Φωτιά στα τόπια, απ' το βάθεμα της κρίσης σε Ευρώπη και ΗΠΑ

Η περίπτωση της Ισπανίας και η βύθιση της χώρας σε ακόμα μεγαλύτερη κρίση, κυριάρχησε στην ΕΕ, στην Ευρωζώνη και παγκόσμια τη βδομάδα που πέρασε. Η τέταρτη σε μέγεθος ισπανική τράπεζα Bankia, ζήτησε στις 25/5 έκτακτη ενίσχυση ύψους 19 δισ. ευρώ από το ταμείο που έχει δημιουργήσει η ισπανική κυβέρνηση για τη στήριξη και σωτηρία του τραπεζικού της συστήματος («ταμείο Frob»). Τα κονδύλια στο συγκεκριμένο ταμείο (σε ζεστό χρήμα και εγγυήσεις) δεν επαρκούν, βάζοντας φωτιά στα τόπια της Ευρωζώνης.

Η τράπεζα κατέγραψε ζημιά ύψους τριών δισ. ευρώ στον αναθεωρημένο ισολογισμό του 2011, κύρια εξαιτίας των δανείων στην αγορά ακινήτων, που δεν εξυπηρετούνται κανονικά, αλλά και της υποτίμησης της αξίας υποθηκευμένων από την τράπεζα ακινήτων. Η κατάρρευσή της είναι η κορυφή του παγόβουνου της κρίσης που βαθαίνει στην τέταρτη μεγαλύτερη καπιταλιστική οικονομία της Ευρωζώνης (11% του ευρωενωσιακού ΑΕΠ), με μεγάλη εξαγωγή κεφαλαίων, κύρια σε χώρες της Λατινικής Αμερικής.

Τα στοιχεία της ισπανικής στατιστικής υπηρεσίας καταγράφουν ετήσια μείωση της βιομηχανικής παραγωγής 8,3% τον Απρίλη, από 7,5% τον Μάρτη. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη μείωση από τον Οκτώβρη του 2009, όταν η βιομηχανική παραγωγή υποχώρησε κατά 9,1%. Αλλά και στην Ευρωζώνη, όπως ανακοίνωσε την Τετάρτη η Eurostat, η ανάπτυξη ήταν μηδενική τους τρεις πρώτους μήνες του 2012. Σε τριμηνιαία βάση, το συνολικό ΑΕΠ των 17 κρατών - μελών της Ευρωζώνης παρέμεινε αμετάβλητο (0%), ενώ τους τελευταίους 3 μήνες του 2011 υποχώρησε κατά 0,3%.

Η ανεργία στην Ισπανία βρίσκεται στο ιστορικό υψηλό του 23%, δείγμα της τεράστιας καταστροφής παραγωγικών δυνάμεων και ζωντανής εργατικής δύναμης που συνοδεύει την καπιταλιστική κρίση. Στο πλαίσιο της αστικής διαχείρισης της κρίσης, η κυβέρνηση Ραχόι ανακοίνωσε τον περασμένο Απρίλη νέο αντιλαϊκό πακέτο μέτρων, με αντιδραστικές αναδιαρθρώσεις και επιπλέον περικοπές ύψους τουλάχιστον 35 δισ. ευρώ στις κοινωνικές δαπάνες του προϋπολογισμού.

Ανταγωνισμοί στο «κόκκινο»

Οι εξελίξεις μπροστά στο διαφαινόμενο «κανόνι» της Bankia, ήταν καταιγιστικές και έφεραν για μια ακόμη φορά στην επιφάνεια τις οξυμένες αντιθέσεις στο εσωτερικό της Ευρωζώνης. Για την ανακεφαλαιοποίηση της τράπεζας, η ισπανική κυβέρνηση ζήτησε τη βοήθεια της ΕΚΤ, για να εξασφαλίσει φθηνότερο δανεισμό, αφού τα επιτόκια στις καπιταλιστικές αγορές είναι απαγορευτικά. Ζήτησε δηλαδή να δανειστεί η ίδια, σαν κράτος, με χαμηλά επιτόκια και με αυτά τα χρήματα να στηρίξει την Bankia που καταρρέει.

Η απάντηση ήταν αρνητική, καθώς η εμπλοκή της ΕΚΤ στη διάσωση τράπεζας, θα σήμαινε διάχυση της ζημιάς στις άλλες χώρες της Ευρωζώνης και σε βάρος των ιδιαίτερων συμφερόντων της καθεμιάς.

Κάπως έτσι, η ισπανική κυβέρνηση σπρώχνεται από τους «εταίρους» της στην ΕΕ να ζητήσει δανεισμό από τους λεγόμενους «μηχανισμούς στήριξης» (EMS και EFSM), που φτιάχθηκαν για την παροχή δανείων σε χώρες που αντιμετωπίζουν πρόβλημα εξαιτίας της βαθιάς κρίσης και επί της ουσίας αποκλείονται από τις αγορές του χρήματος, απ' όπου ο δανεισμός γίνεται ολοένα και πιο ακριβός.

Η προσφυγή στους «μηχανισμούς στήριξης», σημαίνει μεγαλύτερη διάχυση της ζημιάς, αφού στα κεφάλαιά τους, εκτός από τα κράτη - μέλη της Ευρωζώνης, συμμετέχουν άλλα κράτη και ιδιώτες με την αγορά ομολόγων που εκδίδει ο μηχανισμός, προσδοκώντας βέβαια πολλαπλάσια κέρδη με την αποπληρωμή των δανείων. Ταυτόχρονα, όπως και στην περίπτωση της Ελλάδας, η δανειοδότηση από τους «μηχανισμούς στήριξης» σημαίνει μνημόνια. Δηλαδή, ακόμα πιο αυστηρά χρονοδιαγράμματα σε περικοπές και αντιλαϊκά μέτρα, με μεγαλύτερο έλεγχο της οικονομίας μιας χώρας από τα υπερεθνικά όργανα, στα οποία συμμετέχει μαζί με τους δανειστές της.

Για να αποφύγει άμεση εμπλοκή του κράτους, που σημαίνει νέα επιβάρυνση στα δημόσια ελλείμματα και χρέη, η Ισπανία ζήτησε εναλλακτικά το «ευρωπαϊκό ταμείο διάσωσης», ο μελλοντικός Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (EMS), να μπορεί να ανακεφαλαιοποιεί άμεσα τις τράπεζες, με ποσά που ενδεχόμενα θα φτάσουν και τα 80 δισ. ευρώ. Να μπορούν δηλαδή οι ιδιώτες να αναζητούν ρευστότητα απευθείας από το μηχανισμό, χωρίς να μεσολαβεί το κράτος, πράγμα που απαγορεύεται προς το παρόν από τις ευρωπαϊκές συνθήκες.

Μάλιστα, για να γίνει αυτό, η ισπανική κυβέρνηση δήλωσε έτοιμη ακόμη και να παραχωρήσει μέρος «της κυριαρχίας της, κυρίως στον τραπεζικό τομέα», με τη δημιουργία μιας «ευρωπαϊκής δημοσιονομικής αρχής», που θα ασκεί «έναν κεντρικό έλεγχο των οικονομικών».

Σχέδια διαχείρισης

Με δεδομένα τα παραπάνω, η ΕΕ δημοσιοποίησε τη βδομάδα που πέρασε δυο σχέδια για τη διαχείριση της κρίσης που βαθαίνει. Το πρώτο, που αναμένεται να συζητηθεί στη Σύνοδο Κορυφής στις 28-29 Ιούνη, σχετίζεται με την παραπέρα οικονομική και πολιτική ενοποίηση της λυκοσυμμαχίας. Σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής στοιχεία, τα βασικά του μέρη αφορούν στη δημιουργία μιας κεντρικής αρχής που θα διαχειρίζεται τα οικονομικά της Ευρωζώνης και στην παραχώρηση βασικών εξουσιών στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

Αξονες του σχεδίου είναι οι εξής:

• Ενίσχυση των εξουσιών των θεσμών της ΕΕ, έναντι της κατάρτισης των εθνικών προϋπολογισμών.
• Δημιουργία πανευρωπαϊκής εποπτικής Αρχής για τις τράπεζες, με πρωτοφανείς εξουσίες.
• Εναρμόνιση των εθνικών φορολογικών πολιτικών, σε επίπεδο ευρωπαϊκό. Το ίδιο σχεδιάζεται και για την εξωτερική πολιτική και την πολιτική «για την ασφάλεια της Ευρωζώνης».
• Επεξεργασία σειράς προτάσεων, που άπτονται των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης, αλλά και της μεταρρύθμισης της αγοράς εργασίας.

Με δοσμένη την αγιάτρευτη ανισομετρία στην καπιταλιστική ανάπτυξη, στόχος είναι να δυναμώσουν οι μηχανισμοί εποπτείας των αδύναμων κρίκων της Ευρωζώνης, με συνειδητή παραχώρηση περισσότερων κυριαρχικών δικαιωμάτων, στο όνομα του να υπηρετηθεί ενιαία και πιο αποτελεσματικά το γενικό συμφέρον των μονοπωλίων της ΕΕ και να θωρακιστεί η αστική εξουσία σε κάθε κράτος - μέλος χωριστά.

Αντίστοιχα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καταρτίζει το δικό της σχέδιο για τις προβληματικές εμπορικές τράπεζες που πλήττονται από την εντεινόμενη καπιταλιστική κρίση, προτείνοντας στα κράτη - μέλη τα εξής «εργαλεία εξυγίανσης», όπως τα ονομάζει:

Πώληση από το κράτος του συνόλου ή μέρους της υπό πτώχευση τράπεζας σε άλλη τράπεζα, δημιουργία μεταβατικού τραπεζικού ιδρύματος με τις «υγιείς» υπηρεσίες, τις οποίες θα μεταπωλεί, ενώ η τράπεζα με τις μη βιώσιμες λειτουργίες θα εκκαθαρίζεται με τις κανονικές πτωχευτικές διαδικασίες και διαχωρισμός των περιουσιακών στοιχείων της προβληματικής τράπεζας, μεταβίβαση των επισφαλών περιουσιακών στοιχείων σε «φορέα διαχείρισης», και μεταφορά των υγιών λειτουργιών σε μεταβατική τράπεζα, με στόχο την πώλησή τους.

Πηγή : Ριζοσπάστης