Η παράδοση της χώρας στους ναζί, οι επιπτώσεις, οι ντόπιοι συνεργάτες τους και εχθροί της αντίστασης

Η προδοτική στάση των αρχών

Σαν ιδρυτική πράξη αυτής της σχέσης συνεργασίας μεταξύ ξένων και ντόπιων φασιστών μπορούμε να θεωρήσουμε την παράδοση στους Γερμανούς, από τον υφυπουργό Ασφαλείας Κ. Μανιαδάκη, 1600 συμπατριωτών του, κομμουνιστών και άλλων αντιπάλων του δικτατορικού καθεστώτος. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι πολιτικοί κρατούμενοι ζητούσαν την αποφυλάκιση τους προκειμένου να συγκρουστούν με τον κατακτητή ενώ την ίδια στιγμή ο βασιλιάς και η ελληνική κυβέρνηση είχαν αυτοεξοριστεί (πολύ μου αρέσει αυτή η λέξη) στην Αίγυπτο επιδεικνύοντας έτσι περίσσιο θάρρος.[1]

Η κατοχική κυβέρνηση Τσολάκογλου που ανέλαβε την διακυβέρνηση στις 30/4/1941 ενώ είχε πρώτα διαχειριστεί την ανευ όρων παράδοση της χώρας στους ναζί, επιδόθηκε με περίσσια θέρμη στην εξυπηρέτηση του ρόλου του αστυνόμου-τρομοκράτη, υποβοηθώντας τους κατακτητές (Βούλγαρους, Γερμανούς και Ιταλούς) στο δύσκολο έργο να επιβάλλουν την κυριαρχία τους. Πλήθος εγγράφων μαρτυρούν την ανάληψη αυτής της “υποχρέωσης” της κυβέρνησης του Τσολάκογλου προς τους κατακτητές.

Ο Τσολάκογλου ζητούσε από τον υπουργό Δημόσιας Ασφάλειας "την λήψιν αυστηροτάτων μέτρων κατά παντός οργάνου της Χωροφυλακής και της Αστυνομίας Πόλεων, το οποίο ου μόνον ήθελε παραμελήσει την εκτέλεσιν του καθήκοντος του, αλλά και δεν ήθελε να συμπεριφερθεί καλώς και επιζητήσει ουσιαστικώς και τυπικώς στενήν συνεργασίαν προς τα όργανα των Ιταλών Βασιλικών καραμπινιέρων"[2]. Ο υπουργός Δημόσιας Ασφάλειας Ν.Μάρκου, εξάλλου, βεβαίωνε τον πρωθυπουργό του ότι "αι υπηρεσίαι Χωροφυλακής και Αστυνομίας Πόλεων θα δίδωσιν εις τας αρχάς κατοχής εις σχετικάς αιτήσεις των τα ονοματεπώνυμα των κομμουνιστών"[3], ενώ έσπευδε παράλληλα να ορίσει σαν τόπους εκτόπισης των κομμουνιστών που συλαμβάνονταν τον Άγιο Ευστράτιο, την Ανάφη, τη Φολέγανδρο, τη Σίφνο, το στρατόπεδο της Ακροναυπλίας και τους πρώην στρατώνες του πυροβολικού “Παύλος Μελάς” στη Θεσσαλονίκη. Ολόκληρος ο κρατικός μηχανισμός της μοναρχοφασιστικής δικτατορίας της 4ης Αυγούστου πέρασε στην υπηρεσία των κατακτητών.[4]

Παράλληλα με όλα αυτά ιδρύθηκαν στην χώρα φασιστικά κόμματα και οργανώσεις. Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας, Εθνική Σοσιαλιστική Πατριωτική Οργάνωση (ΕΣΠΟ), Οργάνωση Εθνικών Δυνάμεων Ελλάδας(ΟΕΔΕ), κ.α.[5]

Ο Αστικός Τύπος

Μόλις οι Γερμανοί μπήκαν στην Αθήνα έσπευσαν να πάρουν στα χέρια τους την ραδιοφωνία και τον Τύπο. Οι ιδιοκτήτες των εφημερίδων, συμφώνησαν με τους κατακτητές να συνεχίσουν τις εκδόσεις τους, ακόμα και αν αυτό σήμαινε ότι θα έπρεπε να γίνουν φερέφωνα τους. Έτσι έχουμε εφημερίδες όπως η “Καθημερινή” η “Εστία” η “Ακρόπολις” η “Βραδινή” το “Ελεύθερον Βήμα” τα “Αθηναϊκά Νέα” και άλλες που υμνούσαν τον Άξονα και αντιστρατευόταν σε κάθε ιδέα και προσπάθεια αντίστασης.[6]

Αξίζει να ρίξουμε μια ματιά σε κάποια δημοσιεύματα τα οποία προέρχονται από τα ιστορικά του Ριζοσπάστη, Στα 70 Χρόνια από την ίδρυση του ΕΑΜ, σελ. 16-17:

Από την “Εστία” 29/4/1941 με το που μπήκαν οι χιτλερικοί στην Αθήνα

"Ο πόλεμος ετελείωσε διά την Ελλάδα. Θα νικήσει ο Άξων"(έτσι για να ανέβει το εθνικό φρόνημα).

Το “Ελεύθερο Βήμα”2/5/1941 φιλοξενούσε άρθρο που έκανε λόγο για κοινότητα συμφερόντων Ελλάδας και δυνάμεων του Άξονα.

Η “Ακρόπολις” 15/5/1941 ονόμαζε “το δεύτερο όχι”, δηλαδή την αντίσταση στους Γερμανούς, “εγκληματικότερον του πρώτου”, δηλαδή την αντίσταση στους Ιταλούς.

Η “Καθημερινή” 1/6/1941 έγραφε ότι “Καλώς συνετάγη” ο νόμος που τιμωρεί με θάνατο τους Έλληνες υπηκόους όσοι μετέχουν σε πολεμικές εχθροπραξίες κατά των γερμανών.

Τα “Καθημερινά Νέα” στον τίτλο τους ονόμαζαν Αίσχος την αντίσταση των πατριωτών στην Κρήτη κατά των ορδών του Χίτλερ.

Και για τις φιλικές προθέσεις των κατακτητών η “Καθημερινή” στις 30 Απρίλη 1941 γράφει:

“Ναι! Να γίνη και η ψυχική αποστράτευσις, περί της οποίας γράφει η “ΕΣΤΙΑ”. Ο πόλεμος ετελείωσε και πρέπει να το πιστεύσωμεν και να ασχοληθώμεν με τα ειρηνικά μας έργα. Αυτή είναι η σπουδαιότερη υπηρεσία εξ όσων έχομεν να προσφέρωμεν εις την χώρα μας. Με την ψυχικήν αποστράτευσην θα αισθανθούμε την λύτρωσιν από τον εφιάλτην του πολέμου και θα αγωνισθώμεν, δια να αναδείξουμε την παραγωγήν και τον πολιτισμόν μας.”

Και στις 29 του ίδιου μήνα:

“Δεν το γράφομεν εκ λόγων κολακείας, αλλά διότι είναι γενική εντύπωσις: Οι Γερμανοί στρατιώται, όσοι εκυκλοφόρησαν κατά τας ημέρας αυτάς εις την πόλιν, υπήρξαν όλοι υποδείγματα ευπρέπειας και ευγένειας” και σε άλλο άρθρο, προκειμένου να σιγουρευθεί ο λαός ότι οι γερμανοί είναι φίλοι του, αναφέρονται τα εξής. “Αυταί οι εκδηλώσεις των ευάριθμων-ευτυχώς ευάριθμων-μωρών ανθρώπων, πρέπει να τελειώνουν. Δεν τους οφείλομεν τίποτε να προδίδουν και να δηλητηριάζουν μίαν απολύτως φιλικήν ατμόσφαιρα μεταξύ του Λαού και των στρατευμάτων κατοχής. Εις το κάτω-κάτω είναι και έλλειψις στοιχειώδους αγωγής αι τοιούται εκδηλώσεις (σ.σ. προς τους αιχμαλώτους Άγγλους εκ μέρους του Λαού)”.

Τέλος τα “Αθηναϊκά Νέα” 2/6/1941 γράφουν

"Λησμονούντες ότι από της πρώτης στιγμής οι Γερμανοί μας εφέρθησαν ως φίλοι, ότι δε μας βοήθησαν εις όλα, ότι μας συνέδραμαν εις όλα, ότι αποδέσμευσαν τρόφιμα που ήσαν λεία πολέμου, ότι εργάζονται διά να αποκαταστήσουν τας συγκοινωνίας μας, ότι μας έδωσαν ύλας που χρειαζόμεθα, δια να επικοινωνήσωμεν μετά των επαρχιών. Οι άνθρωποι, που ελησμόνησαν τας υπηρεσίας αυτάς, δεν ειναι Έλληνες. Είναι ή πεπωρωμένοι άνθρωποι ή όργανα των ξένων (!!!)"

Στο ένθετο του Ριζοσπάστη θα βρείτε περισσότερες πληροφορίες και αποσπάσματα σχετικά με τον ρόλο του τύπου την περίοδο της Γερμανικής κατοχής τα οποία για να μην γίνει τεράστιο το άρθρο δεν μπορώ να τα δημοσιεύσω. Το ένθετο θα το βρείτε εδώ σε ηλεκτρονική μορφή.

Η Εκκλησιαστική αρχή

Θέση κατά της αντίστασης όμως πήρε και η επίσημη εκκλησία, ο αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός απευθυνόμενος στον Ελληνικό Λαό γράφει:

“Ουδέν έχομεν να ωφεληθώμεν εξ οιωνδήποτε αποπειρών και προκλήσεων εναντίον των Αρχών κατοχής. Διά τούτο πάντες οφείλομεν, αφιερωμένοι εις την παραγωγικήν εργασίαν, ν’ αναμείνουμε την ώρα της ειρήνης, εγκαρτερούντες και πιστεύοντες εις τον δικαιοκρίτην Θεόν”[7]

Ενώ σε επιστολή προς τον πληρεξούσιο του Ράιχ στην Ελλάδα Γκ. Αλτενμπουργκ:

"Είναι περιττόν και να λεχθεί ότι εκ της τοιαύτης περιπλοκής μόνον ζημίαι, υλικαί και ηθικαί, δύνανται να προκύψουν δι’ αμφότερα τα μέρη, ωφελήματα δε μόνον διά τους έχοντας συμφέρον να οξύνουν και να διαιωνίζουν την αντίθεσιν μεταξύ Δυνάμεων Κατοχής και Ελληνικού Λαού"[8]

Πόσο φίλοι ήταν οι κατακτητές; Μήπως είχαν δίκιο οι εφημερίδες τελικά ότι την Κατοχή έπρεπε να χαλαρώσουμε και να την απολαύσουμε;

Μερικά στατιστικά στοιχεία για την περίοδο της κατοχής και τα εγκλήματα των κατακτητών και των συνεργατών τους από το δοκίμιο ιστορίας σελ. 444-445:

- Οι χιτλερικοί ίδρυσαν στη χώρα μας 36 στρατόπεδα συγκέντρωσης ενώ ήταν χιλιάδες οι Έλληνες που στέλνονταν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης εκτός της χώρας.

- Οι εκτελεσμένοι πατριώτες έφτασαν τις 48 χιλιάδες και οι όμηροι πάνω από τις 100 χιλιάδες.

- Εξοντώθηκε το 87% του εβραϊκού πληθυσμού της Ελλάδας.

Παράλληλα με τις εκτελέσεις ή σε συνδυασμό με αυτές, οι χιτλερικοί με τους εθνοπροδότες έκαναν πολλές επιδρομές και μπλόκα σε συνοικίες πόλεων και σε χωρία, ακολουθούν ενδεικτικά μερικές πληροφορίες σχετικά με τέτοιες ενέργειες(από το δοκίμιο, σελ. 446-447).

Ενδεικτικά μόνο καθώς οι σφαγές ήταν πολλές:

- 14/10/1941, κατακτητές μαζί με ντόπιους συνεργάτες τους εκτελούν σε δυο φάσεις 315 κατοίκους του χωριού Μεσόβουνο της Δυτικής Μακεδονίας και ισοπεδώνουν το χωριό.

- 25/10/1941, εκτελούν 222 άνδρες και καταστρέφουν τα χωριά Άνω και Κάτω Κερδύλια της Κεντρικής Μακεδονίας.

- 15/8/1943, καταστρέφουν το χωριό Κομμένο της Ηπείρου και εκτελούν 317 κατοίκους.

Η μαζικότερη σφαγή ήταν η σφαγή των Καλαβρύτων που από τις 5-13 του Δεκέβρη εκτελέστηκαν 1.100 πατριώτες, 776 εκτέλεσαν μέσα στην πόλη από τους οποίους ο μικρότερος ήταν 12 ετών.[9]

Οι οικονομικές επιπτώσεις της Κατοχής, διότι ο καλός ο φίλος στην ανάγκη φαίνεται

Η αγροτική παραγωγή της χώρας που προπολεμικά κάλυπτε τα 2/3 των αναγκών της χώρας πέφτει το 1941 και 1942 στο 40% της προπολεμικής. Η παραγωγή σιτηρών έπεσε από τους 1.100 χιλιάδες τόνους στους 850.000 το 41 και στους 690.000 το 42. Οι εισαγωγές τροφίμων από τους 700.000 τόνους προπολεμικά, έπεσαν στους 76.400 τόνους, όπως ήταν φυσικό την περίοδο 41-42 την χώρα την έπληξε τρομερός λιμός που στην Αθήνα και τον Πειραιά στοίχησε τη ζωή τουλάχιστον του 1/10 των κατοίκων[10] Σαν να μην έφτανε αυτό, την περίοδο που ο λιμός μάστιζε την χώρα, οι κατακτητές μαζί με τους ντόπιους συνεργάτες τους έκαναν ότι μπορούσαν για να αρπάξουν την εναπομένουσα παραγωγή των αγροτών, δυσχεραίνοντας έτσι ακόμη περισσότερο τις συνθήκες για τον Λαό.[11](οι φίλοι μας οι Γερμανοί μας έθεσαν εις αναγκαστικήν δίαιτα δια να μην παχύνουμε, υποθέτω θα έγραφε ο αστικός Τύπος της εποχής).

Ο βιομηχανικός κλάδος ακολούθησε χειρότερη κατρακύλα αφού η βιομηχανική παραγωγή σχεδόν σταμάτησε, ενώ ενδεικτικά οι εισαγωγές πρώτων υλών από 1.659 χιλιάδες τόνους προπολεμικά μειώθηκαν το 41 σε 79 μόλις χιλιάδες τόνους. Οι μισθοί έπεσαν, οι τιμές των τροφίμων ανέβηκαν ραγδαία (ως και 11,5 φορές πάνω), ενώ οι Γερμανοί και οι Ιταλοί απομυζούσαν την οικονομία με τα κατοχικά δάνεια και την βίαια εισχώρηση του Γερμανικού και Ιταλικού κεφαλαίου. Οι ιταλικές και γερμανικές εταιρίες έβαλαν στο χέρι το εξωτερικό εμπόριο, το κρατικό μονοπώλιο καθώς και το 51/100 των μετοχών όλων των μεγάλων επιχειρήσεων της χώρας, όλα αυτά φυσικά έγιναν δια της βίας. Πιο συγκεκριμένα, το εθνικό εισόδημα έπεσε από τα 62 δις δραχμές το 1939 στα 21 το 41 και στα 7 το 42, ενώ ο προυπολογισμός απο 14,7 δις δραχμές το οικονομικό έτος 1938-1939, μόλις έφτανε τα 600 εκ. το 1941-1942.[12]

Αυτή ήταν η εικόνα της κατακτημένης Ελλάδας, υπο τους κατά τα άλλα πολιτισμένους και ευγενικούς(όπως τους αποκαλούσε ο αστικός τύπος) κατακτητές. Σε αυτή τη δεινή θέση έφεραν την χώρα οι θιασώτες του φασισμού και του ναζισμού ντόπιοι και ξένοι (το λεω και το ξαναλέω), έχοντας βέβαια να αντιμετωπίσουν την σθεναρή και ηρωική αντίσταση μεγάλου μέρους του Ελληνικού λαού, με αιχμή του δόρατος το ΚΚΕ και τις οργανώσεις του.

Κάπου εδώ σταματάει το δεύτερο μέρος της αναφοράς μου στον φασισμό που γνωρίσαμε (και ξεχάσαμε), εστιασμένο κυρίως στα δεινά της γερμανικής κατοχής και σε όσους την υποστήριξαν. Σίγουρα ένα άρθρο λίγων σελίδων (που δεν μπορεί να γίνει μεγαλύτερο λόγω της φύσης του μέσου) αδυνατεί να καλύψει όλα τα ζητήματα μιας και το θέμα είναι τεράστιο, ελπίζω όμως να κατάφερα ενδεικτικά να δοθεί έστω μια αντιπροσωπευτική εικόνα.

Πρόκειται να ακολουθήσει και τρίτο μέρος το οποίο θα αναφέρεται στην μετακατοχική εποχή.

Λαγωνικάκης Φραγκίσκος(Poexania)

[1] Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, Α Τόμος, 1918-1949, Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2011, σελ. 365.

[2] Πρόεδρος της Κυβερνήσεως. Επιτροπή Συνδέσμου μετά της Ιταλικής Διοικήσεως. Απόρρητος, επείγουσα,, 21-8-1941.

[3] Υπουργείον Δημοσίας Ασφαλείας. Διεύθυνσης Εθνικής Ασφαλείας. Γραφείο Ε, Αριθ. Εμπ. Πρωτ. 13/16-8-1941.

[4] Δοκίμιο ιστορίας, σελ. 370-371.

[5] Δοκίμιο ιστορίας, σελ. 371.

[6] Ριζοσπάστης Ιστορικά, Στα 70 χρόνια από την ίδρυση του ΕΑΜ, 25 Σεπτέμβρη 2011, σελ. 16.

[7] Ο.Π. σελ. 17.

[8] Ο.Π. σελ. 17.

[9] Δοκίμιο Ιστορίας, σελ. 447.

[10] Ο.Π, σελ. 392-393.

[11] Ο.Π, σελ. 393.

[12] Ο.Π, σελ. 369-370, 392.

Πηγή: Poexania