Krokodil : Το νέο ναρκωτικό της Ρωσίας

Άρθρο : της εφημερίδας "The Independent"
Μετάφραση : Manny Calavera για το Redflyplanet 

Ο Ολεγκ ρίχνει μια γρήγορη ματιά γύρω του και όντας σίγουρος ότι κανείς δεν τον βλέπει, μπαίνει σε ένα ετοιμόρροπο κτίριο σοβιετικής περιόδου, όπου τον περιμένει ο Σάσα. Στριμωγμένοι στην βρώμικη κουζίνα ενός διαμερίσματος, αδειάζουν το περιεχόμενο μιας μπλε σακούλας για ψώνια την οποία ο Ολεγκ ‘έχει φέρει μαζί του- παυσίπονα, ιώδιο, υγρό αναπτήρα, λάδι καθαρισμού και μια συλλογή από φιάλες, σύριγγες και μαγειρικά σκεύη.

Μισή ώρα αργότερα, μετά από πολύ βράσιμο, απόσταξη, ανακάτεμα και κούνημα, αυτό που απομένει είναι μια καραμελόχρωμη ουσία στη μύτη της σύριγγας και μια ενοχλητική μυρωδιά καμένου ιωδίου στον αέρα. Ο Σάσα προσαρμόζει μια βρώμικη βελόνα στην σύριγγα και ψάχνει για φλέβα στο μελανιασμένο χέρι του. Μετά από λίγη ώρα βρίσκει το κατάλληλο σημείο και δίνει την σύριγγα στον Όλεγκ λέγοντάς του να κάνει την ένεση. Κλίνει τα μάτια και δέχεται τη δόση του.

Η Ρωσία έχει πιο πολλούς χρήστες ηρωίνης από κάθε άλλη χώρα στον κόσμο –έως και 2 εκατομμύρια σύμφωνα με ανεπίσημους υπολογισμούς. Για τους περισσότερους, η μοίρα τους είναι μια ζωή γεμάτη εγκληματικές πράξεις, φυλακίσεις, πιθανότητες να κολλήσουν HIV και ηπατίτιδα C και πρόωρος θάνατος. Οι προσπάθειες να διακοπεί η αθρόα είσοδος ηρωίνης από το Αφγανιστάν στη Ρωσία είχαν μικρή επιτυχία και η τιμή του ναρκωτικού στην πιάτσα συνεχώς αυξάνεται και γι αυτούς τους χρήστες που δεν μπορούν να εξασφαλίσουν την επόμενη δόση τους, ένα ακόμη πιο τρομερό φάντασμα έχει κάνει την εμφάνιση του.

Το σπιτικό ναρκωτικό το οποίο κάνουν ο Ολεγκ και ο Σάσα είναι γνωστό ως krokodil (κροκόδειλος). Πρόκειται για την ουσία δεσομορφίνη, μία συνθετική οπιούχα ουσία πολύ πιο δυνατή από την ηρωίνη και η οποία δημιουργείται έπειτα από μια σύνθετη αλυσίδα χημικών αντιδράσεων και αναμείξεων, τις οποίες οι εθισμένοι χρήστες πραγματοποιούν από μνήμης αρκετές φορές την ημέρα. Ενώ η ηρωίνη κοστίζει 20 με 60 λίρες Αγγλίας ανά δόση (σημ. 1 Λίρα Αγγλίας = 1,12 Ευρώ), η δεσομορφίνη μπορεί να παρασκευαστεί από χάπια για τον πονοκέφαλο με βάση την κοδείνη, τα οποία κοστίζουν 2 λίρες το πακέτο και από άλλα συστατικά τα οποία βρίσκονται εύκολα στο σπίτι ή αγοράζονται από το σούπερ μάρκετ σε χαμηλή τιμή.

Είναι ένα ναρκωτικό για φτωχούς και τα αποτελέσματά του είναι τρομακτικά. Του δόθηκε το όνομα από το γνωστό ερπετό διότι τα δηλητηριώδη συστατικά του κάνουν το δέρμα φολιδωτό σαν των ερπετών. Τα χειρότερα έπονται. Ο Ολεγκ και ο Σάσα δεν είναι καιρό χρήστες του krokodil αλλά ο Ολεγκ έχει ήδη πληγές που σαπίζουν στο πίσω μέρος του λαιμού του.

«Αν δεν πετύχεις φλέβα, δημιουργείται αμέσως πληγή με πύον» λέει ο Σάσα. Στην πραγματικότητα εισάγουν δηλητήριο στο σώμα τους. Μία φίλη τους, σε μία γειτονική πολυκατοικία, είναι σε ακόμη πιο προχωρημένο στάδιο.

«Δεν θέλει να πάει στο νοσοκομείο και κάνει συνεχώς χρήση. Η σάρκα της ξεκολλάει και κινείται με δυσκολία» λέει ο Σάσα. Φωτογραφίες χρηστών του krokodil σε προχωρειμένο στάδιο είναι πολύ σοκαριστικές. Η σάρκα αποκτά γκρι χρώμα και ξεκολλάει αφήνοντας τα κόκκαλα εκτεθειμένα. Οι χρήστες κυριολεκτικά σαπίζουν μέχρι θανάτου.

Ένα απο τα βίντεο που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο με τις επιπτώσεις του ναρκωτικού στο ανθρώπινο σώμα. Σας προειδοποιούμε πως μερικές από τι εικόνες που περιέχει το βίντεο είναι αρκετά αποκρουστικές.

Οι Ρώσοι χρήστες ηρωίνης ανακάλυψαν για πρώτη φορά πώς να παρασκευάζουν krokodil πριν από περίπου τέσσερα χρόνια και έκτοτε υπάρχει μία συνεχής αύξηση στην χρήση του με το ανώτερο ποσοστό να καταγράφεται πριν από μερικούς μήνες. «Τα τελευταία πέντε χρόνια οι πωλήσεις χαπιών με βάση την κοδείνη έχουν ραγδαία άνοδο» λέει ο Βίκτωρ Ιβάνοφ ο επι κεφαλής της δίωξης ναρκωτικών στη Ρωσία. «Είναι προφανές ότι δεν οφείλεται στο γεγονός ότι ξαφνικά όλοι απόκτησαν πονοκεφάλους».

Ο εθισμός στην ηρωίνη σκοτώνει περί τα 30.000 άτομα στο χρόνο στη Ρωσία- το εν τρίτο των θανάτων παγκοσμίως από το ναρκωτικό αυτό- αλλά τώρα σε αυτούς προστίθεται και το πρόβλημα του krokodil. Ο κ Ιβάνοφ θυμάται μια πρόσφατη επίσκεψή του σε ένα κέντρο αποτοξίνωσης στη Δυτική Σιβηρία. «Μου είπαν ότι πριν δύο χρόνια σχεδόν όλοι οι χρήστες ναρκωτικών έκαναν ηρωίνη. Τώρα, οι περισσότεροι από τους μισούς κάνουν χρήση δεσομορφίνης».

Υπολογίζει ότι περί το 5% των χρηστών στη Ρωσία κάνουν χρήση krokodil και άλλων αυτοσχέδιων ναρκωτικών (ένα ποσοστό το οποίο μεταφράζεται σε 100.000 άτομα). Είναι μία τεράστια, κρυμμένη επιδημία – και τα πράγματα είναι χειρότερα στις πραγματικά απομονωμένες περιοχές της Ρωσίας όπου οι ανεφοδιασμός σε ηρωίνη είναι προβληματικός- αλλά και υπαρκτή/εμφανής σε πόλεις όπως το Τβερ το οποίο έχει μισό εκατομμύριο πληθυσμό και είναι μερικές ώρες με το τρένο από τη Μόσχα, καθ οδόν για Αγία Πετρούπολη. Το κέντρο της πόλης βρίσκεται επί του ποταμού Βόλγα και έχει κατά μήκος του όμορφα κτίρια της τσαρικής περιόδου, αλλά στα προάστια τα πράγματα είναι μίζερα. Οι άνθρωποι κάθονται σε ραγισμένα ξύλινα παγκάκια, σε ένα «παρκο» γεμάτο αγριόχορτα, πίνοντας Jaguar, ένα αλκοολούχο ενεργειακό ποτό. Στο παρασκήνιο υπάρχουν σειρές πολυκατοικιών σε αποσύνθεση. Τα καταστήματα και τα εστιατόρια της Μόσχας βρίσκονται έναν ολόκληρο κόσμο μακριά και για διασκέδαση οι άνθρωποι παίρνουν το λεωφορείο για να πάνε στο κοντινότερο McDonald που βρίσκεται στο σταθμό του τρένου.

Στο κέντρο απεξάρτησης της πόλης, ο Αρτιομ Γιεγκόροφ μιλά για την καταστροφή που προκαλεί το “krokodil». Η δεσομορφίνη προκαλεί τα υψηλότερα επίπεδα εξάρτησης και είναι η πιο δύσκολη να γιατρευτεί» λέει ο νεαρός γιατρός, καθισμένος σε ένα δωμάτιο θεραπείας σε μία κλινική της κακίας ώρας, κάτω από μία φωτογραφία του Dr House (σημ: σειρά στην τηλεόραση). «Τα συμπτώματα του συνδρόμου στέρησης της ηρωίνης διαρκούν από πέντε έως δέκα μέρες. Μετά από αυτό υπάρχει μεγάλος κίνδυνος το άτομο να ξανακυλήσει αλλά ο σωματικός πόνος έχει φύγει. Με το “krokodil” ο σωματικός πόνος διαρκεί μέχρι και ένα μήνα και είναι ανυπόφορος. Πρέπει να τους χορηγούνται πολύ δυνατά ηρεμιστικά έτσι ώστε να μην λυποθυμούν από τον πόνο.»

Ο Δρ. Γιεγκόροφ λέει ότι οι χρήστες “krokodil» είναι άμεσα αναγνωρίσιμοι λόγω της μυρωδιάς τους. «Είναι αυτή η μυρωδιά ιωδίου που έχει ποτίσει όλα τα ρούχα τους» λέει. «Δεν υπάρχει τρόπος να ξεμυρίζουν, το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να τα κάψεις. Ένα διαμέρισμα το οποίο έχει χρησιμεύσει ως μέρος παρασκευής krokodil ξεγράφεται από μέρος κατοικίας. Δεν θα καταφέρεις ποτέ να βγάλεις την απαίσια μυρωδιά από αυτό.»

Οι εθισμένοι στην πόλη Τβερ λένε ότι δεν συναντούν προβλήματα στην αγορά των βασικών συστατικών προκειμένου να παρασκευάσουν το krokodil –δηλαδή χάπια κοδείνης τα οποία πωλούνται χωρίς συνταγή γιατρού. «Μία φορά προσπαθούσα να αγοράσω τέσσερα πακέτα και η γυναίκα στο φαρμακείο μου είπε ότι μπορούσε μόνο να πουλήσει δύο πακέτα ανά άτομο» λέει ένας χρήστης γελώντας « οπότε αγόρασα δύο πακέτα και επέστρεψα μετά από πέντε λεπτά και αγόρασα άλλα δύο. Πέραν αυτού, δεν αρνούνται ποτέ να μας τα πουλήσουν, παρόλο που ξέρουν τι πρόκειται να κάνουμε με αυτά.» Η λύση για πολλους είναι προφανής: να απαγορευτεί η πώληση χαπίων κοδείνης, ή τουλάχιστον να απαιτείται συνταγή γιατρού. Αλλά παρόλο που οι αρχές γνωρίζουν το πρόβλημα για περισσότερο από ένα χρόνο, τίποτα δεν έχει γίνει.

Ο πρόεδρος Ντμίτρι Μεντβέντεφ έκλεισε διάφορες ιστοσελίδες στο διαδύκτιο οι οποίες έδιναν οδηγίες για την κατ οίκον παρασκευή krokodil, αλλά δεν έχει διατάξει την απαγόρευση των χαπιών κοδείνης. Τον προηγούμενο μήνα, ένας εκπρόσωπος του υπουργείου υγείας είπε ότι υπάρχει σχέδιο προκειμένου τα εν λόγω χάπια να είναι διαθέσιμα μόνο με συνταγή γιατρού, αλλά είπε επίσης ότι είναι αδύνατον να εφαρμοστεί το μέτρο άμεσα. Οι αντίπαλοί του ισχυρίζονται ότι τα λόμπι των φαρμακευτικών εταιριών προκαλούν αυτήν την αδράνεια.

«Ένα χρόνο πριν είπαμε ότι θα χρειάζεται συνταγογράφηση» λέει ο κ Ιβάνοφ. «Αυτά τα χάπια δεν κοστίζουν πολύ αλλά τα περιθώρια κέρδους είναι μεγάλα. Κάποια φαρμακεία βγάζουν μέχρι και 25% των ερδών τους από την πώληση αυτών των χαπιών. Δεν είναι προς το συμφέρον των φαρμακευτικών εταιριών ή των φαρμακειών να το σταματήσουν, οπότε η κυβέρνηση πρέπει να χρησιμοποιήσει την ισχύ της προκειμένου να ρυθμίσει την πώληση αυτών των χαπιών».

Εκτός από το krokodil, υπάρχουν αναφορές και για χρήση άλλων ανάλογων μειγμάτων με πιο πρόσφατη ουσία στην πιάτσα την «τροπικαμίδη», η οποία χρησιμοποιείται ως σταγόνες από τους οφθαλμιάτρους για να προκαλέσουν διαστολή της κόρης του ματιού κατά την διάρκεια εξέτασης. Ο Δρ Γιεγκόροφ λέει ότι οι χρήστες δεν έχουν πρόβλημα να προμηθευτούν κάψουλες αυτής της ουσίας με 2 λίρες ανά φιαλίδιο. Σε εναίσιμη μορφή το ναρκωτικό δημιουργεί έντονες παραισθήσεις και τάσεις αυτοκτονίας.

«Οι χρήστες αγοράζουν φάρμακα από φυσιολογικές (σημ: καθημερινές/ μέσες) Ρωσίδες που δουλεύουν σε φαρμακεία, οι οποίες γνωρίζουν επακριβώς που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν αυτά» λέει ο Γιεβγκένι Ροιζμαν, ένας ακτιβιστής κατά των ναρκωτικών, ο οποίος είναι ένας από τους πρώτους που μίλησε δημόσια για το krokodil λίγο καιρό πριν. «Τα πουλάν σε αγόρια που έχουν την ίδια ηλικία με τα παιδία τους. Ρώσοι σκοτώνουν Ρώσους.»

Ο Ζένια, μιλώντας σιγά και φορώντας μαύρα γυαλία, συμφωνεί να μου πει την ιστορία του ενώ είμαι καθισμένος στο πίσω μέρος του αυτοκινήτου του, στην άκρη του δρόμου, στα περίχωρα του Τβερ. Κατέφερε να απεξαρτηθεί, έχοντας περάσει εβδομάδες ολόκληρες σε μια κλινική αποτοξίνωσης, βιώνοντας τρομερά συμπτώματα συνδρόμου στέρησης τα οποία περιλάμβαναν διασείσεις, 40 πυρετό και εμετούς. Έχασε 14 δόντια διότι τα ούλα του σάπισαν και κόλλησε ηπατίτιδα C.

Παρόλ’ αυτά γλίτωσε ως εκ θαύματος. Ο Ζένια κατάγεται από μία μικρή πόλη έξω από το Τβερ και ήταν εθισμένος στην ηρωίνη για μία δεκαετία προτού προχωρήσει στη χρήση krokodil ένα χρόνο πριν. Από τους δέκα φίλους με τους οποίους έκανε μαζί χρήση ηρωίνης μία δεκαετία πριν, επτά έχουν ήδη πεθάνει.

Σε αντίθεση με την ηρωίνη όπου η επήρεια μίας δόσης μπορεί να κρατήσει αρκετές ώρες, η δράση του krokodil διαρκεί μόλις 90 λεπτά με δύο ώρες. Δεδομένου ότι η κατ οίκον παρασκευή διαρκεί μισή ώρα, το να είσαι χρήστης krokodil είναι ουσιαστικά μία πλήρης απασχόληση.

«Θυμάμαι μία φορά φτιάχναμε krokodil για τρεις συνεχόμενες μέρες» λέει ένας από τους φίλους του Ζένια. «Όταν είσαι χρήστης krokodil δεν κοιμάσαι πολύ, διότι πρέπει να ξυπνάς κάθε δύο ώρες για να πάρεις τη δόση σου. Όταν το φτιάχναμε τότε στο σπίτι μας, πολύ άνθρωποι ήρθαν να συμμετάσχουν. Για τρεις μέρες απλά συνεχίζαμε να φτιάχνουμε. Στο τέλος βγήκαμε έξω τρεκλίζοντας, κατακίτρινοι, κατάκοποι και βρωμοκοπώντας ιώδιο».

Στο Τβερ οι πιο πολλοί χρήστες krokodil κάνουν χρήση του ναρκωτικού αυτού όταν ξεμένουν από λεφτά και δεν δεν μπορούν να αγοράσουν ηρωίνη. Μόλις βγάλουν ή κλέψουν όσα χρειάζονται επιστρέφουν στη χρήση ηρωίνης. Σε άλλες πιο απομακρυσμένες περιοχές της Ρωσίας, όπου η ηρωίνη είναι πιο ακριβή και οι άνθρωποι πιο φτωχοί, το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο. Οι άνθρωποι είναι αποκλειστικά εθισμένοι στο krokodil και έχουν προσδόκιμο ζωής τον ένα χρόνο(!!!).

Ο Ζένια λέει ότι όλοι οι χρήστες -που γνωρίζει προσωπικά- στην πόλη του έχουν προχωρήσει από την ηρωίνη στο krokodil, επειδή είναι πιο φτηνό και πιο εύκολο να το προμηθευτείς. «Μπορείς να νιώσεις πόσο σιχαμερό είναι όταν κάνεις χρήση» θυμάται, «Ονειρεύεσαι την ηρωίνη, διότι έχει την αίσθηση της καθαρότητας και όχι του δηλητηρίου. Αλλά δεν έχεις λεφτά για να την αγοράσεις, οπότε συνεχίζεις να κάνεις χρήση krokodil. Μέχρι να πεθάνεις».