The Secret: Πως θα γίνετε πλούσιοι

Γράφει ο Αλέξανδρος Δελάρτζ 

Στα εγγλέζικα η κατάθλιψη είναι depression. Από κατάθλιψη, λέει μια πρόσφατη έρευνα, πάσχουν περίπου 154 εκατομμύρια άνθρωποι σ' όλο τον κόσμο, κυρίως στις αναπτυγμένες χώρες. Δια της λογικής σκέψεως κάποιος θα αντέτεινε ότι όλος ο υπόλοιπος κόσμος είναι ευτυχισμένος. Αν ο πληθυσμός της γης είναι 6 δις τότε συνάγεται ότι μόλις το 2,6% του παγκόσμιου πληθυσμού δυστυχεί εκ καταθλίψεως. Τέτοιο λογικό σχήμα μοιάζει με τον αριστοτελικό συλλογισμό, ο αστυνομικός είναι όργανο, το μπουζούκι είναι όργανο άρα ο αστυνομικός είναι μπουζούκι.

Φτώχεια καταραμένη

Η μεγάλη κρίση του 29-31 στα εγγλέζικα είναι γνωστή με τον όρο the great depression, η μεγάλη κατάθλιψη. Ανεργία, φτώχεια, να μην έχεις να φας, να μην έχεις που να μείνεις, αυτά τραβούσαν τότε στην Αμερική, απελπισία σκέτη. Η φτώχεια λοιπόν δεν φέρνει μόνο γκρίνια που λέμε στα καθ' ημάς, αλλά και κατάθλιψη. Η κρίση που ζούμε τώρα, η καπιταλιστικιά μη ξεχνιόμαστε, προκαλεί ψυχικές ασθένειες και χαράς ευαγγέλια εις την συμπαθή τάξη των ψυχιάτρων που κάνουν χρυσές δουλειές.

Η μπουρζουαζία, εκτός από κρυφή γοητεία έχει και κρυφές χάρες. Οι πλουτοκράτες -αυτή η παραδοσιακή ξύλινη λεξούλα που εφηύραν και χρησιμοποιούν κατ'αποκλειστικότητα οι κομμουνισταί, τώρα τελευταία κι ο Μάικ Μουρ την ανακάλυψε στα κιτάπια της citigroup (plutonomy- βλ. Capitalism, a love story), οι πλουτοκράτες το λοιπόν έχουνε πολύ μυαλό. Και πολλοί από δαύτους ξέρουν πιο καλά τον μαρξισμό κι από πολλούς μαρξιστές. Δηλαδή τσιτάτα μπορεί να μην ξέρουν, τι λέει στο τάδε βιβλίο, την τάδε σελίδα, το τάδε κεφάλαιο, την τάδε υποσημείωση, το νόημα, το pattern το έχουν πιάσει. Για πολλούς μαρξιστές ισχύει το αντίθετο: από τσιτάτα πλέντυ, από ουσία μηδέν. 

Η σχέση βάσης-εποικοδομήματος, η αλληλεπίδρασή τους στην κεφαλαιοκρατία επιβεβαιώνεται καθημερινά, και το διεθνές κεφάλαιο, γνωρίζοντας το αναπόφευκτο της κρίσης, λαμβάνει τα κατάλληλα εκείνα μέτρα για να χειραγωγήσει στο μέγιστο βαθμό τους δυνάμει νεκροθάφτες του, την εργατική τάξη και σια. Χρησιμοποιεί όλα τα διαθέσιμα μέσα, για να αναπαράγει την ιδεολογία της, αλλά κυρίως τις αξίες της, να τις εμφυσήσει είς τα πλήθη, να βάλει το σπόρο της αυταπάτης και να διαιωνίσει και να μακροημερεύσει το ευλογημένο κοινωνικοπολιτικό σύστημα του καπιταλισμού, εις τους αιώνας των αιώνων αμήν. Πρόσχωμεν.

Η καραμέλα μου η σοσιαλίστρια. Για να πουλήσεις
μέχρι κομμουνιστής γίνεσαι

Η προπαγάνδα είναι τέχνη, υψηλή μάλιστα. Κι όσο δυσκολεύουν τα πράγματα για το κεφάλαιο, τόσο περισσότερο τελειοποιεί αυτή την τέχνη, τόσο περισσότερο μασκαρεύει την κυρίαρχη ιδεολογία πίσω από χίλιες δυο φορεσιές. Δεν δίνει πολύ βάση σε φιλοσοφίες και κοσμοθεωρίες και όρους δύσκολους και περίεργους. 

Η αστική ιδεολογία έχει εκμοντερνιστεί, είναι ευλύγιστη σαν τον Τιραμόλα, κορίτσι λάστιχο σαν τη Νάντια Κομανέτσι. Δεν έχει κολλήματα, μέχρι και σφυροδρέπανο μπορεί να βάλει για στολίδι, αχ πόσο σ' αγαπάω, Χου Ζιντάο, Χου Ζιντάο-ο-ο. 

Πέρα από το αστικό πολιτικό γίγνεσθαι, οι κυρίαρχες αξίες περνάνε στα κουφά, όχι επειδή είναι κυρίαρχες απλά, αλλά επειδή η καλλιτέχνες της προπαγάνδας διέπονται από εμπνεύσεις υψηλής τέχνης που δεν προσκρούουν στο τείχος της λογικής, κάνουν ριφιφί κατευθείαν στο υποσυνείδητο που δεν το ελέγχεις, σε ελέγχει. Εκεί κρύβονται ανείπωτα μυστικά. 

The secret, το μυστικό. Οι ζάμπλουτοι και πανίσχυροι αυτού του κόσμου, γίναν ζάμπλουτοι και πανίσχυροι επειδή ξέραν κάτι που δεν ξέραμε σεις κι εγώ οι πληβείοι που ψωμολυσσάμε.  

Τώρα που το ξέρουμε
δεν είναι πια μυστικό...

The secret είναι ο τίτλος μιας “ταινίας”- ντοκιμανταίρ, άξιο τέκνο των you can do it βιντεοκασσετών στην αμέρικα και μετεξέλιξη αυτών. Πάνω στα ντουζένια της κρίσεως, καθώς πορευόμαστε στο ζενίθ των εκ κρίσεως προκληθέντων ψυχικών νοσημάτων, πριν η θλίψη μετατραπεί σε οργή, ή στην καλύτερη πριν γίνει αντιπαραγωγική και συνεπώς αντικαταναλωτική, η ταινία αυτή καθώς και ορισμένες άλλες της ίδιας συνωμοταξίας (the compass) προωθεί τη νέα αντίληψη στον καπιταλισμό: όλοι μπορούμε να γίνουμε πλούσιοι, αρκεί να το θελήσουμε! Πολύ κλισέ θα μου πεις, αλλά εδώ πια γίνεται μια εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση του πιο πάνω προτάγματος με τη συνδρομή “επιστημόνων”, θεολόγων, “φιλοσόφων”, γκουρού, επιχειρηματιών κλπ. 

Βλέποντας την ταινία νιώθει κανείς ότι επιτέλους βρήκε το δρόμο του, έμαθε όλη την αλήθεια για το πώς κινείται ο κόσμος, κι έτσι μπορεί τώρα πια με μόνο όπλο τη σχεδόν βουδική επιμονή και θέληση να βγάλει λεφτά με το τσουβάλι.

Αν σκεφτείτε έντονα, μπορείτε
να το αποχτήσετε. Απλά σκεφτείτε το

Η ταινία αυτή μας εισάγει μια καινούρια έννοια εις την πτωχή ελληνική πραγματικότητα, αυτή του επιχειρηματία-αυτοαπασχολούμενου που πλουτίζει με την πρωτοτυπία του αλλά και με το ρίσκο που αναλαμβάνει, άρα τη θέλησή του. Η λέξη που χρησιμοποιούν οι αμερικάνοι γι' αυτόν το νέο -ανώτερο ντεμέκ- τύπο ανθρώπου στον καπιταλισμό είναι γαλλικής προελεύσεως: entrepreneur (προφέρεται α-ντρε-πρενέρ, αν θέλετε να εντυπωσιάσετε με την γαλλομάθειά σας μπορείτε να σύρετε τη λήγουσα με ένα ηχηρό “γ” στο τέλος: α-ντχε-πγενεουυυγ...). 

Οι γιάπηδες πεθάναν, ζήτω οι
αντρεπρενέρς που θα καταχτήσουν τον κόσμο.

Αντρεπρενέρς όλου του κόσμου ενωθείτε. Το κάλεσμα είναι λανθάνον πλήν σαφές και υπάρχουν ένα σωρό βιβλία να κατεβάσετε από την ιστοσελίδα της ταινίας (τα περισσότερα φυσικά πρέπει να αγοράσετε), από ανθρώπους που συστηματοποίησαν τις αντιλήψεις τους για το πώς πρέπει να σκέφτεται κανείς στον καπιταλισμό στις αρχές του αιώνα, όταν ο κόσμος έβραζε, η Αμερική ήταν ζούγκλα επιβίωσης κι όλοι ψάχναν να πιάσουν την καλή. 

Εξαιρετικού θεωρητικού ενδιαφέροντος είναι το βιβλίο ενός τύπου ονόματι Charles Haanel κι ο τίτλος του βιβλίου The Master Key System. Αν του δίναμε ένα τίτλο απ' αυτά που ξέρουμε, θα λέγαμε ότι είναι το αντίστοιχο του “Τι να κάνουμε (εμείς οι αντρεπρενέρς)”. Ένα-ένα τα βήματα, οι ασκήσεις (!) που θα κάνετε για να γίνετε πλούσιοι.

Και ποιο είναι το μεγάλο μυστικό που ήταν κρυμμένο για αιώνες; ο νόμος της έλξης. 

Υψηλή τέχνη

Ανώδυνο, μυστήριο, πολλά υποσχόμενο με την πρώτη ανάγνωση. Ο σατανάς όμως έρχεται πάντοτε ως άγγελος κυρίου, και ο νόμος αυτός κομίζει τις σάπιες, ξεχαρβαλωμένες αξίες της άρχουσας -και φθίνουσας συνάμα- τάξεως. Σαν τα κονσερβαρισμένα κόπρανα του Piero Manzoni. Τα σκατά, που δεν γνωρίζουν τάξεις, σκατά είναι για (και από) όλους και η φυσική τους θέση είναι εις τον πάτο της λεκάνης. Κι αν τα κονσερβάρεις και τα εκθέτεις για τέχνη, δεν θα αποκτήσουν άρωμα λεβάντα. Και τον χτηνώδη ατομικισμό της αμερικάνικης καπιταλιστικής ζούγκλας, όσο για τον παρουσιάζεις με ονειρικά κινηματογραφικά εφέ ως αλτρουισμό, πάλι σκατένιος είναι. Παρακάτω.

Ο νόμος της έλξης, σύμφωνα με τους μεγάλους θεωρητικούς-αντρεπρενέρς (βγάζουν λεφτά κάνοντας σεμινάρια και διαλέξεις) συνίσταται στο εξής: Ό,τι, μα ο,τι σκέφτεσαι στην πραγματικότητα έλκεις αυτό που σκέφτεσαι. Π.χ. λες “πω, πω τι πολλά χρέη που έχω...”. Και μόνο που σκέφτεσαι έτσι στην πραγματικότητα “έλκεις”, τραβά κατα πάνω σου περισσότερα χρέη. Όταν λες, “δεν τα καταφέρω ποτέ να βγάλω λεφτά...” στην πραγματικότητα δίνεις εντολή στις δυνάμεις του σύμπαντος να συνωμοτήσουν εναντίον σου -κατά το σιχαμερό πια κλισέ του Κοέλιο- κι όντως, δεν θα βγάλεις ποτέ λεφτά. Όταν λες στη γυναίκα σου “θα με σκάσεις, θα με κάνεις καρδιακό”, ο νόμος της έλξεως μπαίνει σε εφαρμογή και οι φυσικές δυνάμεις αναδιατάσσονται προκειμένου να δημιουργήσουν προϋποθέσεις να σας έρθει νταμπλάς.

Δηλαδή με λίγα λόγια, μάθαμε να σκεπτόμεθα αρνητικά οι περισσότεροι από μας κι έτσι δεν προκόβουμε ποτέ. Αν όμως, γνωρίζουμε τον νόμο της έλξης, μπορούμε να εξασκηθούμε, να αλλάξουμε τον τρόπο της σκέψης μας και να ευτυχήσουμε. 

Όταν βλέπετε το λοιπόν λογαριασμούς, χαμογελάστε συγκαταβατικά και βάλτε τους στην άκρηα. Θινκ πόζιτιβ και αίφνης, όταν πια θα σκέπτεστε μόνο πόζιτιβ, μόνο πόζιτιβ αποτελέσματα θα χετε στη ζήση σας, πλούτη, γνώσεις, έρωτα, ευτυχία και μακαριότητα εις τους αιώνας των αιώνων, πάλι αμήν. Του κυρίου δεηθώμεν.

Η ταινία, με τη δύναμη της εικόνας και της ισχυρής υποβολής της μουσικής και των λόγων, δημιουργεί μια ατμόσφαιρα πλέριας αισιοδοξίας, θέλησης, καλωσύνης, αγάπης, ανωτερότητος. Μη σκέπτεσαι αρνητικά. 

Εκεί που είναι όλα τα λεφτά, είναι σε κάποιο σημείο που λέει κάποιος ότι οι πόλεμοι και οι επαναστάσεις γίνονται επειδή ο κόσμος σκέφτεται οργισμένα, αρνητικά, δεν υπομένει τη φτώχεια του. Αν δεν θέλετε φτώχεια, μην εξεγείρεστε, υποστηρίξτε πρωτοβουλίες για να χει λεφτά ο κόσμος (...). Αν δεν θέλετε πολέμους, μην κάνετε αντιπολεμικές διαδηλώσεις, διαδηλώστε... υπέρ της ειρήνης... 

Η αισιοδοξία και η χαρά που αποπνέει η ταινία φτάνει σε σημείο να γίνεται εμετική. Και να κάνουμε εδώ σαφές το εξής: βεβαίως και να σκεφτόμαστε θετικά και αισιόδοξα. Υπάρχει αυτό που λεν “επαναστατική αισιοδοξία”. Βεβαίως και να μην είμαστε γκρινιάρηδες και μουρτζούφληδες όλη την ώρα. Αλλά αυτά ανθρώπινα είναι και κάποια στιγμή δεν θα τα αποφύγεις. Αν απαρνηθείς τελείως και τις φάσεις της ζωής σου που είσαι down, θα χαζογελάς και θα υποκρίνεσαι ότι ζεις σ' έναν πανέμορφο κόσμο γεμάτο “ευκαιρίες”, “προκλήσεις” (όταν ακούς πολιτικό να λέει προκλήσεις σημαίνει κατα κανόνα ότι θέλει να σε ξεσκίσει), γεμάτο ομορφιές (ασφαλώς έχει), γεμάτο χαμόγελα και καλή διάθεση... Με άλλα λόγια, η ταινία μας λέει ότι η δυστυχία και η φτώχεια υπάρχει στον κόσμο επειδή δεν ξέρει όλος ο κόσμος το μυστικό. Κι αυτοί που το ξέρουν και προσπαθούν να το εφαρμόσουν αλλά παίρνουν τα τρία τους, απλά δεν το εφαρμόζουν καλά. Μα δεν πιάνει τίποτα κύριοι απ' όσα μου είπατε! Ε, αφού γκρινιάζεις και στεναχωριέσαι ότι δεν πιάνει, ε, φυσικά δεν θα πιάσει. Έλκεις την αποτυχία...

Αφήστε τις χαζοταινίες και ξεσηκωθείτε

Η πλάκα είναι η εξής: όλοι αυτοί οι τύποι που μιλάν για το μυστικό, όντως είναι πλούσιοι. Αλλά μαντέψτε πώς βγάνουν λεφτά: κάνοντας σεμινάρια και ομιλίες ΓΙΑ το μυστικό. Εφαρμόστε το μυστικό και πλερώστε με. Να εγώ που το ξέρω το μυστικό, βγάνω λεφτά με τη σέσουλα (επειδή εσείς κορόιδα μ' ακούτε να μιλάω για το μυστικό και πλερώνετε. Κορόιδα!). 

Δυστυχώς, η μεγάλη εξαθλιωμένη (πνευματικώς) μάζα των αμερικάνων άλλα και αλλαχού, δεν αντιλαμβάνονται εγκαίρως αυτή τη σκανδαλώδη αυτοαναφορικότητα και τρων το παραμύθι. Αυτό είναι το μεγάλο μυστικό, που δεν είναι καθόλου καινούριο στα καπιταλιστικά ήθη: κρατήστε τον κόσμο αμαθή, και πλουτίστε εκμεταλλευόμενος την αμάθειά του. Παλιά δοκισμένη συνταγή.

Κι ο κόσμος δεν κινείται από τη σκέψη μας. Επηρεάζεται από τις πράξεις μας ως σύνολο, ως κενωνία και αντίστροφα, ως κενωνία επηρεαζόμαστε από τις δυνάμεις της φύσης. Το σόφισμα που θέλει να περάσει εδώ το ντοκιμανταίρ είναι εξόχως αιρετικό αλλά και σκανδαλωδώς ψευδές, ότι είμαστε μικροί θεοί. Και θεοί ως γνωστόν, δεν υπάρχουν.