Θεμελιακό κριτήριο η στάση των κομμουνιστών απέναντι σε κάθε ιμπεριαλιστική ένωση

'Αρθρο του Ελισαίου Βαγενά

 

Η παγκόσμια καπιταλιστική κρίση, απόρροια της βασικής αντίθεσης του καπιταλιστικού συστήματος, έχει οδηγήσει στην παραπέρα όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων, στην ανάδειξη νέων ισχυρών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, που με τη σειρά τους επιδιώκουν να συγκροτήσουν νέες διακρατικές ενώσεις, με πολλαπλούς στόχους: την ισχυροποίηση των θέσεών τους, έναντι των παγκόσμιων ανταγωνιστών τους, τον έλεγχο των πρώτων υλών, της ενέργειας, των δρόμων μεταφοράς τους, τον έλεγχο των μεριδίων των αγορών για τα δικά τους μονοπώλια, αλλά και την παραπέρα εκμετάλλευση της εργατικής τάξης, τη θωράκιση της αστικής εξουσίας σε κάθε χώρα, χρησιμοποιώντας και τα «εργαλεία» που παρέχουν οι διακρατικές ιμπεριαλιστικές ενώσεις.

Ετσι βλέπουμε πως δίπλα σε διάφορες «γνωστές» μας ενώσεις, όπως είναι η ΕΕ, να εμφανίζονται και νέες, τόσο στα εδάφη της πρώην ΕΣΣΔ, όσο και στη Λατινική Αμερική. Οι ενώσεις αυτές μπορεί να είναι νέες, όμως οι «ρίζες» της δημιουργίας τους δεν είναι άλλες από εκείνες που θεμελιώνει στα έργα του ο Λένιν. Οτι, δηλαδή, στην εποχή του ιμπεριαλισμού, που είναι το τελευταίο στάδιο του καπιταλισμού, συγκροτούνται διεθνείς ενώσεις των καπιταλιστών, που μοιράζουν τον κόσμο.

Επιχείρηση εξωραϊσμού

Από ορισμένες δυνάμεις γίνεται προσπάθεια να εξωραϊστεί αυτή η επιδίωξη των αστικών τάξεων σ' αυτές τις περιοχές, στο όνομα της διαμόρφωσης ενός «πολύ-πολικού κόσμου». Σύμφωνα με αυτήν την αντίληψη, είναι θετικό για τους λαούς να εμφανίζονται στο διεθνές στερέωμα κι άλλοι ισχυροί «πόλοι», πέρα από τις ΗΠΑ, την ΕΕ. Κι ως επιπλέον επιχείρημα ανασύρεται η εποχή της ύπαρξης της ΕΣΣΔ, που λειτουργούσε ως «αντίπαλο δέος».


Την ίδια ώρα, η επιχείρηση εξωραϊσμού των νέων διακρατικών ενώσεων, υποστηρίζει πως αυτές οι ενώσεις έρχονται να βοηθήσουν το «εθνικό κεφάλαιο», έναντι του λεγόμενου «μεταπρατικού και ξενόδουλου», να ενισχύσουν έτσι την «ανάπτυξη», να εμποδίσουν τη διείσδυση των ΗΠΑ και των άλλων ιμπεριαλιστικών οργανισμών, όπως του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, σ' αυτές τις περιοχές, ακόμη και να διασφαλίσουν την «εθνική κυριαρχία», που σε διαφορετική περίπτωση απειλείται από το διεθνή ιμπεριαλισμό.

Δυστυχώς, τέτοιες απόψεις τις υποστηρίζουν όχι μόνον αστικές δυνάμεις, αλλά και κόμματα που χαρακτηρίζονται «αριστερά», ακόμη και κομμουνιστικά, όπως το ΚΚ της Βραζιλίας (τις ενώσεις στην περιοχή της Λατινικής Αμερικής) ή το ΚΚ Ρωσικής Ομοσπονδίας (στην περιοχή της λεγόμενης Ευρασίας).

Τι λησμονούν

Τα κόμματα αυτά ξεχνούν, ωστόσο, να βάλουν τα «ταξικά γυαλιά» τους! Σε μια τέτοια περίπτωση θα έβλεπαν πως η Σοβιετική Ενωση δεν έχει καμία σχέση με τις νέες διακρατικές ενώσεις. Κι αυτό γιατί τώρα έχουμε να κάνουμε με ενώσεις που οικοδομούνται πάνω στο έδαφος του μονοπωλιακού καπιταλισμού, δηλαδή του ιμπεριαλισμού. Επιπλέον, ο ιμπεριαλισμός δεν πρέπει να κατανοείται απλοϊκά, ως μια επιθετική πολιτική των πιο ισχυρών δυνάμεων, που έρχεται να επιβληθεί στους λαούς από τα έξω με τη δύναμη του χρήματος και των όπλων. Στις σημερινές συνθήκες κάθε χώρα, όπου κυριαρχούν οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής, άσχετα από το επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών της δυνάμεων, είναι ενταγμένη στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα, είναι τμήμα του!
Εάν, λοιπόν, αντιμετωπίσουμε με την ταξική προσέγγιση την εξέλιξη της συγκρότησης των νέων διακρατικών ενώσεων, πού συγκροτούνται είτε στην Ευρασία, είτε στην Λατινική Αμερική, θα δούμε πως αυτές δε γίνονται για να εξυπηρετηθούν τα λαϊκά συμφέροντα, αλλά για να προωθηθούν τα συμφέροντα των κεφαλαίου των συγκεκριμένων χωρών, των μονοπωλίων τους.

Ετσι π.χ. η Βραζιλία, όπου το κεφάλαιο σημειώνει στις μέρες μας σημαντική αύξηση της κερδοφορίας του, λειτουργεί ως «ατμομηχανή» στις νέες διακρατικές ενώσεις, που συγκροτούνται στη Λατινική Αμερική. Η οικονομική και διπλωματική δραστηριότητα του βραζιλιάνικου κράτους έχει στόχο να κάνει τη Βραζιλία έναν ισχυρό διεθνή καπιταλιστικό παράγοντα μέσα στο πλαίσια της ιμπεριαλιστικής «πυραμίδας». Ηδη σε ορισμένες αγορές στη Λατινική Αμερική οι βραζιλιάνικες πολυεθνικές εταιρείες, που χρηματοδοτούνται κι από δημοσίους πόρους, κυριαρχούν! Ανάλογα λειτουργεί η Ρωσία και τα ρωσικά μονοπώλια στα εδάφη της πρώην ΕΣΣΔ.

Με τη συγκρότηση των νέων διακρατικών ενώσεων, που αποτελούν εκδηλώσεις περιφερειακής καπιταλιστικής ενοποίησης και εμφανίζονται πάντα στο έδαφος των νόμων της οικονομίας της αγοράς, οι αστικές τάξεις επιδιώκουν να ενώσουν τις δυνάμεις τους, έναντι των ανταγωνιστών τους και σε βάρος της εργατικής τάξης. Η πολιτική στήριξη αυτών των ενώσεων μετατρέπει το κομμουνιστικό κι εργατικό κίνημα σε εργαλείο στήριξης της καπιταλιστικής «ανάπτυξης», που ενισχύσει τις θέσεις του κεφαλαίου κι οδηγεί τους εργαζόμενους στο «κρεβάτι του Προκρούστη», στην κοινωνική συναίνεση για την αύξηση της «ανταγωνιστικότητας» της «εθνικής οικονομίας» και της ενίσχυσης της συγκεκριμένης διακρατικής ιμπεριαλιστικής ένωσης.

Ακόμη ο «πολυ-πολικός» κόσμος, δεν είναι από τα πράγματα καθόλου πιο ειρηνικός και ασφαλής για τους λαούς, αφού είναι ο κόσμος των σκληρών ιμπεριαλιστικών «λυκο-συμμαχιών» και συγκρούσεων, που διεξάγονται με κάθε μέσο: οικονομικό, διπλωματικό, πολιτικό, κατασκοπευτικό, στρατιωτικό κ.ο.κ.

Επικίνδυνες προεκτάσεις

Μια τέτοια προσέγγιση υποστήριξης των νέων ιμπεριαλιστικών ενώσεων μπορεί να είναι καταστροφική για το κομμουνιστικό κίνημα, που έτσι καλεί το λαό να επιλέξει ιμπεριαλιστή. Μπορεί να τον οδηγήσει σε θέσεις κι ενέργειες που μπορούν να το εκθέσουν. Θα δώσουμε ένα σχετικό παράδειγμα.

Οπως είναι γνωστό, στα τέλη της περασμένης χρονιάς στην πόλη Ζαναοζέν, του Καζαχστάν, έγινε μια μεγάλη αιματοχυσία, όταν οι αρχές κατέστειλαν με τα όπλα τη διαμαρτυρία των απεργών εργατών, που είχαν φτάσει στα όρια της εξαθλίωσης μετά από πολύμηνη απεργία σε μια μεγάλη καζαχο-κινεζική πετρελαϊκή εταιρεία. Οι εργάτες απαιτούσαν την αύξηση των μισθών και την καλυτέρευση των συνθηκών εργασίας, την απελευθέρωση των συντρόφων τους, την απρόσκοπτη λειτουργία των συνδικάτων τους, την ανάκληση των εκατοντάδων εκφοβιστικών απολύσεων. Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ εργαζομένων και εργοδοτών δεν έφεραν αποτελέσματα και οι εργαζόμενοι άρχισαν να προβάλλουν όχι μόνο οικονομικά αιτήματα, αλλά και πολιτικά, όπως την παραίτηση του Προέδρου της χώρας και την εθνικοποίηση του φυσικού πλούτου της χώρας. Η βίαιη καταστολή οδήγησε στο θάνατο 16 εργατών και στον τραυματισμό δεκάδων άλλων.

Η μεγάλη πλειοψηφία των κομμουνιστικών κι εργατικών κομμάτων, που συμμετείχαν στην πρόσφατη 13η Διεθνή Συνάντηση, που φιλοξένησε στην Αθήνα το ΚΚΕ, καταδίκασαν τη βίαιη καταστολή του εργατικού αγώνα και το έγκλημα στο οποίο προχώρησαν οι αρχές του Καζαχστάν.
Στις 4/1 στην εφημερίδα του ΚΚ Ουκρανίας, «Κομμουνιστής», δημοσιεύτηκε άρθρο με τον τίτλο: «Το "πορτοκαλί" εξπρές Μόσχα - Αστάνα» στο οποίο οι εξελίξεις στο Καζαχστάν, όπως κι οι κινητοποιήσεις στη Ρωσία ενάντια στη νοθεία που έγινε στις βουλευτικές εκλογές και στα εμπόδια που συναντούν στη δράση τους διάφορες πολιτικές δυνάμεις, εκτιμάται πως αποτελούν «προσπάθειες των ΗΠΑ να αποσταθεροποιήσουν την πολιτική και οικονομική κατάσταση των δύο εκείνων χωρών στις οποίες, ουσιαστικά, στηρίζεται η Ευρασιατική Οικονομική Κοινότητα, στο Καζακστάν και στη Ρωσική Ομοσπονδία». Να σημειωθεί εδώ πως το ΚΚ Ουκρανίας τάσσεται υπέρ της ένταξης της Ουκρανίας στην Ευρασιατική Οικονομική Κοινότητα, στην οποία μέχρι στιγμής συμμετέχουν Ρωσία, Καζαχστάν και Λευκορωσία.

Στο ίδιο άρθρο αναφέρεται πως «οι κινητοποιήσεις των εργατών της πετρελαιοπαραγωγικής εταιρείας "Καραζανμπασμουνάι" έγιναν με πρωτοβουλία της δικηγόρου του συνδικάτου Νατάλια Σοκολόβα, που είχε κατηγορηθεί πολλές φορές από τις αρχές του Καζακστάν για διοικητικές παραβάσεις. Οι έρευνες που έκαναν Καζάχοι δημοσιογράφοι σχετικά με το πρόσωπό της έδειξαν ότι ετοίμαζε μια σειρά προβοκάτσιες στην επιχείρηση. Αν λάβουμε υπόψη ότι παλαιότερα η κυρία Σοκολόβα δούλευε ως μεταφράστρια στην ανθρωπιστική αποστολή του στρατού και του ναυτικού των ΗΠΑ, καθώς και συνεργαζόταν για διάφορα ζητήματα με την υπηρεσία του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ, USAID, η εικόνα γίνεται ξεκάθαρη».

Οπως είναι γνωστό η Ν. Σοκολόβα έχει καταδικαστεί σε 6 χρόνια φυλάκιση και βρίσκεται στις φυλακές, με τις κατηγορίες της «ανάφλεξης του κοινωνικού μίσους», της «παραβίασης της τάξης» και «της οργάνωσης παράνομων συγκεντρώσεων, συνελεύσεων, διαδηλώσεων», ενώ οι πληροφορίες για σύνδεσή της με τις ΗΠΑ διαψεύστηκαν και χαρακτηρίστηκαν προβοκατόρικες από μια σειρά οργανώσεις του Καζαχστάν.

Στο άρθρο ακόμη υπάρχουν αναφορές για τις οικονομικές δυνατότητες (αποθέματα πετρελαίου, αργύρου, χαλκού, μαγγανίου, ψευδαργύρου, νικελίου, φωσφόρου, φυσικού αερίου, κάρβουνου, χρυσού και κασσίτερου) στο Καζαχστάν, καθώς και για τη γεωπολιτική σημασία του Καζακστάν, σε μια θέση κομβική, μεταξύ της Μέσης Ανατολής, της Ρωσίας, της Κίνας, της Κασπίας και του Καυκάσου. Καταλήγει, δε, στο συμπέρασμα πως «το μέλλον της Ευρασιατικής Ενωσης συνδέεται άμεσα με τη μοίρα του Καζακστάν. Η ηγεσία του Καζακστάν αντέδρασε σκληρά, σοφά και με επάρκεια».

Οχι, σε κάθε ιμπεριαλιστική ένωση

Δεν υπάρχει αμφιβολία, πως κάθε ιμπεριαλιστική δύναμη και πρώτα απ' όλα οι ΗΠΑ κι η ΕΕ, επιδιώκουν να θέσουν εμπόδια στην εμφάνιση και λειτουργία άλλων ιμπεριαλιστικών ενώσεων, αφού δρούνε ανταγωνιστικά στα δικά τους συμφέροντα. Επίσης, είναι γνωστό πως οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις έχουν πολυπλόκαμους μηχανισμούς παρέμβασης, από τα διεθνή ηλεκτρονικά ΜΜΕ, μέχρι διάφορες «Μη κυβερνητικές οργανώσεις», διάφορα «ερευνητικά ιδρύματα», που μοιράζουν χρήμα με στόχο τον επηρεασμό και τον εκμαυλισμό των συνειδήσεων κ.ά. Υπάρχουν συγκεκριμένες πληροφορίες, π.χ. για το ρόλο που έπαιξαν μια σειρά υπηρεσίες των ιμπεριαλιστών στην εκπαίδευση δυνάμεων, που έδρασαν στη λεγόμενη «Αραβική Ανοιξη», ή και τώρα δραστηριοποιούνται στη Συρία. Σαφώς και δεν πρέπει να παραγνωρίζονται τα συμφέροντα κι οι σχεδιασμοί της κάθε ιμπεριαλιστικής δύναμης, στη μια ή άλλη περιοχή, στη κάθε δεδομένη χρονική στιγμή. Πρέπει να δυναμώνει παντού η πάλη με τους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς. Ωστόσο, οι κομμουνιστές θα πέσουν σε τραγικά λάθη κι απαράδεκτες τοποθετήσεις (όπως του συγκεκριμένου άρθρου, που εναντιώνεται στους εργατικούς αγώνες κι επικροτεί την αιματηρή καταστολή τους), αν αντικαταστήσουν την ταξική προσέγγιση των εξελίξεων, με αταξικές δήθεν «γεωπολιτικές» θεωρήσεις, που ζητούν να επιλέξουμε ιμπεριαλιστή, κρύβοντας τη βασική αντίθεση κεφαλαίου - εργασίας, που είναι η ίδια σε όλες τις καπιταλιστικές χώρες.

Να γιατί, όπως τραγικό λάθος είναι ο διαχωρισμός της αστικής τάξης σε «εθνική» και «ξενόδουλη», το ίδιο επικίνδυνο και λαθεμένο είναι να επιλέγεις ιμπεριαλιστική ένωση, να επιλέγεις ιμπεριαλιστή. Το κομμουνιστικό κι εργατικό κίνημα πρέπει να έχει σαφή στάση αντίθεσης σε κάθε ιμπεριαλιστική ένωση, να αγωνίζεται για τον απεγκλωβισμό των χωρών από τα ιμπεριαλιστικά σχέδια κι ενώσεις, με την ταυτόχρονη ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος που τις γεννά.

Του Ελισαίου ΒΑΓΕΝΑ*
* Ο Ε.Βαγενάς είναι μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, Υπεύθυνος του Τμήματος Διεθνών σχέσεων της ΚΕ