες, φοιτητές, οικογένειες με μικρά παιδιά, βετεράνους και συνταξιούχους. Είναι χαρακτηριστικό ότι το ακριβότερο εισιτήριο στη Σοβιετική Ρωσία τη 10ετία του 1970 ήταν στο μπαλέτο «Λίμνη των Κύκνων», στην πλατεία του θεάτρου, στη 10η σειρά από τη σκηνή, με τιμή 10 ρούβλια. Στην ίδια παράσταση, η πλειοψηφία των εισιτηρίων κυμαίνονταν από 2 έως 5 ρούβλια. Να σημειωθεί ότι ολόκληρες κατηγορίες του πληθυσμού (φοιτητές, μαθητές, συνταξιούχοι, βετεράνοι, στρατιωτικοί κ.λπ.) έβλεπαν τις παραστάσεις δωρεάν ή με ελάχιστα καπίκια. Ο μέσος μισθός την ίδια εποχή ανερχόταν περίπου στα 150 ρούβλια, ενώ, στα τέλη της 10ετίας του '80 και με τις τιμές στα θέατρα ελάχιστα αυξημένες, ο μέσος μισθός στη Σοβιετική Ρωσία έφτανε περίπου τα 300 ρούβλια.
Οτι το επίπεδο της ζωής του μέσου Ρώσου πολίτη καταβαραθρώθηκε τα χρόνια που ακολούθησαν τη διάλυση της ΕΣΣΔ είναι ένα γεγονός αποδεκτό ακόμη και από το σημερινό καθεστώς της Ρωσίας, για τους δικούς του λόγους φυσικά. Το «Μπολσόι» είναι χαρακτηριστική περίπτωση αυτής της «ελεύθερης πτώσης» στον πολιτιστικό τομέα. Η ανακαίνιση αυτού του σπουδαίου θεάτρου κράτησε έξι χρόνια και στοίχισε 20 δισεκατομμύρια ρούβλια (περίπου 460 εκατ. ευρώ). Σε μέγεθος το θέατρο διπλασιάστηκε και έφτασε τα 80 χιλιάδες τ.μ., μεγάλο μέρος των οποίων κατασκευάστηκε υπόγεια. Τώρα τα κυρίαρχα ρωσικά ΜΜΕ «υμνούν» το αποτέλεσμα των εργασιών, αν και όλα τα προηγούμενα χρόνια οι καταγγελίες για υπερτιμολογήσεις έδιναν και έπαιρναν.

Μακέτα με τις υπόγειες επεκτάσεις

Σημασία έχει, εκτός από το γεγονός ότι το θαυμαστό αυτό θέατρο δεν ανήκει πλέον στο ρωσικό λαό, να θυμηθούμε, ότι το 2005 και πριν την αγχωμένη έναρξη των εργασιών συντήρησης, έφτασε στο σημείο να κινδυνεύει με κατάρρευση! Το 2003, μάλιστα, η «ΟΥΝΕΣΚΟ» προειδοποιούσε ότι αν η ανακατασκευή του θεάτρου αναβαλλόταν, «δεν θα υπάρχει πλέον τίποτα για να συντηρηθεί και να επιδιορθωθεί». Φυσικά, επιχειρήθηκε και πάλι να ριχθεί η ευθύνη για την κατάντια του θεάτρου... στην ανύπαρκτη ΕΣΣΔ! Για παράδειγμα, το Γαλλικό Πρακτορείο έφτασε στο σημείο να υποστηρίζει σοβαρά και χωρίς ίχνος «τσίπας» ότι δήθεν «ο εξοπλισμός των εργαστηρίων δεν έχει αντικατασταθεί από τις αρχές του αιώνα»!

Στην εποχή της ΕΣΣΔ

Κι όμως, όλος ο καλλιτεχνικός και αρχιτεκτονικός κόσμος γνώριζε ότι από το 1921 και μέχρι το 1987, το θέατρο, που κατασκευάστηκε το 1776, γνώρισε μια πρωτοφανή, και για τα δυτικά δεδομένα, ανακατασκευή και συντήρηση. Είναι ενδεικτικό ότι τη δεκαετία του '20, το «Μπολσόι» απέκτησε ένα εκπληκτικό σύστημα ακουστικής, που ανάλογό του δεν είχε κανένα θέατρο της εποχής. Το 1926 κατασκευάστηκε αντιπυρική αυλαία και μηχανική σκηνή, τα ξύλινα μέρη της αντικαταστάθηκαν με μεταλλικά και αυξήθηκε ο υπόγειος χώρος.
Το 1941, σχεδόν όλη η πρόσοψη του «Μπολσόι» καταστράφηκε από τους βομβαρδισμούς των ναζί. Κι όμως, επισκευάστηκε πλήρως, πριν ακόμη το τέλος του πολέμου! Το 1958 απέκτησε κλιματισμό. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν γίνονταν τακτικές επεμβάσεις συντήρησης. Στις 9 Μάρτη 1987, το Συμβούλιο Υπουργών της ΕΣΣΔ αποφασίζει την ενδυνάμωση της τεχνικής και υλικής υποδομής του θεάτρου, απόφαση που στηρίχθηκε σε αναλυτική έκθεση ειδικών, οι οποίοι γνωμοδοτούσαν για μια μακράς διάρκειας και ριζική ανακαίνιση του θεάτρου. Το πρόγραμμα δεν πρόλαβε να ολοκληρωθεί λόγω της διάλυσης της ΕΣΣΔ. Το αν και πώς ενδιαφερόταν η σοβιετική εξουσία για τον πολιτισμό γενικά και το «Μπολσόι» ειδικά, τεκμηριώνεται και από το γεγονός ότι καθ' όλη τη διάρκεια της ΕΣΣΔ, το θέατρο ανέβαζε 300 παραστάσεις ετησίως.
Η καπιταλιστική παλινόρθωση σήμανε και την εγκατάλειψη του σπουδαίου αυτού θεάτρου. Οι 2.500 εργαζόμενοί του άρχισαν να πετιούνται στο δρόμο και οι μεγάλοι σολίστες του εγκατέλειπαν τη χώρα με όρους επιβίωσης. Η κατάντια αυτού του πάλαι ποτέ πολυδύναμου και γιγαντιαίου πολιτιστικού φορέα «σφραγίστηκε» στις 28 Μάρτη του 2000, οπότε η «ΟΥΝΕΣΚΟ» οργάνωσε διεθνή έρανο για τη σωτηρία του από την ολοκληρωτική καταστροφή. Κάποιες σπασμωδικές κινήσεις για κατασκευή νέου κτιρίου κατά τη διάρκεια της τραγικής, για την πρώην ΕΣΣΔ, 10ετίας του '90, έπεσαν στο κενό. Το σχέδιο για κατασκευή επεκτάσεων σταμάτησε την άνοιξη του 1999 λόγω έλλειψης χρημάτων.
Το γεγονός ότι σήμερα το «Μπολσόι» εμφανίζεται κτιριακά «αναγεννημένο», καθόλου δε συμβολίζει και κάποιου είδους «αναγέννηση» της κουλτούρας στη σημερινή Ρωσία. Οι απλησίαστες για τη συντριπτική πλειοψηφία των Ρώσων τιμές των εισιτηρίων είναι η «κορυφή του παγόβουνου» στη συστηματική και κυνική αποδόμηση της τεράστιας πολιτιστικής και εκπαιδευτικής δομής της σοσιαλιστικής εποχής. Είναι στο χέρι του λαού να πάρει πίσω αυτά που του ανήκουν.

Γρηγόρης ΤΡΑΓΓΑΝΙΔΑΣ