Η τέχνη στην υπηρεσία του…πολέμου

ή εναλλακτικά «στρατευμένη τέχνη από την αντίπερα όχθη».

Η προπαγάνδα δεν είναι απαραίτητα κάτι κακό. Είναι μία λέξη στην οποία έχει δοθεί αρνητικό περιεχόμενο, αλλά στην ουσία υποδηλώνει την διαφήμιση μίας ιδέας, των συμφερόντων μίας ομάδας, μίας τάξης. Υπάρχουν ωστόσο πάμπολλες περιπτώσεις όπου η προπαγάνδα αποκτά ιδιαιτέρως αποκρουστικό περιεχόμενο, ιδιαίτερα όταν έχει ως στόχο να διαφημίσει σε ευαίσθητες ομάδες του πληθυσμού κάτι επικίνδυνο και ζημιογόνο.

Διαβάζουμε λοιπόν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αυτό το άρθρο στην ιστοσελίδα του BBC. Το άρθρο ξεκινά με την περιγραφή ενός ομολογουμένως όμορφου σκίτσου του πολεμικού καλλιτέχνη Michael Fay. Απεικονίζει έναν αμερικάνο στρατιώτη, με το όπλο ανά χείρας, μπροστά από ένα άρμα μάχης. Ο στρατιώτης βρίσκεται στην περιοχή των Ταλιμπάν στην καρδιά του Αφγανιστάν. Όλα δείχνουν ήρεμα, αλλά υπάρχει μια ένταση στον αέρα.

Το σκίτσο αντιπροσωπεύει την ανησυχία πολλών αμερικάνων στρατιωτικών, μας πληροφορεί το άρθρο, για την γρήγορη αποχώρηση των αμερικάνικων στρατευμάτων από το Αφγανιστάν επί προεδρίας Ομπάμα. Φοβούνται λέει, ότι έτσι θυσιάζονται όλα όσα έχουν ήδη κερδιθεί στο πεδίο της μάχης ( ό,τι και να σημαίνει αυτό).

Στη συνέχεια πληροφορούμαστε ότι ο εν λόγω καλλιτέχνης είναι πρώην πεζοναύτης και ότι την τελευταία δεκαετία ασχολείται με την αποτύπωση στο χαρτί της ζωής των αμερικάνικων στρατευμάτων και ότι κάποια στιγμή του ζητήθηκε (!) να επιστρέψει επίσημα ως καλλιτέχνης στο πεδίο της μάχης(!).

Μετά την 11η Σεπτεμβρίου αυτό που κάνει είναι να απεικονίζει τις αμερικάνικες στρατιωτικές δυνάμεις «που κάνουν τη δουλειά τους» κάτι που έχει προκαλέσει πολλές αντιπολεμικές διαμαρτυρίες όταν εκθέτει τα έργα του (πάλι καλά).

Ενώ λοιπόν ο πόλεμος σε Ιρακ και Αφγανιστάν μάλλον πλησιάζει στο τέλος του, Ο Fay επικεντρώνεται στο «μέτωπο της πατρίδας» και στις προσωπικές μάχες που δίνουν καθημερινά οι χιλιάδες πληγωμένοι βετεράνοι. Μπορεί η σύγχρονη ιατρική να έχει βοηθήσει πολλούς να επιζήσουν, παρ όλα αυτά πολλοί από αυτούς είναι πολύ σοβαρά πληγωμένοι και είναι φυλακισμένοι μέσα στο ίδιο τους το σώμα. Ακόμα και τα πιο απλά και αυτονόητα για εμάς πράγματα, συμπληρώνει το άρθρο, είναι πέραν των δυνατοτήτων τους.

«Πολλοί από αυτούς» λέει ο Fay, «θέλουν να επιστρέψουν στη μάχη, διότι αισθάνονται ένοχοι που πληγώθηκαν και εγκατέλειψαν» (!).

Ένα από τα σκίτσα του που χαράσσεται στη μνήμη, δείχνει έναν σακατεμένο βετεράνο ο οποίος έχει πέσει από το αναπηρικό του καροτσάκι και προσπαθεί να παίξει στο πάτωμα με τον μικρό του γιό.

Το άρθρο στην συνέχεια μας πληροφορεί για την ύπαρξη του Joe Bonham project, μιάς ομάδας καλλιτεχνών προερχόμενων από το αμερικάνικο στράτευμα , της οποίας ο Fay είναι μέλος , οι οποίοι παρόλο που έχουν δανειστεί το όνομα του κεντρικού χαρακτήρα του πασίγνωστου αντιπολεμικού λογοτεχνικού αριστουργήματος «o Τζόνυ πήρε το όπλο του», όχι μόνο δεν είναι κατά του πολέμου αλλά το ακριβώς αντίθετο!

Γιατί όπως λέει και ο Fay «αν πρόκειται να απομακρύνεις (σημ: υποθέτω αναφέρεται στον πρόεδρο Ομπάμα) κάποιους από τους πολεμιστές μας, αυτό δεν συνεπάγεται ότι και ένας αντίστοιχος αριθμός από τους Ταλιμπάν θα ακολουθήσει το παράδειγμά σου. Όχι, απλά θα τους διευκολύνεις»

(όλα καλά με την απεικόνιση της ζωής των βετεράνων. Ακόμη και με την απεικόνιση των τεκταινόμενων στα πεδία των μαχών. Αυτό θα μπορούσε να λειτουργήσει και αποτρεπτικά αν είχε δοθεί στην όλη προσπάθεια το σωστό περιεχόμενο. Αλλά το να χρησιμοποιείς το αντιπολεμικό έργο του Dalton Trumpo για να προμοτάρεις ουσιαστικά τον πόλεμο, εγώ προσωπικά το βρίσκω χυδαίο. Διαβάζοντας αυτο το άρθρο θυμήθηκα μία ανάλογη προσπάθεια διαστρέβλωσης λογοτεχνικού αριστουργήματος που μέχρι στιγμής είναι από τις λίγες ταινίες που έχουν καταφέρει πραγματικά να με σοκάρουν - πως μετατρέπεις το αριστούργημα του Dostoyevski σε αντισοβιετική προπαγάνδα.)