Αναδιάταξη ντόπιων και ξένων μονοπωλίων

Σε αναδιάταξη των δυνάμεών τους προχωρούν ελληνικά και ξένα μονοπώλια που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα. Μεταφέρουν έδρες στο εξωτερικό, περιορίζουν την εδώ δραστηριότητά τους, έως και την διακόπτουν, όλα στην προσπάθεια να διασφαλίσουν την παραπέρα κερδοφορία τους, να ξεπεράσουν την κρίση με τις λιγότερες δυνατές απώλειες, με μόνους χαμένους τους εργάτες, το λαό.

Οι τελευταίες αυτές κινήσεις έρχονται σαν φυσική συνέχεια, αποτέλεσμα μιας κούρσας κολοσσιαίας επέκτασης και ιλιγγιώδους κερδοφορίας τους όλα τα προηγούμενα χρόνια. Περίοδος όπου ειδικά το ελληνικό μεγάλο κεφάλαιο παρουσίασε εντονότατη δραστηριότητα στο εξωτερικό, κατοχυρώνοντας εκεί θέσεις, εξαγοράζοντας, δανείζοντας, αποκτώντας. Ο ελληνικός καπιταλισμός επωφελήθηκε από την αντεπαναστατική ανατροπή στις γειτονικές βαλκανικές χώρες και από την ένταξη στην ΕΕ, πέτυχε σημαντική εξαγωγή κεφαλαίων σε άμεσες επενδύσεις που συνεισέφεραν στην κερδοφορία και συσσώρευση ελληνικών επιχειρήσεων και ομίλων. Ετσι, ελληνικά μονοπώλια κατάφεραν να είναι εισηγμένα στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης ή του Λονδίνου, η Ελλάδα να εμφανίζεται πρώτη ή δεύτερη σε επενδύσεις σε ΠΓΔΜ, Βουλγαρία, Αλβανία, πίσω μόνο από χώρες όπως η Ιταλία του G8.

Ελληνικές τράπεζες (π.χ. Εθνική, Πειραιώς) έκαναν εξαγωγή κεφαλαίων στήνοντας καταστήματα στα βαλκανικά κράτη (Αλβανία, ΠΓΔΜ, Βουλγαρία) και σε κράτη της παρευξείνιας περιοχής, έως και εξαγόρασαν τράπεζες εκείνων των κρατών (π.χ. η Εθνική την τουρκική Finansbank).

Ενεργειακοί όμιλοι από την Ελλάδα δρουν στα Βαλκάνια (π.χ. όμιλος Βαρδινογιάννη στη Ρουμανία).


Μονοπωλιακοί όμιλοι τροφίμων αναπτύσσονται σε άλλες χώρες, μέχρι και στις ΗΠΑ (π.χ. ΦΑΓΕ, που πρόσφατα έκανε εκεί νέες επενδύσεις).

Ο όμιλος Δαυίδ με την «Κόκα-Κόλα 3Ε», τη «Φριγκογκλάς» (ψυγεία), είδη υγιεινής, καλλυντικά, τρόφιμα κ.ά. παρουσιάζει έντονη δραστηριότητα στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και τη Δυτική Αφρική. Ελληνικές τράπεζες είχαν ρευστότητα να διαχειριστούν κρατικά ομόλογα άλλων κρατών (π.χ. η Εθνική ομόλογα Ιρλανδίας, Γαλλίας, Ιταλίας κ.λπ.).

Ο όμιλος ΕΛΛΑΚΤΩΡ, δραστηριοποιούμενος και στη διαχείριση απορριμμάτων, εξαγόρασε τις γερμανικές «HERHOF GmbH» και «Loock GmbH». Η θυγατρική του «Herhof Recycling Osnabruck GmbH» υπέγραψε σύμβαση παραχώρησης 17 ετών με την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας για τη λειτουργία μονάδας διαχείρισης σύμμεικτων στερεών αστικών απορριμμάτων της πόλης Osnabruck.

Η επίσης θυγατρική του ΗΛΕΚΤΩΡ ΑΕ υπέγραψε σύμβαση παραχώρησης για το πρώτο έργο ΣΔΙΤ όσον αφορά στη διαχείριση απορριμμάτων στο Λένινγκραντ.
Η ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ λειτουργεί, κατασκευάζει ή έχει πλήρως αδειοδοτήσει 749 MW εγκαταστάσεων ΑΠΕ, στην Ευρώπη και την Αμερική (αιολικά πάρκα σε Πολωνία, Βουλγαρία, ΗΠΑ). Η ΜΕΤΚΑ (Ομιλος Μυτιληναίου) έχει κατασκευάσει υποδομές ενέργειας σε Πακιστάν, Συρία, Τουρκία, Ιορδανία, Ιράκ, Αλγερία.

Ενδεικτικό για τη δραστηριότητα των μονοπωλίων το ότι η Ελλάδα ακόμα και τώρα, μετά από χρόνια καπιταλιστικής κρίσης, παραμένει ένας από τους σημαντικότερους εξαγωγείς κεφαλαίου, κατέχοντας την πρώτη θέση στις άμεσες ξένες επενδύσεις (ΑΞΕ) π.χ. στην Αλβανία. Με στοιχεία της ελληνικής πρεσβείας στα Τίρανα, το 2009 το μερίδιο των ελληνικών ΑΞΕ στην Αλβανία διαμορφώθηκε στο 30,05% του συνόλου τους και η αξία τους ήταν 671 εκατ. ευρώ.

Το 2010 οι ελληνικές ΑΞΕ στην Αλβανία σημείωσαν αύξηση 7,9%, συγκριτικά με το 2009. Οι ελληνικές επενδύσεις στην Αλβανία αφορούν κυρίως τραπεζικό τομέα, τηλεπικοινωνίες, υπηρεσίες Υγείας, καύσιμα, κατασκευές, πληροφορική, παραγωγή και εμπορία δομικών υλικών, νομικές, λογιστικές και συμβουλευτικές υπηρεσίες, κλάδο τροφίμων, κλωστοϋφαντουργία, υποδηματοποιία κ.ά.

Τα προαναφερόμενα είναι ενδεικτικά της εξαγωγής κεφαλαίου από την Ελλάδα σε άλλες χώρες. Αν μάλιστα ξεκινούσαμε να αποτυπώσουμε και τη δραστηριότητα των Ελλήνων εφοπλιστών σε όλες τις θάλασσες και τα λιμάνια όπου Γης, θα χρειαζόμασταν σελίδες επί σελίδων.

Το τελευταίο διάστημα τα ντόπια μονοπώλια (με τις πολυποίκιλες και χρυσοφόρες δραστηριότητές τους στο εξωτερικό), αλλά και ξένα που παρουσιάζουν δραστηριότητα στην Ελλάδα, αναδιατάσσουν τις δυνάμεις τους προκειμένου να περάσουν με τις λιγότερες δυνατές απώλειες την κρίση τους.

Σε αυτό το πλαίσιο, στις αρχές Οκτώβρη 2012 η «Coca Cola 3E» ανακοίνωσε μεταφορά της έδρας από την Ελλάδα στη Ζυρίχη της Ελβετίας και διαπραγμάτευση των μετοχών τους από το Χρηματιστήριο της Αθήνας σε αυτό του Λονδίνου. Ιδιες μέρες, μετά από δεκαετίες τρελής κερδοφορίας και μια πρωτόγνωρη αύξηση των περιουσιακών της στοιχείων, η γαλακτοβιομηχανία ΦΑΓΕ ανακοίνωσε ότι μεταφέρει την έδρα της στο Λουξεμβούργο.

Οι δύο συγκεκριμένες ελληνικές πολυεθνικές μετέφεραν την έδρα τους και όχι (ακόμα) την παραγωγική δραστηριότητα σε άλλη χώρα, εκτιμώντας προφανώς ότι στην Ελλάδα, σε συνθήκες κρίσης και αναιμικής ανάκαμψης, έχουν ικανοποιητικά περιθώρια κέρδους, ιδιαίτερα τώρα που η τιμή της εργατικής δύναμης κατρακυλάει με τα μέτρα που συναποφάσισαν κυβερνήσεις και ΕΕ. Βέβαια, δεν πρέπει να προσπερνιέται η σκέψη ότι αυτή η φυγή (έστω έδρας ή και συνολικά κεφαλαίων ολόκληρων επιχειρηματικών ομίλων) συνδέεται και με την αποφυγή επιχειρηματικών «ρίσκων» λόγω της γενικότερης κατάστασης που διαμορφώνεται στη χώρα εν μέσω βαθέματος της καπιταλιστικής κρίσης. 

Πάντως, τέτοιες επιχειρηματικές κινήσεις είναι συνηθισμένες στον καπιταλιστικό κόσμο. Η «Coca Cola 3E» πήγε την έδρα στη Βρετανία εκτιμώντας ότι η ένταξη των μετοχών της στο Χρηματιστήριο του Λονδίνου θα της αποφέρει νέα κεφάλαια. Ενώ η ΦΑΓΕ πήγε στο Λουξεμβούργο θέλοντας να αξιοποιήσει την πολύ χαμηλή φορολογία του συγκεκριμένου κράτους. Φυσικά, οι τέτοιες κινήσεις τους συνδυάζονται με άλλες πολύ πιο άμεσες και επίπονες για τους εργάτες. Π.χ. η «COCA COLA» προωθεί νέες απολύσεις και συρρίκνωση των εδώ παραγωγικών τμημάτων.

Αλλωστε, υπάρχουν και αντίστροφες κινήσεις, δρομολόγια προς την Ελλάδα. Αρχές Φλεβάρη δημοσιοποιήθηκε ότι η «Ocean Rig», μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες διεθνώς στην αγορά των πλοίων γεώτρησης (εξαγοράστηκε το 2008 από Ελληνα εφοπλιστή), μεταφέρει την έδρα της από τη Νορβηγία στην Ελλάδα. Δύο λόγοι λέγεται ότι συντέλεσαν στη μετακόμισή της. Kαταρχάς, ότι η Ελλάδα μελλοντικά θα αποτελέσει κόμβο για δραστηριότητες που σχετίζονται με εξορύξεις πετρελαίου και φυσικού αερίου. Δεύτερον, ότι η διαχείριση πλέον μιας τέτοιας εταιρείας στην Ελλάδα συγκριτικά με τη Νορβηγία είναι πολύ πιο «ανταγωνιστική» από άποψη κόστους. Οτι με πρόσχημα την κρίση, οι αποδοχές των Ελλήνων στελεχών έχουν περικοπεί περίπου 30%, καθώς μπόνους και έξτρα αμοιβές έκαναν «φτερά». Οτι η πτώση των αμοιβών σε συνδυασμό με τη μεγάλη εμπειρία που διαθέτει η ελληνική αγορά ναυτιλιακών στελεχών θεωρούνται μεγάλο πλεονέκτημα από τις ναυτιλιακές εταιρείες.

Σε κάθε περίπτωση δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο στον καπιταλισμό μια πολυεθνική να αναδιατάσσει συνολικά τις δυνάμεις της, να περιορίζει ή και να σταματά εντελώς τη δραστηριότητα σε μια χώρα, μεταφέροντας το βάρος παραγωγής σε άλλη, βρίσκοντας εκεί πιο φτηνά εργατικά χέρια, οικονομικότερα στελέχη, ευκολότερη πρόσβαση σε πρώτες ύλες, φτηνότερα υλικά, ευνοϊκότερη φορολογία κ.λπ., ό,τι τέλος πάντων ευνοεί τους μεγαλομετόχους της.

Ετσι ακριβώς η εδώ θυγατρική της γαλλικής πολυεθνικής «Michelin» ανακοίνωσε ότι αποχωρεί από την Ελλάδα, από 1ης Γενάρη 2014, αφήνοντας χωρίς δουλειά περισσότερους από 100 υπαλλήλους. Με επιστολή που απέστειλε ο γενικός διευθυντής David Jean στους εξουσιοδοτημένους εμπόρους ελαστικών της εταιρείας ενημερώνει για την επικείμενη «εμπορική και διοικητική οργανωτική αλλαγή» της «Michelin» στην Κεντρική και Νότια Ευρώπη. Οτι η Ελλάδα θα είναι μέρος μιας νέας εμπορικής περιοχής που δημιουργήθηκε, το διοικητικό κέντρο της οποίας θα βρίσκεται στο Βουκουρέστι, στη Ρουμανία. Αντίστοιχα, η επίσης γαλλικών συμφερόντων τσιμεντοβιομηχανία «Λαφάρζ» έκλεισε το εργοστάσιο στη Χαλκίδα.

Στο διά ταύτα: Ούτε στη Χαλκίδα ούτε στα λαστιχάδικα υπήρξε απεργία. Ούτε λίγα απολάμβαναν εδώ οι μεγαλοκεφαλαιούχοι, ούτε τους έλειπαν οι φοροαπαλλαγές. Ούτε οι εργάτες τεμπέληδες ήταν, ούτε ακριβοπληρωμένοι. Σε τίποτα οι μεγαλομέτοχοι δεν «αναγκάστηκαν», «εκβιάστηκαν», «απηύδησαν» ή «οδηγήθηκαν» να εγκαταλείψουν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο την Ελλάδα. Απλά, τα μονοπώλια αποφάσισαν να μεταφέρουν αλλού τη δραστηριότητά τους, γιατί έτσι τώρα τους συμφέρει καλύτερα. Δεν πρόκειται για «κακούς, ασυνείδητους, άσπλαχνους» καπιταλιστές. Αλλά για κινήσεις αντικειμενικές στο πλαίσιο του εκμεταλλευτικού συστήματος.

Αποδεικνύεται για άλλη μια φορά από την ίδια την πραγματικότητα, κόντρα και στα ψέματα που τους λένε τα κόμματα των αστών (περί «αναγκαίων αναδιαρθρώσεων» που τάχα θα φέρουν εδώ «επενδύσεις» και δουλειές), ότι οι εργάτες, ο λαός, οι άνθρωποι του μόχθου τίποτε δεν έχουν να παζαρέψουν, να περιμένουν, να ελπίζουν από το μεγάλο κεφάλαιο, τις κυβερνήσεις και τα κόμματά του. Μόνο στυγνή εκμετάλλευση δίχως έλεος και ανταπόδοση. Γι' αυτό και πρέπει να οργανώσουν την πάλη τους, να βγουν μπροστά στον ανειρήνευτο ταξικό αγώνα, ανοίγοντας δρόμο για τη δική τους, λαϊκή εξουσία και οικονομία, ώστε να γίνουν κύριοι όλου του πλούτου που παράγουν, να γίνουν αυτοί τα αφεντικά στον τόπο τους.

Θανάσης Μπαλοδήμας
Πηγή : Ριζοσπάστης