Ξεχωριστή και συγκινητική η εκδήλωση – συναυλία της ΚΕ του ΚΚΕ για τον Μίκη Θεοδωράκη

Σε κλίμα συγκίνησης και στο κατάμεστο Θέατρο Πέτρας έγινε η εκδήλωση - συναυλία που διοργάνωσε η ΚΕ του ΚΚΕ για να τιμήσει τα 90 χρόνια ζωής και δημιουργίας του μεγάλου μουσικοσυνθέτη Μίκη Θεοδωράκη.

Και ο ίδιος ο συνθέτης ήταν εκεί, συγκινημένος απηύθυνε χαιρετιστήριο μήνυμα, ενώ εκ μέρους της ΚΕ απηύθυνε μήνυμα ο Δημήτρης Κουτσούμπας (διαβάστε παρακάτω την ομιλία, ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ για να δείτε βίντεο με την ομιλία και τον χαιρετισμό του Μίκη Θεοδωράκη). Η συναισθηματική φόρτιση ήταν μεγάλη όταν ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ παρέδωσε στον Μίκη Θεοδωράκη αντίγραφο από τα αρχεία του Κόμματος με το χριστουγεννιάτικο μήνυμα του Μίκη, το Δεκέμβρη του 1969, από τις φυλακές του Ωρωπού, που ήταν φυλακισμένος (δείτε ΕΔΩ).

Με μια ωραία έκπληξη από τη μεριά της Μαρίας Φαραντούρη ξεκίνησε το καλλιτεχνικό μέρος της εκδήλωσης, όταν η ερμηνεύτρια είπε το τραγούδι «Κι εσύ να λείπεις» από τις «Γειτονιές του Κόσμου» του Γιάννη Ρίτσου, που αφιέρωσε ο Μίκης στον Χαρίλαο Φλωράκη, αλλά αφιερώνεται και σε όλους τους αγωνιστές που «έφυγαν» και που συνεχίζουν να μας εμπνέουν.

Πριν την έναρξη της συναυλίας προβλήθηκε βίντεο για τη ζωή του Μίκη Θεοδωράκη, για τη μουσική, τις νότες και τα λόγια που άγγιξαν εκατομμύρια ανθρώπους. Για την κοινωνική και πολιτική δράση του στους λαϊκούς αγώνες, στις Πορείες Ειρήνης, στο ιδρυτικό Συνέδριο των Λαμπράκηδων, στα Φεστιβάλ της ΚΝΕ, με τον Χαρίλαο Φλωράκη.

Με τη φωνή της Βέρας Κρούσκα και του Κωνσταντίνου Κωνσταντόπουλου μεταφερόμαστε στα πρώτα του χρόνια, στην απόφασή του να γίνει μουσικός, στη συμμετοχή του στο ΕΑΜ, στις μάχες του Δεκέμβρη, στις εξορίες και τις φυλακές. Χρόνια που τον σημαδεύουν και αποτυπώνονται στα έργα του. Συγκλονιστική η στιγμή που η οθόνη γεμίζει με την παρουσία του Μ. Θεοδωράκη και του Γ. Ρίτσου να συζητούν και να θυμούνται τη μελοποίηση του «Επιταφίου», για την αφιέρωση που του έκανε ο ποιητής: «Το βιβλίο τούτο κάηκε από τον Μεταξά στα 1938 κάτω από τους Στύλους του Ολυμπίου Διός».

Η συνέχεια επί σκηνής με τους μουσικούς: Νίκο Κρέτση μπουζούκι, Γιώργο Καλτσούνη τρομπέτα, Δημήτρη Κουφαλάκο φυσαρμόνικα - φαγκότο, Λεωνίδα Κυρίδη μπάσο, Δημήτρη Μαργιολά μπουζούκι, Νεοκλή Νεοφυτίδη πιάνο, Νίκο Πανά τρομπόνι, Θύμιο Παπαδόπουλο πνευστά, Δήμο Πολυμέρη ακορντεόν, Γιάννη Σαρίκο ντραμς, Γιώργο Σαρίκο κρουστά, Τάσο Βιτσεντζάτο τρομπέτα και Κώστα Σταυρόπουλο κιθάρα. Σε ενορχήστρωση και διεύθυνση του Μανώλη Ανδρουλιδάκη.

Ένας - ένας οι τραγουδιστές ανεβαίνουν στη σκηνή για να ερμηνεύσουν τραγούδια αγαπημένα, πολυτραγουδισμένα... «Όμορφη πόλη», «Δραπετσώνα», «Σαββατόβραδο»... Τραγούδια που μας έχουν εμπνεύσει, συντροφεύσει τόσο στους αγώνες μας, όσο και στις πιο προσωπικές, καθημερινές μας στιγμές... «Της εξορίας», «Μέρα Μαγιού», «Τη Ρωμιοσύνη μην την κλαις», Τραγούδια από το «Μαουτχάουζεν», τη «Ρωμιοσύνη», το «Άξιον Εστί» και άλλα πολλά.

Η Ρίτα Αντωνοπούλου, ο Μίλτος Πασχαλίδης, ο Γεράσιμος Ανδρεάτος, ο Λάκης Χαλκιάς, ο Βασίλης Λέκκας και η Μαρία Φαραντούρη ερμηνεύουν μοναδικά τραγούδια μεγάλων μας ποιητών και στιχουργών, των Γιάννη Ρίτσου, Κώστα Βάρναλη, Οδυσσέα Ελύτη, Γιώργου Σεφέρη, Μανώλη Αναγνωστάκη, Τάσου Λειβαδίτη, Γιάννη Θεοδωράκη, Ιάκωβου Καμπανέλλη, Μάνου Ελευθερίου, Λευτέρη Παπαδόπουλου, Μιχάλη Κακογιάννη, Ερρίκου Θαλασσινού, Μιχάλη Γκανά και Δημήτρη Χριστοδούλου.

Στην οθόνη, πίσω από την ορχήστρα, προβάλλονται φωτογραφίες, εικόνες, πλάνα, που έχουν είτε πιο άμεση σχέση με τον Μίκη, είτε αποτυπώνουν την περίοδο στην οποία γράφτηκαν και αναφέρονται.

Στη συναυλία διακινήθηκε καλαίσθητο πρόγραμμα με τους χαιρετισμούς του Δ. Κουτσούμπα και του Μ. Θεοδωράκη, το βιογραφικό του Μίκη και τους στίχους των τραγουδιών που ακούστηκαν.

Η ομιλία του Δημήτρη Κουτσούμπα
«Συντρόφισσες και σύντροφοι,

Αγαπητές φίλες και φίλοι,

Με ιδιαίτερη χαρά σας υποδεχόμαστε σήμερα, εκ μέρους της ΚΕ του ΚΚΕ, εδώ στο θέατρο Πέτρας, στην Πετρούπολη, για να τιμήσουμε όλοι και όλες μαζί τα 90 χρόνια του μεγάλου μας μουσικοσυνθέτη Μίκη Θεοδωράκη.

Αγαπητέ Μίκη,

Ευτύχησες για πάνω από 70 χρόνια να δεις τα έργα σου να ριζώνουν στην καρδιά και το μυαλό ενός ολόκληρου λαού γιατί σε αυτά τα έργα είναι χαραγμένα οι αγωνίες, οι πόθοι, τα οράματά του.

Και οι ρίζες είναι τόσο βαθιές γιατί το έργο που δημιούργησε ο Μίκης είναι εμπνευσμένο και ζυμωμένο με τους ιστορικούς αγώνες του λαού μας.

Αυτά τα έργα με το γνήσιο ανθρωπισμό, αναδύουν αυτό που έλεγε και ο Μπρεχτ: "Το πιο σημαντικό μάθημα που έμαθα ήταν πως το μέλλον της ανθρωπότητας μπορεί να ιδωθεί μόνον «από τα κάτω», από τη σκοπιά των καταπιεζόμενων και των εκμεταλλευόμενων. Μόνο όποιος αγωνίζεται μαζί τους, αγωνίζεται για την ανθρωπότητα".

Γι’ αυτό και τα τραγούδια του ταυτόχρονα μιλάνε στις καρδιές όλων των λαών, των καταπιεσμένων και κατατρεγμένων όπου Γης. Τα τραγουδάνε στη γειτονική μας Τουρκία, στην Κύπρο, στα Βαλκάνια, στη Μέση Ανατολή, στην Ευρώπη, στη Λατινική και τη Βόρεια Αμερική, στην Ασία, στην Αφρική, στην Αυστραλία.

Ο μεγάλος μας μουσικοσυνθέτης που έβαλε στα χείλη μας και την καρδιά μας, για να "πολεμάμε και να τραγουδάμε", τους στίχους των μεγάλων μας ποιητών όπως του Γιάννη Ρίτσου, "Μικρός λαός και πολεμά, δίχως σπαθιά και βόλια, για όλου του κόσμου το ψωμί, το φως και το τραγούδι", αλλά και …"τη Ρωμιοσύνη μην την κλαις, εκεί που πάει να σκύψει… νάτη πετιέται αποξαρχής κι αντρειεύει και θεριεύει…", είναι παρών με το έργο του σε όλους τους μικρούς και μεγάλους αγώνες του λαού μας.

Σήμερα είναι μαζί μας, δίνει το "παρών" του στη μεγάλη εκδήλωση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ για τα 90 χρόνια των γενεθλίων του. Τον ευχαριστούμε από καρδιάς.

Φίλες και φίλοι,

Η μουσική ιδιοφυΐα του Μίκη Θεοδωράκη συνέβαλε καθοριστικά στην πολιτιστική αναγέννηση της μεταπολεμικής Ελλάδας.

Δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην το αναγνωρίζει αυτό σήμερα.

Η προσφορά όμως στον πολιτισμό ήταν πάντα συνυφασμένη με τους αγώνες και τις αγωνίες του λαού μας.

Ήταν έκφραση της αγωνίας μιας προσωπικότητας ανήσυχης, δημιουργικής, για να βρει τρόπους να συμβάλει και στην πνευματική πολιτιστική ανάπτυξη του λαού μας, ταυτόχρονα με την αναχαίτιση μιας συνεχούς απόπειρας φθοράς και παρακμής.

Στο έργο του Μίκη Θεοδωράκη συναντάμε τη βαθιά αλληλεγγύη της τέχνης στη ζωή και τους αγώνες του λαού μας. Δεν μπορείς να μη νιώσεις ακριβώς αυτό όταν ακούς τα τραγούδια του.

Ήδη αυτό νιώθουμε όλοι απόψε εδώ, χωρίς ακόμα να μας έχουν χαϊδέψει τα αυτιά, να ταρακουνήσουν το είναι μας οι νότες, η μουσική, τα τραγούδια του, τα τραγούδια μας.

Πριν 5 χρόνια σε εκδήλωση η Αλέκα Παπαρήγα είχε τονίσει χαρακτηριστικά:

"Θυμάμαι τις πρώτες συναυλίες του Μίκη, πριν 45-50 χρόνια στο Λυκαβηττό που ξεκίνησε ο Μίκης κι έγινε ο ίδιος ένα μεγάλο κίνημα. Ποτέ άλλοτε δεν δέθηκε τόσο πολύ το πολιτικό σύνθημα με την τέχνη. Πρέπει να ξαναγεννηθεί αυτό το κίνημα. Ο Μίκης έδωσε τα πάντα σ’ αυτό και αυτό δεν το ξεχνάμε ποτέ".

Από τον συγκλονιστικό "Επιτάφιο", στο μεγαλειώδες "Canto General". Από την αθάνατη "Ρωμιοσύνη", τα "18 λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας" και το "Τραγούδι του νεκρού αδελφού", στο "Μαουτχάουζεν", το "Άξιον Εστί", τις "Μικρές Κυκλάδες", την "Πολιτεία Α’ και Β’", τους "Λιποτάκτες", το "Αρχιπέλαγος" και τόσα άλλα σπουδαία έργα, ήχους, μελωδίες, μιας ανεξάντλητης μουσικής προσφοράς.

Εμπνευσμένες από τα κοινωνικά βιώματα του λαού μας, τις ιστορικές λαϊκές παρακαταθήκες, τις θυσίες, που με τη σειρά τους αυτά τα έργα συνόδεψαν τους καθημερινούς λαϊκούς ταξικούς αγώνες, ρίζωσαν στις καρδιές μας, έγιναν συστατικό στοιχείο της συλλογικής μνήμης, της λαϊκής συνείδησης.

Μελωδίες, τραγούδια, που ντύθηκαν, χτίστηκαν πάνω σε σπουδαία ποίηση κορυφαίων Ελλήνων ποιητών.

Σε εποχές δύσκολες, σε μέρες σκληρής πάλης του λαού μας, ενάντια στο φασισμό, στον καπιταλισμό, στους ιμπεριαλιστικούς πολέμους και επεμβάσεις, στα στρατιωτικά πραξικοπήματα.

Σε μέρες ηρωικής ανόδου του κινήματος, κοσμογονίας των επαναστατικών ιδανικών, αλλά και στις μέρες ήττας, διώξεων, εκτελέσεων, αντιδημοκρατικών μέτρων, απολύσεων, θυσιών και άφθαστου ηρωισμού των παιδιών του λαού μας στην πάλη τους για να ξημερώσουν καλύτερες μέρες, για το σοσιαλισμό - κομμουνισμό, για μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.

"Οι μεγάλοι ποιητές ανήκουν στους εργαζόμενους, στο λαό", είχε πει ο Μίκης σε συνέντευξή του στον "Ριζοσπάστη", πριν λίγα χρόνια. "Μόνο αυτοί μπορούν να τους καταλάβουν. Φυσικά, ο καθένας μπορεί να αγοράσει βιβλία τους. Πόσοι όμως είναι; Το πρόβλημα δεν είναι πρακτικό - ποσοτικό. Ο λαός δεν μπορούσε να πλησιάσει τη μεγάλη ποίηση, γιατί δεν είχε στη διάθεσή του τα κλειδιά για να ανοίξει τις πόρτες. Κάνοντας τραγούδι και βάζοντας στα χείλη του λαού τη μεγάλη ποίηση, είναι σα να του πρόσφερα αυτό το σπάνιο κλειδί να ανοίξει τις μεγάλες πόρτες και να μπει στο μαγικό κόσμο της λόγιας τέχνης. Αυτό υπήρξε και το "έγκλημά" μου. Βέβαια, τότε που το έκανα, το 1960, όχι μόνο ήλπιζα, αλλά είχα μπροστά και γύρω μου ανθρώπους που διαρκώς πλήθαιναν για να γίνουν τελικά κίνημα, ποταμός. Ολομόναχος πώς να προχωρήσω; Κι έγινε τότε το θαύμα. Και για μια ιστορική στιγμή, σε μια μικρή χώρα, για πρώτη φορά μετά την αθηναϊκή κοινωνία, ποίηση, μουσική και λαός έγιναν ένα. Για μια στιγμή που μας φωτίζει ακόμα".

Συντρόφισσες και σύντροφοι,

Ο ελληνικός λαός αγωνίστηκε και μεγαλούργησε. Ο Μίκης με το έργο του και την προσωπική του συμμετοχή δήλωσε "παρών" σε όλη αυτή την πορεία. Δικτατορία Μεταξά. Πόλεμος. Ξένη κατοχή. Φασισμός. Ναζισμός. Εθνική Αντίσταση. Απελευθέρωση. Δεκεμβριανά. Αγγλικός ιμπεριαλισμός. Εμφύλιος πόλεμος. Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας. Αμερικανικός ιμπεριαλισμός. Μοναρχοφασισμός. Τρομοκρατία. Βασανιστήρια. Φυλακές. Εξορίες. Μακρονήσια. Εκτελέσεις.

"Κι όμως σταθήκαμε όρθιοι κι αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε ποτέ, πως το οφείλουμε στα δάκρυα και τις θυσίες αυτών των χιλιάδων και χιλιάδων πρωτοπόρων αγωνιστών, που έπεσαν ακολουθώντας τις σημαίες και τα λάβαρα με το κόκκινο αίμα, που φλόγιζαν, εξακολουθούν να φλογίζουν τις καρδιές όσων πάλευαν και παλεύουν για την ελευθερία, την ειρήνη, το δίκαιο, τα δικαιώματα του λαού μας και όλων των λαών της Γης".

Είναι λόγια του Μίκη σε εκδήλωση του Κόμματος το 2008 στην Καισαριανή. Και συνέχιζε:

"Μπορεί τα βάσανά μας να μην πέρασαν ακόμα, λύκοι, που διψούν για αίμα, σεργιανίζουν στις γειτονιές μας, ενώ τα τσακάλια του αντικομμουνισμού ξανασηκώνουν κεφάλι".

Κι αυτό το ζήσαμε, φίλες και φίλοι, όλα τα χρόνια που ακολούθησαν την αντεπανάσταση, την ανατροπή του σοσιαλιστικού συστήματος και της Σοβιετικής Ένωσης από το 1991 και δώθε.

Ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι και επεμβάσεις των Αμερικανών, του ΝΑΤΟ, της ΕΕ, ενάντια στη Γιουγκοσλαβία, στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ, στην Παλαιστίνη, στο Λίβανο, στη Συρία, στη Λιβύη, στο Σουδάν, στην Ουκρανία και αλλού.

Αντικομμουνιστικά μνημόνια του Συμβουλίου της Ευρώπης και της ίδιας της ΕΕ, ανιστόρητη εξομοίωση του ναζισμού - φασισμού με το σοσιαλισμό - κομμουνισμό, του Χίτλερ με τον Στάλιν.

Άνοδος των φασιστικών και ναζιστικών μορφωμάτων, όπως στη χώρα μας, με τη δημιουργία και ενίσχυση της εγκληματικής ναζιστικής οργάνωσης, γεννημένης μέσα στα σπλάχνα του σάπιου συστήματος.

Σε όλες αυτές τις στιγμές ο Μίκης παρών. Με τα τραγούδια του, με δηλώσεις και επιστολές του, όπως η επιστολή προς το Συμβούλιο της Ευρώπης και την ΕΕ για το Αντικομουνιστικό Μνημόνιο, όπως σήμερα, ως μάρτυρας κατηγορίας κατά της εγκληματικής ναζιστικής οργάνωσης της Χρυσής Αυγής.

Για την ανακούφιση των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης, του Δημοκρατικού Στρατού και των λαϊκών αγώνων μας, συμμετείχε ως ιδρυτικό επίσης μέλος στο "Σπίτι του Αγωνιστή" που φιλοξενεί δεκάδες αγωνιστές, ανήμπορους, εδώ και πάνω από δέκα χρόνια.

Ο Μίκης έδωσε το "παρών" του στη μεγάλη μάχη που έδωσε όλο το Κόμμα και η ΚΝΕ, αλλά και ευρύτερες δυνάμεις μέσα στην ελληνική κοινωνία για τη διάσωση του Αρχείου του ΚΚΕ από τις καταστροφικές πλημμύρες του 1994, πραγματοποιώντας σειρά μεγάλων συναυλιών σε όλη τη χώρα.

"Παρών" δήλωσε και στο συλλαλητήριο του ΚΚΕ στο Σύνταγμα, πριν 3 μήνες, με μήνυμά του στο δίκαιο αγώνα του λαού μας για κατάργηση όλων των μνημονίων και των αντεργατικών εφαρμοστικών τους νόμων, με βάση την πρόταση του ΚΚΕ, που η κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ όχι μόνο αρνείται να φέρει στη Βουλή, αλλά προχωρά και σε νέα μνημόνια, βαφτίζοντάς τα αλλιώς, που περιέχουν νέες δεσμεύσεις ενάντια στο λαό, που ματώνουν τον ελληνικό λαό, μετά από 6 χρόνια οικονομικής κρίσης, ανεργίας, φτώχειας και δυστυχίας.

Όμως όπως έχει πει ο Μίκης Θεοδωράκης: "Όλα αυτά δεν πρέπει να μας φοβίζουν, γιατί, όπως έχει αποδειχτεί, οι καρδιές και η πίστη είναι πιο δυνατές από τις σφαίρες και το μίσος. Πατάμε γερά σε αυτό το χώμα, το ποτισμένο με αίμα. Σε αυτό το χώμα που είναι δικό τους και δικό μας. Και τραγουδάμε τα τραγούδια μας που είναι και αυτά δικά τους και δικά μας. Κι έτσι θα προχωρήσουμε έως την τελική νίκη του Ανθρώπου".

Γι' αυτό και δεν ξεχνάμε ούτε στιγμή αυτό που είχε δηλώσει στον "Ριζοσπάστη" πριν από 20 χρόνια:

"Από όλα τα είδη ζωής, ποιο είναι αυτό που αντέχει περισσότερο στο χρόνο; Η πνευματική, το πνευματικό δημιούργημα. Αυτό αντέχει. Και η αντοχή του, η διάρκειά του, δεν είναι παρά μια μορφή αθανασίας. Μια νίκη στο θάνατο, τον τελικό μας νικητή. Εκτός και αν με το πνευματικό έργο υψωθούμε εκεί που δεν μπορεί να μας φτάνει το αρπακτικό του χέρι. Έτσι είναι συλλογική, και όχι αποκλειστικά προσωπική, η νίκη με το θάνατο, όταν η κοινωνία μιας εποχής μπορεί να εκφραστεί και αναγνωριστεί μέσα στην πνευματική δημιουργία".

Συντρόφισσες και σύντροφοι,

Φίλες και φίλοι,

Γιορτάζουμε σήμερα 90 χρόνια δημιουργικά, που περικλείουν την τεράστια συμβολή του Μίκη στο λαϊκό μας πολιτισμό, αλλά και τη συμμετοχή του σε ιστορικούς αγώνες του λαού.

Σύντροφε Μίκη,

Η τέχνη που έπλασες, ζυμωμένη με τους καημούς, τις αγωνίες και την πάλη των ταπεινών και καταφρονεμένων, είναι διαχρονική και τέτοια θα μείνει. Υπήρξες και είσαι καταλύτης ενάντια στην πολιτιστική σήψη.

Θα ήθελα να τελειώσω με τα λόγια-προτροπή του Μίκη Θεοδωράκη, κατά τη γνώμη μου εξαιρετικά επίκαιρα στις σημερινές συνθήκες:

"Ο Έλληνας πρέπει να αισθανθεί ότι δεν μπορεί να υποχωρήσει πια. Πηγαίνει πίσω, πίσω, πίσω… κι όταν θα ακουμπήσει τον τοίχο, γίνεται ή προδότης ή ήρωας. Προσέξτε γιατί αυτή η ώρα φτάνει για τους νεότερους. Διαλέξτε!".

Είμαστε σίγουροι ότι η επιλογή θα είναι η σωστή για τους νέους και τις νέες, για το λαό μας. Μπροστά στα 100 χρόνια του ΚΚΕ, που θα τα γιορτάσουμε το 2018, με κεντρικό σύνθημα "100 χρόνια ΚΚΕ: Με το λαό για το σοσιαλισμό. Σεμνή υπογραφή του λαού μας στις λεωφόρους του μέλλοντος".

Συντρόφισσες και σύντροφοι,

Συναγωνιστές και συναγωνίστριες,

Φίλες και φίλοι,

Απόψε θα μας συντροφέψουν σημαντικοί καλλιτέχνες της πατρίδας μας.

Μας ετοίμασαν μια μεγάλη γιορτή τιμής, χαράς, εκτίμησης, σεβασμού στα 90 γενέθλια χρόνια του Μίκη Θεοδωράκη.

Ένα πρόγραμμα πλημμυρισμένο με πολλά σπουδαία τραγούδια του, δώρο γενεθλίων στο μεγάλο μας δημιουργό, κυρίως δώρο σε όλους και όλες εσάς που βρίσκεστε απόψε εδώ.

Σας ευχαριστούμε όλους και όλες.

Μίκη, χρόνια καλά!».

Το χαιρετιστήριο μήνυμα του Μίκη Θεοδωράκη

«Σύντροφοι και συντρόφισσες,

Ευχαριστώ τον Γενικό Γραμματέα, καθώς και την ΚΕ του ΚΚΕ για την τιμή που μου κάνουν και τη χαρά που μου δίνουν.

Βρίσκομαι σήμερα εδώ μπροστά σας με μεγάλη συγκίνηση, γιατί τα πιο δυνατά και όμορφα χρόνια μου τα έζησα στις γραμμές του ΚΚΕ. Εθνική Αντίσταση, Εμφύλιος πόλεμος, οι διώξεις που ακολούθησαν την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού, η βαθιά παρανομία με την ένοπλη προσπάθεια το 1948 μέσα στην Αθήνα, που πνίγηκε στο αίμα, η Ικαρία και η Μακρόνησος, η αναγεννητική προσπάθεια μέσα από την ΕΔΑ και τους Λαμπράκηδες. Η παράνομη δράση με την ίδρυση του Πατριωτικού Μετώπου δέκα μέρες μετά την επικράτηση της χούντας. Αργότερα, υποψήφιος δήμαρχος του ΚΚΕ στην Αθήνα και τέλος η εκλογή μου ως βουλευτής του Κόμματος το 1981 και 1985.

Όπως βλέπετε, το “βιογραφικό” μου είναι γεμάτο από τους αγώνες που έδωσα μέσα από τις γραμμές του ΚΚΕ, αγώνες που συνδυάστηκαν με τις μουσικές συνθέσεις εκείνης της εποχής, με κορυφαία έργα τη "Ρωμιοσύνη" και τις "Γειτονιές του Κόσμου", και τα δυο σε ποίηση του Γιάννη Ρίτσου και το δεύτερο αφιερωμένο στον αγαπημένο μου σύντροφο Χαρίλαο Φλωράκη.

Η μεγάλη μας φιλία, που ξεκίνησε μέσα από τη φυλακή, κράτησε δυνατή και αμετάβλητη ως τις τελευταίες μέρες της ζωής του. Και όταν ήμουν βουλευτής, ήθελε το γραφείο μου να είναι απέναντι στο δικό του, στο κτίριο του Περισσού, στο έκτο πάτωμα. Βγαίναμε, βλέπετε, κι οι δύο μέσα από το καμίνι της Εθνικής Αντίστασης και του Εμφύλιου, ενώ στον καιρό της χούντας μάς δένανε με χειροπέδες μαζί, χέρι με χέρι, στις διάφορες μεταγωγές από φυλακές σε νοσοκομεία και το γεγονός αυτό μας έδεσε για πάντα.

Πιστός κομμουνιστής και μεγάλος ηγέτης, ανοιχτόμυαλος, σοβαρός, σοφός και ατσαλένιος, μου λείπει και πιστεύω ότι λείπει σε όλους μας. Τώρα τον νιώθω να είναι παρών σ' αυτή μας τη συγκέντρωση, γεγονός που με γεμίζει με βαθιά συγκίνηση.

Έτσι, τελειώνοντας το χαιρετισμό αυτόν, ας μου επιτραπεί να αφιερώσω τη σημερινή εκδήλωση στον Χαρίλαο Φλωράκη, σύμβολο του αληθινού κομμουνιστή και να σας ευχαριστήσω ακόμα μια φορά για την τιμή που μου κάνατε και που είναι κατά κάποιο τρόπο η δικαίωση μιας ζωής.

Γεια χαρά».

Πηγή: 902