Σύνοδος Κορυφής : Αντιθέσεις, συμβιβασμοί και διαχειριστικές μανούβρες

Αγεφύρωτες οι αντιθέσεις παρά το συμβιβασμό

Η Σύνοδος επιβεβαίωσε τους ανταγωνισμούς που κορυφώνονται στην ΕΕ, καθώς η κρίση βαθαίνει

Ικανοποίηση για το αποτέλεσμα της συνόδου εξέφρασε η Γερμανίδα καγκελάριος Α. Μέρκελ, επισημαίνοντας ότι το πράσινο φως που δόθηκε για ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών από το μόνιμο μηχανισμό στήριξης συνοδεύεται από «μνημόνια συνεργασίας», άρα και από αυστηρούς όρους και προϋποθέσεις. 

«Πήραμε μια καλή απόφαση σήμερα, ιδιαίτερα αναφορικά με την ανάπτυξη και την καταπολέμηση της ανεργίας και επίσης για μελλοντικά μέτρα για το ΕΤΧΣ (Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας) και τον ΕΜΣ (Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας). Θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε πάνω σε μακροπρόθεσμα μέτρα. Πιστεύω ότι θα καταλήξουμε σ' ένα καλό συμπέρασμα», δήλωσε χαρακτηριστικά.

Εσπευσε να διευκρινίσει πάντως πως η αγορά ομολόγων από το μηχανισμό στήριξης θα γίνεται υπό όρους. Οπως ανέφερε, αν οι χώρες χρειάζονται τα εργαλεία για την αγορά ομολόγων στην πρωτογενή ή τη δευτερογενή αγορά από τον EFSF ή τον ESM, τότε οι όροι θα συμφωνηθούν ως εξής: «Η έκθεση για την κάθε χώρα θα παρουσιάζεται στην Κομισιόν στη βάση της οποίας θα συμφωνούμε πάντα σε ένα μνημόνιο συνεργασίας στο οποίο θα υπάρχει χρονοδιάγραμμα. Η τρόικα των ΕΕ/ΔΝΤ θα επιβλέπει τότε, όπως είθισται στον EFSF και τον ESM, αν τηρούνται οι όροι».

Σύμφωνα με τη Γερμανίδα καγκελάριο, αυτό θα γίνει σε περίπτωση που η Ισπανία και η Ιταλία κάνουν χρήση αυτών των μηχανισμών. «Τότε θα εφαρμόζονται αυτοί οι όροι, για τους οποίους συμφωνήσαμε, βάσει των υφιστάμενων κανόνων», πρόσθεσε.

Συγκλίνουν αντιλαϊκά

Από την πλευρά του, ο Γάλλος πρόεδρος Φρ. Ολάντ έσπευσε να ανακοινώσει ότι θα υποβάλει σύντομα προς επικύρωση στο γαλλικό κοινοβούλιο «όλες τις αποφάσεις» που υιοθετήθηκαν στη Σύνοδο Κορυφής, συμπεριλαμβάνοντας σε αυτές και το «δημοσιονομικό σύμφωνο σταθερότητας», που μέχρι πρόσφατα δήλωνε ότι θα το επαναδιαπραγματευτεί σκληρά. 

«Προτείνω να υποβληθούν στο κοινοβούλιο όλες οι αποφάσεις που αφορούν την Ευρώπη, το σύμφωνο ανάπτυξης, την εποπτεία του τραπεζικού τομέα, το φόρο στις χρηματοοικονομικές συναλλαγές, το δημοσιονομικό σύμφωνο γιατί υπάρχει μια συνάφεια», δήλωσε ο Ολάντ σε συνέντευξη Τύπου μετά το τέλος της συνόδου, επιβεβαιώνοντας περίτρανα ότι το πακέτο ανάπτυξης είναι απλά το πρόσχημα που ζητούσε για να συμπλεύσει πλήρως με τη γερμανική κυβέρνηση. Δεν είναι τυχαίο ότι στη Σύνοδο εγκατέλειψε ακόμα και τη δημαγωγία για τα ευρωομόλογα, δηλώνοντας πως παραμένει στόχος για το μέλλον.

Ικανοποιημένος για τη συμφωνία που επετεύχθη στη διάρκεια της πρώτης ημέρας της συνόδου κορυφής της ΕΕ δήλωσε ο Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Μόντι. Οπως είπε, «η ικανοποίηση για την Ιταλία είναι διπλή: τόσο για το περιεχόμενο της συμφωνίας όσο και επειδή ενίσχυσε τη διαδικασία μπλοκάροντας την υιοθέτηση του συμφώνου ανάπτυξης μέχρι να πετύχει επείγοντα μέτρα για τις χώρες που αντιμετωπίζουν χρηματοπιστωτικές δυσκολίες».

Περιγράφοντας το συμβιβασμό που επετεύχθη, σημείωσε ότι «με αίτημα της Ιταλίας εισήχθη, μετά από μακρά συζήτηση, μια παράγραφος στη δήλωση για τους μηχανισμούς σταθεροποίησης των αγορών σχετικά με τα κράτη που σέβονται τις συστάσεις που γίνονται προς τις χώρες τους καθώς και το σύμφωνο σταθερότητας», που όμως δυσκολεύονται παρ' όλα αυτά να χρηματοδοτηθούν στις αγορές λόγω απαγορευτικών επιτοκίων. 

«Αυτή είναι η περίπτωση της Ιταλίας αυτή τη στιγμή», υπογράμμισε ο Μόντι, διαβεβαιώνοντας πάντως ότι η Ρώμη δεν σκοπεύει να προσφύγει προς το παρόν στους μηχανισμούς αυτούς. Σύμφωνα με τον ίδιο, η Ιταλία «αγωνίσθηκε γι' αυτά τα μέτρα, αλλά δεν προτίθεται προς το παρόν να επωφεληθεί από αυτά».

Ο διάολος κρύβεται στις λεπτομέρειες...

Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) Μάριο Ντράγκι χαρακτήρισε «καλό αποτέλεσμα» την απόφαση των Ευρωπαίων ηγετών να δοθεί η δυνατότητα για άμεση ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών που αντιμετωπίζουν δυσκολίες. Ο Ντράγκι επισήμανε ότι τα εργαλεία της Ευρωζώνης για να βοηθηθούν η Ιταλία και η Ισπανία να αντιμετωπίσουν το υψηλό κόστος δανεισμού και τις τραπεζικές κρίσεις, πρέπει να συνοδεύονται από αυστηρούς όρους. 

«Πρέπει να έχουμε κατά νου ότι όλα αυτά τα πράγματα, για να είναι αξιόπιστα, θα πρέπει να συνοδεύονται από αυστηρούς όρους. Αυτό έχει ουσιαστική σημασία», σημείωσε. Ως αποτέλεσμα των αποφάσεων που έλαβαν κατά τη διάρκεια της νύχτας οι ηγέτες της Ευρωζώνης, «η ΕΚΤ θα αναλάβει καθήκοντα επιτήρησης για τις τράπεζες της περιοχής του ευρώ», πρόσθεσε.

Η απόφαση των ηγετών της Ευρωζώνης να επιτρέψουν στους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς στήριξης να συμμετέχουν απευθείας στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών αποτελεί σημαντική μεταβολή των κανόνων του παιγνιδιού για την Ιρλανδία και θα της ανοίξει το δρόμο για να επιστρέψει στις αγορές, δήλωσε από την πλευρά του ο αντιπρόεδρος της ιρλανδικής κυβέρνησης Ιμον Γκίλμπορ, επισημαίνοντας ότι θα περιμένει να ολοκληρωθεί η επεξεργασία των λεπτομερειών μέχρι τον επόμενο μήνα, για να αποφασίσει τις επόμενες κινήσεις της.

Διαχειριστικές μανούβρες και οι λαοί στη γωνία

Οι αποφάσεις για το δανεισμό κρατών και τραπεζών σε τίποτα δεν αλλάζουν τη δεδομένη επίθεση στα εναπομείναντα λαϊκά δικαιώματα

Ο συμβιβασμός που κατέληξαν τα ξημερώματα της Παρασκευής οι ηγέτες της Ευρωζώνης, σε ό,τι αφορά τη διαχείριση της κρίσης, προβλέπει βασικά τα εξής: 

1. Η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών μπορεί υπό όρους να γίνει απευθείας από το μόνιμο μηχανισμό στήριξης (ΕΜΣ). Μέχρι σήμερα, οι «μηχανισμοί στήριξης» δεν μπορούσαν να δανείσουν απευθείας τις τράπεζες, αλλά μόνο τις κυβερνήσεις, οι οποίες με τη σειρά τους διοχέτευαν τα χρήματα στους τραπεζικούς ομίλους που αντιμετώπιζαν προβλήματα ρευστότητας.

Μ' αυτόν τον τρόπο όμως επιβαρυνόταν κι άλλο το δημόσιο χρέος των κρατών-μελών (όπως στην περίπτωση της Ισπανίας και της Ιταλίας), γεγονός που προκάλεσε την αντίδρασή τους και την αναζήτηση ενός νέου συμβιβασμού με τη Γερμανία και άλλους. Αυτές οι χώρες προσπαθούσαν μέχρι τελευταία ώρα να εξασφαλίσουν επιπλέον ανταλλάγματα, προκειμένου να συναινέσουν στην απευθείας δανειοδότηση των τραπεζών ανταγωνιστριών οικονομιών της Ευρωζώνης.

Με δεδομένα τα παραπάνω, η Σύνοδος κατέληξε στη δυνατότητα του απευθείας δανεισμού, που θα συνοδεύεται όμως με αυστηρές προϋποθέσεις, όπως η δημιουργία ενιαίου εποπτικού μηχανισμού των τραπεζών, στον οποίο θα συμμετέχει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Επιπλέον, προϋποθέτει ομόφωνη απόφαση των κρατών-μελών που συμμετέχουν στον ΕΜΣ.

Συγκεκριμένα, στη δήλωση που εκδόθηκε αναφέρεται ότι «αφότου θεσπισθεί αποτελεσματικός ενιαίος εποπτικός μηχανισμός για τις τράπεζες στην ευρωζώνη, στον οποίον θα συμμετέχει και η ΕΚΤ, ο ΕΜΣ (σ.σ. ο Ενιαίος Μηχανισμός Στήριξης) θα μπορούσε, κατόπιν αποφάσεως, να έχει τη δυνατότητα άμεσης ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών». Αμέσως μετά διευκρινίζεται ότι «αυτό θα υπόκειται στις κατάλληλες προϋποθέσεις, μεταξύ των οποίων η συμμόρφωση προς τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, οι οποίες θα είναι συγκεκριμένες για κάθε ίδρυμα, τομέα ή οικονομία, και θα διατυπωθούν τυπικά σε μνημόνιο συμφωνίας». 

2. Οι ηγέτες της ΕΕ ξεκαθάρισαν ότι τα «εργαλεία» για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, όπως ο προσωρινός (EFSM) και ο μόνιμος μηχανισμός στήριξης (ESM), μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο από τα κράτη-μέλη που εφαρμόζουν απαρέγκλιτα και πλήρως τα βάρβαρα αντιλαϊκά μέτρα που απορρέουν από το μεγάλο και μόνιμο μνημόνιο, δηλαδή το «δημοσιονομικό σύμφωνο σταθερότητας» και το «σύμφωνο για το ευρώ».

Με άλλα λόγια, για να έχει ένα κράτος-μέλος πρόσβαση στα κονδύλια του μηχανισμού στήριξης και άρα φθηνότερο δανεισμό από αυτόν που παρέχουν οι καπιταλιστικές αγορές, προϋπόθεση είναι να τηρεί τα συμφωνηθέντα για αντιλαϊκές ανατροπές και αναδιαρθρώσεις, έστω και αν το μνημόνιο που θα καλείται να υπογράψει δε θα είναι ίδιο με αυτό που επιλέχθηκε στην περίπτωση της Ελλάδας. Με την απόφαση της Συνόδου και ύστερα από επίμονο αίτημα της Ιταλίας, στο εξής οι χώρες που προσφεύγουν για δανεισμό στους μηχανισμούς της ΕΕ, θα πρέπει να υπογράφουν ένα «μνημόνιο συνεννόησης» στο οποίο θα αναφέρονται οι υφιστάμενες πολιτικές δεσμεύσεις τους και θα συμφωνείται ένα χρονοδιάγραμμα. 

«Επιβεβαιώνουμε την ισχυρή δέσμευσή μας να πράξουμε ό,τι είναι αναγκαίο για να διασφαλίσουμε τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα της ευρωζώνης, χρησιμοποιώντας ειδικότερα τα υφιστάμενα μέσα ΕΤΧΣ/ΕΜΣ με ευέλικτο και αποτελεσματικό τρόπο, ώστε να σταθεροποιηθούν οι αγορές των κρατών μελών που τηρούν τις ανά χώρα συστάσεις και τις λοιπές δεσμεύσεις τους, περιλαμβανομένων των σχετικών χρονοδιαγραμμάτων, δυνάμει του Ευρωπαϊκού Εξάμηνου, του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και της διαδικασίας μακροοικονομικών ανισορροπιών. Οι όροι αυτοί θα πρέπει να αποτυπωθούν σε μνημόνιο συμφωνίας», τονίζεται χαρακτηριστικά στη δήλωση που εκδόθηκε από τους 17 ηγέτες της Ευρωζώνης, που κάθε άλλο παρά δικαιώνει τους αποπροσανατολιστικούς ισχυρισμούς για δήθεν «ήττα της Μέρκελ» και «νίκη της Ιταλίας και Ισπανίας».

Στην απόφαση αναφέρεται ακόμα ότι η Κομισιόν θα υποβάλει σήμερα προτάσεις για τη δημιουργία ενιαίου εποπτικού μηχανισμού των τραπεζών. 

3. Δίνοντας το στίγμα του συμβιβασμού, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Χέρμαν Βαν Ρομπάι σε δηλώσεις του ανακοίνωσε πως οι ηγέτες της Ευρωζώνης συμφώνησαν να ενισχύσουν την οικονομική και νομισματική ενοποίησή τους, εγκρίνοντας τον οδικό χάρτη για την έγκριση της έκθεσης που παρουσίασε ο ίδιος στις αρχές της βδομάδας με τίτλο «προς μια ουσιαστική οικονομική και νομισματική ένωση», η οποία προβλέπει ενίσχυση της τραπεζικής, δημοσιονομικής, οικονομικής και πολιτικής ενοποίησης της ΕΕ σε πιο αντιδραστική κατεύθυνση, που χαρακτηρίζεται από εκχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων στην Κομισιόν και τα όργανα της ΕΕ.

Οπως διευκρίνισε ο πρόεδρος του Συμβουλίου, η επεξεργασία ενός ακριβέστερου οδικού χάρτη θα γίνει τους προσεχείς μήνες, ενώ μια πρώτη έκθεση για το θέμα θα παρουσιαστεί τον Οκτώβρη.