Γιατί έκλεισαν τα εργοστάσια της Pirelli και της Goodyear στην Ελλάδα ?

Από το Cogito Ergo Sum

Η αλήθεια για την Pirelli στην Πάτρα ...

Λίγο πριν τις εκλογές τού περασμένου Μαΐου, συνάντησα στον δρόμο κάποιον γνωστό (και παλιό πελάτη μου), με τον οποίο ανοίξαμε κουβέντα επί παντός επιστητού, μιας κι είχαμε καιρό να ιδωθούμε. Μοιραία, ο λόγος ήρθε και στις επικείμενες -τότε- εκλογές. Μεταξύ των άλλων “ωραίων” που υποχρεώθηκα να ακούσω ήταν και η εξής πολυπιπιλισμένη καραμέλλα: “Ε, όχι και να ψηφίσουμε Παπαρήγα, ρε φίλε! Αυτοί έχουνε κλείσει όλες τις επιχειρήσεις, με τις απεργίες τους”(!) Σημειωτέον, ότι ο εν λόγω γνωστός διατηρεί κατάστημα με τον αδελφό του και τα παιδιά τους, δίχως να απασχολούν προσωπικό. Φυσικά, η υπό τύπον ερωτήσεως ένστασή μου “ρε Γιώργο, για το ότι εσείς παλεύετε με νύχια και δόντια να μη κλείσετε το μαγαζί σας, το ΠΑΜΕ φταίει και γι’ αυτό;” έμεινε αναπάντητη…

Αυτή η μπουρδολογία κάνει θραύση εδώ στην Πάτρα, όπου βρισκόταν το εργοστάσιο της Πιρέλλι, το οποίο έκλεισε το 1991. Αν κέρδιζα ένα χιλιάρικο κάθε φορά που άκουγα ότι “την Πιρέλλι την έκλεισαν οι συνδικαλιστές με τις παράλογες απαιτήσεις τους” (το θέμα παραμένει “must” στον τοπικό τύπο), σήμερα θα είχα μια πολυκατοικία ολοδικιά μου. Κι επειδή το ξανάκουσα πριν λίγη ώρα, σκέφτηκα να αφιερώσω το σημερινό μου σημείωμα σε τούτη την ιστορία.

Το 1991, λοιπόν, η μητρική Πιρέλλι ανήγγειλε την αναδιοργάνωση της εταιρείας σε όλον τον κόσμο. Στα πλαίσια αυτής της αναδιοργάνωσης, η ελληνική Πιρέλλι προχώρησε σε μείωση προσωπικού κατά 20%, απολύοντας 200 από τους 1.000 εργαζομένους της. Αυτή η ενέργεια έπεσε ως κεραυνός εν αιθρία στην τοπική κοινωνία, μιας και το εργοστάσιο της Πάτρας ήταν εξαιρετικά κερδοφόρο και ο κύκλος εργασιών του αυξανόταν χρόνο με τον χρόνο. Η ιδέα τής εργοδοσίας ήταν να πιεστούν οι υπόλοιποι εργαζόμενοι ώστε να αυξήσουν την παραγωγικότητά τους και έτσι η εταιρεία να πραγματοποιεί την ίδια παραγωγή με 20% μικρότερο εργατικό κόστος. Όπως είναι φυσικό, οι εργαζόμενοι αντέδρασαν και κορύφωσαν τις αντιδράσεις τους με απεργία διαρκείας.


Κανείς δεν είπε ότι οι ιθύνοντες νόες τής Πιρέλλι είναι ηλίθιοι. Σίγουρα γνώριζαν ότι η απόφασή τους θα προκαλούσε έντονες αντιδράσεις και, βεβαίως, δεν αιφνιδιάστηκαν από την κήρυξη της απεργίας. Γι’ αυτό είχαν φροντίσει να προετοιμάσουν έγκαιρα το εργοστάσιό τους στo Κοτσαέλι τής Τουρκίας, το οποίο θα υποδεχόταν και την ελληνική παραγωγή. Γιατί στο Κοτσαέλι; Μα επειδή εκεί εύρισκαν εργαζόμενους διατεθειμένους να δουλεύουν σαν σκλάβοι με αμοιβές ψίχουλα. Για να γίνει πιο κατανοητό αυτό, ας σημειώσουμε ότι το εργοστάσιο της “Turk Pirelli Lastikleri” στο Κοτσαέλι (*) είναι το μεγαλύτερο εργοστάσιο της Pirelli στον κόσμο (οι εγκαταστάσεις του εκτείνονται σε 340 στρέμματα) αλλά απασχολεί μόλις 1.900 εργαζομένους (με τουρκικούς μισθούς, ε;), ενώ το “μια χεσιά τόπος” εργοστάσιο της Πάτρας απασχολούσε χίλιους (με μεγαλύτερους μισθούς).

Σύμφωνα με όλους τους επικριτές εκείνης της απεργίας, λοιπόν, οι πατρινοί εργάτες τής Pirelli είχαν “πατριωτικό καθήκον” να μεταβληθούν σε σκλάβους ώστε να γίνουν ανταγωνιστικοί των τούρκων συναδέλφων τους. Κι είναι οι ίδιοι “παντογνώστες” και “μορφωμένοι” επικριτές που δικαιώνουν την Pirelli για την απόφασή της να κλείσει το εργοστάσιο της Πάτρας όχι επειδή ήταν ζημιογόνο (κάθε άλλο!) αλλά…”έτσι, για να μάθουν οι αλήτες οι συνδικαλιστές”.

Βεβαίως, όλοι αυτοί κάνουν μαστίχα μια κυνική δήλωση ανώτερου στελέχους τής εταιρείας, η οποία έγινε λίγα χρόνια αργότερα, το 1996, ως σχόλιο για το κλείσιμο του εργοστασίου μιας άλλης εταιρείας ελαστικών, της Goodyear, στην Θεσσαλονίκη: “Σήμερα, δεν πρέπει να λέμε ότι το κόστος εργασίας στην Ελλάδα είναι υψηλό και γι’ αυτό η παραγωγή δεν συμφέρει εδώ, αλλά να λέμε ότι το κόστος αυτό είναι αλλού χαμηλότερο σε σχέση με το ελληνικό και γι’ αυτό συμφέρει η παραγωγή αλλού”(**). Κι ανάμεσα σ’ εκείνους που μασούν αυτή την μαστίχα είναι και ο πρωθυπουργός μας, τρομάρα του…

Πριν κλείσουμε το σημερινό σημείωμα, αξίζει τον κόπο να σημειώσουμε μια “μικρή” λεπτομέρεια, η οποία αποδεικνύει ότι η απόφαση για το κλείσιμο του εργοστασίου της Πάτρας είχε παρθεί στο Μιλάνο πολύ πριν ξεσπάσει εκείνη η περίφημη απεργία: την ώρα που τόσο ο ανταγωνισμός όσο και η ίδια η Pirelli εκσυγχρόνιζαν τον εξοπλισμό τους, το εργοστάσιο της Πάτρας είχε πάνω από μια πενταετία να δει καινούργιο μηχάνημα. Έτσι, όταν το εργοστάσιο έκλεισε, το συντριπτικά μεγαλύτερο τμήμα τού μηχανολογικού του εξοπλισμού πήγε για…σκραπ. Μήπως έφταιγε η απεργία και γι’ αυτό;

Κανονικά, κάπου εδώ θα έπρεπε να τελειώσω. Όμως, επειδή δεν έχω ξεθυμάνει ακόμη, θα συνεχίσω και αύριο με την Goodyear. Άλλωστε, έχουμε να κάνουμε με παράλληλους βίους… 

(*) Τα στοιχεία για το εργοστάσιο στο Κοτσαέλι τα πήρα από τον ιστοτόπο “Invest in Turkey“.
(**) Την περασμένη Παρασκευή 13/7/2012, στην εφημερίδα “Ριζοσπάστης” αναφέρθηκε ότι η συγκεκριμένη δήλωση έγινε μεν κατά το κλείσιμο του εργοστασίου τής Goodyear αλλά “πολύ πριν το λουκέτο τής Πάτρας”. Προφανώς, πρόκειται περί αβλεψίας τού συντάκτη, μιας και η Pirelli έκλεισε πέντε χρόνια πριν την Goodyear.

... και για την Goodyear στην Σίνδο

Στο χτεσινό σημείωμα είδαμε πώς έκλεισε το εργοστάσιο της Pirelli στην Πάτρα το 1991. Σήμερα αφήνουμε την Πάτρα και την Pirelli για να ανηφορήσουμε στην Σίνδο της Θεσσαλονίκης και την Goodyear. Το ιδρυμένο από το 1978 εργοστάσιο της αμερικανικής εταιρείας, μένοντας δίχως ανταγωνιστή πια, γνωρίζει ημέρες δόξας και καταγράφει αποτελέσματα αξιοζήλευτα για τα εργοστάσια της εταιρείας σε άλλες χώρες.

Πράγματι, οι πωλήσεις της Goodyear Hellas εκτινάσσονται από 15,2 δισ. δρχ. το 1992, σε 18 δισ. δρχ. το 1993 και σε 23,3 δισ. δρχ. το 1995. Ταυτόχρονα, τα κέρδη της επιχείρησης στην Ελλάδα αυξάνονται κατακόρυφα, από το 1 δισ. δρχ. το 1992, σε 1,8 δισ. το 1994. Το 1995, το εργοστάσιο εκσυγχρονίζεται και η εταιρεία επενδύει 900 εκατ. δρχ. σε νέο μηχανολογικό εξοπλισμό. Παρά το τεράστιο (για την εποχή) ύψος τής επένδυσης, τα κέρδη τού 1995 φτάνουν τα 1,7 δισ. το 1995. Σύμφωνα με δημοσιεύματα στα οικονομικά φύλλα της εποχής, η μέση απόδοση των ιδίων κεφαλαίων ξεπερνούσε ακόμα και το 35%!

Τέλος, για όσους καταλαβαίνουν λίγο περισσότερο τους οικονομικούς δείκτες, σημειώνω ότι το 1995 το εργοστάσιο της Σίνδου κάλυπτε το 0,9% της παγκόσμιας παραγωγής τής Goodyear και συνεισέφερε κατά 3,5% στα παγκόσμια κέρδη της πολυεθνικής. Ξαναλέω και υπογραμμίζω: το 0,9% της παραγωγής έφερνε το 3,5% των κερδών! Και πώς θα μπορούσε να συμβεί διαφορετικά από την στιγμή που το σύνολο των κρατικών παραγγελιών σε ελαστικά (κυρίως των ενόπλων δυνάμεων) πήγαινε στην Goodyear (με τις γνωστές υψηλές τιμές), διασφαλίζοντας την υψηλή κεδοφορία τής εταιρείας;

Τί έγινε, λοιπόν, κι έκλεισε το εργοστάσιο; Η ΝΔ και οι άλλοι συκοφάντες του εργατικού κινήματος λένε πως η εταιρεία έβαλε λουκέτο λόγω των εξωπραγματικών απαιτήσεων των εργαζομένων. Στην πραγματικότητα, η τότε κυβέρνηση του ΠαΣοΚ είχε παρέμβει ανοιχτά υπέρ της πολυεθνικής και είχε σύρει την πασοκική πλειοψηφία τής διοίκησης του σωματείου σε συμβιβασμό με την εργοδοσία. Όπως ανακοίνωσε η ίδια η διοίκηση, “εφέτος, όπως επιθυμούσε η εταιρεία, υπογράψαμε σύμβαση και δεχτήκαμε μειώσεις επιδομάτων, μείωση προσωπικού, λειτουργία 4ης βάρδιας εκεί που η εταιρεία επιθυμούσε για φέτος, με δυνατότητα επέκτασης σε όλο το εργοστάσιο, όταν η εταιρεία το επιθυμούσε. Όλα τα παραπάνω, με στόχο τη μείωση του κόστους…”. Άρα, το παραμύθι των “κακών εργαζομένων”, που με τις “μαξιμαλιστικές διεκδικήσεις τους κλείνουν τα εργοστάσια”, δεν μπορεί να σταθεί ούτε για αστείο στην περίπτωση της Goodyear. Ο λόγος για τον οποίο έκλεισε το εργοστάσιο, είναι ο ίδιος για τον οποίο ο κάθε καπιταλιστής επενδύει ή αποσύρει τα κεφάλαιά του από έναν κλάδο, από μια χώρα, μια επιχείρηση: η μεγιστοποίηση του κέρδους του.

Η πραγματικότητα είναι απλή: εβδομήντα χρόνια μετά την εμφάνισή της στην Ευρώπη, η αμερικάνικη Goodyear (όπως και άλλες πολυεθνικές) έσπευσε να εκμεταλλευτεί τις σαρωτικές ανατροπές στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες στις αρχές της δεκαετίας του 1990 και να μεταφέρει μέρος τής παραγωγής σε χώρες με μικρότερο εργατικό κόστος, αναδιαρθρώνοντας εκ βάθρων τα εργοστάσιά της.

Λίγους μήνες πριν βάλει λουκέτο στο εργοστάσιο της Σίνδου, η Goodyear διέθετε σε 8 χώρες στην Ευρώπη και στη Βόρειο Αφρική 10 μονάδες, εκ των οποίων οι δύο στην Τουρκία, με 13.000 εργαζομένους. Την διαφορά, όμως, την έκανε η υπερσύγχρονη -πρώην κρατική!- μονάδα παραγωγής ελαστικών αυτοκινήτων, την οποία απέκτησε η πολυεθνική στην Πολωνία. Έτσι, η εταιρεία αποφάσισε να κλείσει την κερδοφόρο Σίνδο, μιας και η Πολωνία τής εξασφάλιζε ακόμη μεγαλύτερη κερδοφορία.

Το κακό για τους επικριτές των εργαζομένων είναι ότι, μαζί με την Σίνδο, η εταιρεία έκλεισε τα εργοστάσιά της στην Ιταλία, την Γαλλία και το Μαρόκο. Οι “μαξιμαλιστές” εργάτες έφταιγαν κι εκεί (σημ.: να δω μαροκινό κομμουνιστή απεργό κι ας πεθάνω!) για το κλείσιμο των εργοστασίων; Τους συκοφάντες των εργαζομένων ξεβρακώνει η ίδια η πολυεθνική με ανακοίνωση που εξέδωσε στις 22/06/1996, όπου παραδεχόταν ότι το λουκέτο στη Σίνδο ήταν αποτέλεσμα “διαρθρωτικών αλλαγών στην ευρωπαϊκή στρατηγική της εταιρείας στην παραγωγή ελαστικών”.

Ακόμα και το “Βήμα”, σε σχετικό δημοσίευμα της 28/07/1996 αναγκαζόταν να ομολογήσει: “Κάποιες θυγατρικές μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών στην Ελλάδα κερδίζουν για λογαριασμό τους τη μάχη της ανταγωνιστικότητας στον διεθνή καταμερισμό εργασίας, κάποιες τη χάνουν. Οι πολυεθνικές συγκεντρώνουν λοιπόν τις δραστηριότητές τους σε ορισμένες χώρες, συνεκτιμώντας το κόστος παραγωγής και πολλά άλλα κριτήρια. Αυτό συμβαίνει και με την Goodyear…”. Αξίζει τον κόπο να διαβάσετε ολόκληρο το δημοσίευμα μιας εφημερίδας την οποία ουδείς θα μπορούσε ποτέ να κατηγορήσει ως…φιλοκομμουνιστική.

Το συμπέρασμα από τα δυο τελευταία σημειώματά μας είναι απλό: τα εργοστάσια δεν κλείνουν εξ αιτίας των εργατικών αγώνων. Κλείνουν για τον ίδιο λόγο με τον οποίο ανοίγουν: την μεγιστοποίηση της κεδοφορίας των επενδυομένων κεφαλαίων. Συνεπώς, ακόμη κι ένα κερδοφόρο εργοστάσιο μπορεί να κλείσει (όπως εκείνα της Pirelli και της Goodyear) εφ’ όσον μπορεί να ανοίξει κάπου αλλού κάποιο άλλο με μεγαλύτερη κερδοφορία. Αυτή είναι η αλήθεια κι όλα τ’ άλλα δεν αποτελούν παρά αντεργατική προπαγάνδα.