Το πραξικόπημα στην Παραγουάη (α’+β’ μέρος)

Ανταπόκριση του Sentic για το Σφυροδρέπανο (εδώ και εδώ)

Σήμερα η κε του μπλοκ έχει την τιμή και την περηφάνια να φιλοξενεί μια πολύ καλή ανάλυση του συντρόφου Σέντικ από την Ουρουγουάη (οι παλιότεροι αναγνώστες του Γκράνμα θα θυμούνται τις παρεμβάσεις του), για τα πρόσφατα τεκταινόμενα στη γείτονα Παραγουάη.  Καλή ανάγνωση.

Για την ευκολότερη ανάγνωση του κειμένου, προσθέτουμε και ένα link για την εύρεση του στο scribd εδώ

Hasta los Golpes de Estado para siempre - Paraguay

Αν κοιτάξουμε πίσω στην ιστορία της Λατινικής Αμερικής και των κρατών της από τα πρώτα κιόλας χρόνια της ανεξαρτησίας τους εδώ και περίπου 200 χρόνια, μπορούμε να φτιάξουμε μια μεγάλη λίστα  από πραξικοπήματα που έλαβαν χώρα, με πιο πρόσφατα αλλά με λίγο διαφορετικά χαρακτηριστικά αυτό της Ονδούρας το 2009 και της Παραγουάης στις 22 Ιουνίου, με την πραξικοπηματική αποπομπή από τη Γερουσία και τη βουλή του νόμιμα εκλεγμένου προέδρου της Fernado Lugo.

Αν ανατρέξουμε λοιπόν σε όλες αυτές τις ανατροπές ή τις προσπάθειες που έγιναν με τρόπο, άλλοτε ευθύ και άλλοτε έμμεσο, εναντίον νόμιμα εκλεγμένων κυβερνήσεων και προέδρων, που συχνά είχαν  σαν αποτέλεσμα και την δολοφονία τους, θα δούμε ότι σχεδόν πάντα από πίσω κρύβονταν τα οικονομικά, στρατιωτικά και πολιτικά συμφέροντα των ΗΠΑ σε συνδυασμό με τα συμφέροντα και τα προνόμια των τοπικών ελίτ, στην εκπλήρωση των οποίων οι ανατρεπόμενοι είτε έθεταν αμφισβητήσεις είτε αντιτίθονταν σθεναρά.

Η παρακάτω μικρή λίστα που παραθέτω για του λόγου το αληθές είναι ένα μόνο μικρό κομμάτι από τον μακρύ κατάλογο: Βενεζουέλα 2002, Παναμάς 1989 (εισβολή με 5000 περίπου νεκρούς),  Γρανάδα 1983 (εισβολή),  Χιλή 1973 (θάνατος του Αγιέντε και ανυπολόγιστος αριθμός νεκρών και αγνοουμένων), Ουρουγουάη 1973, Βραζιλία 1964, Δομινικάνικη Δημοκρατία 1961 (θάνατος του Δικτάτορα  Leónida Trujillo) και 1965 (εισβολή με ανυπολόγιστο αριθμό νεκρών), Γουατεμάλα 1954, Παναμάς 1941, Αιτή 1915 (εισβολή), Νικαράγουα 1909 (στρατιωτική κατοχή) και φυσικά αν φύγουμε από την Αμερικάνική ήπειρο, Ινδονησία 1965, Βιετνάμ 1963, Ιράν 1953, Ελλάδα 1967 κ.ά .

Όλα λοιπόν τα παραπάνω θλιβερά γεγονότα και πολλά ακόμα που θα μπορούσαν να αναφερθούν και που έχουν ως αρχή μέση και τέλος το μακρύ χέρι των Γιάνκηδων, όντως κάνουν πολύ επιτυχημένη την ρήση που υπάρχει στην από εδώ πλευρά του ατλαντικού που λέει: « Στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν είχαν ποτέ πραξικοπήματα, επειδή ακριβώς δεν είχαν ποτέ πρεσβεία των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής».

Τα δύο τελευταία όμως πραξικοπήματα ήταν λιγάκι διαφορετικά από όσα γνωρίσαμε στον 19^ο και 20^ο αιώνα. Είχαν σχεδιαστεί πιο επιτηδευμένα, πιο σοφιστικέ. Αν από την μία το πραξικόπημα στην Ονδούρα είχε κάποια από τα παλιά χαρακτηριστικά, υπήρχε και υπάρχει καταστολή των αντιφρονούντων, μιας και το έκανε ο στρατός, το πραξικόπημα στην Παραγουάη έγινε με ένα εντελώς βελούδινο τρόπο όπου δεν χρειάστηκε ούτε ο στρατός, ούτε συγκρούσεις και καταστολή, ούτε κλείσιμο της βουλής και άρση των πολιτικών δικαιωμάτων, ούτε κατάργηση των πολιτικών κόμματων και σύλληψη κομμουνιστών και δημοκρατικών πολιτών, ούτε εκτελέσεις.

Αυτό που συνέβη στις 22  του περασμένου Ιουνίου στην Παραγουάη ήταν ένα πραξικόπημα «συνταγματικό» ή «δικαστικό» αν θέλετε, όπου ο νόμιμα εκλεγμένος Πρόεδρος μέσα από μια δίκη παρωδία από την γερουσία και το κοινοβούλιο, με λακωνικές και επιδέξιες κατηγορίες και χωρίς την δυνατότητα υπεράσπισης εν μέσω της εχθρότητας που επικρατεί απέναντί του από τα δύο αυτά σώματα, καθαιρείται με το έτσι θέλω από το αξίωμά του. Ενός κοινοβουλίου και μιας γερουσίας όπου την απόλυτη κυριαρχία έχουν οι πιο αντιδραστικές δυνάμεις των Λατιφουντίστας, των μεγαλοκτηνοτρόφων, των αγροεπιχειρηματιών και των τραπεζιτών με την καλυμμένη υποστήριξη φυσικά του Λευκού Οίκου, τα συμφέροντα του οποίου στην περιοχή είναι τεράστια, αλλά πλήττονται καίρια κι ολοένα πιο συχνά τα τελευταία χρόνια, με τις πολιτικές αλλαγές που συντελούνται και την προσέγγιση μεταξύ τους των λατινοαμερικάνικων κρατών.

Μια μικρή αναδρομή

Το 2008 ο πρώην επίσκοπος και οπαδός της Θεολογίας της απελευθέρωσης Fernando Lugo, χωρίς να ανήκει σε κάποιο συγκεκριμένο κόμμα αλλά σαν ανεξάρτητος υποψήφιος, προτείνεται και στηρίζεται από τον συνασπισμό αριστερών και σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων «Πατριωτική Ένωση για την Αλλαγή» και κοινωνικές οργανώσεις κυρίως αγροτών, ως υποψήφιος πρόεδρος, για να βάλει τέλος στην κυριαρχία του Partido Colorado που κυβερνούσε την χώρα  για 61 συναπτά έτη και να εκδημοκρατικοποιήσει τους θεσμούς της πολύπαθης χώρας .

Η αναγνωρισημότητα του Λούγο και η απήχηση του στον κόσμο, έκανε από την άλλη  το συντηρητικό και εδραιωμένο στην πολιτική σκηνή του τόπου Partido Liberal Radical Auténtico (PLRA) να σκεφτεί ότι ήταν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να αναρριχηθεί στην κυβέρνηση για πρώτη φορά, γι αυτό και  στήριξε την υποψηφιότητα του, προτείνοντας φυσικά ως αντιπρόεδρο τον  Federico Franco (σημερινό πραξικοπηματικό πρόεδρο).

Ο Λούγο λοιπόν ως πρόεδρος κέρδισε τις εκλογές με το 41% περίπου των ψήφων. Η αρχιτεκτονική όμως του εκλογικού συστήματος της Παραγουάης προϋποθέτει δύο ψηφοδέλτια ξεχωριστά. Ένα για τον πρόεδρο και ένα για το κοινοβούλιο (Κογκρέσο). Αυτό και σε συνδυασμό με την έλλειψη κόμματος του Λούγο, από τη μια μεν έκανε τους ψηφοφόρους να τον ψηφίσουν ως πρόεδρο, από την άλλη δε όλες αυτοί οι ψήφοι, όσον αφορά το κοινοβούλιο, δεν οδηγήθηκαν στα αριστερά κόμματα που τον στήριζαν, αλλά διαχύθηκαν παντού, με αποτέλεσμα το PLRA που τον στήριξε μεν, το Partido Colorado και το πιο μοντέρνο δεξιό Patria Querida (αγαπημένη πατρίδα) να έχουν την απόλυτη πλειοψηφία και στη γερουσία και στη Βουλή.
Έχουμε λοιπόν από την μία έναν «Αριστερό» πρόεδρο και από την άλλη μια γερουσία και ένα κοινοβούλιο, με πολλαπλές εξουσίες, αντιδραστικότατες. Αυτό σε συνδυασμό με την παρά φύσει συνεργασία με τους φιλελεύθερους προκειμένου να κερδηθεί η προεδρία, θα κάνει για τέσσερα χρόνια τη ζωή του Λούγο αφόρητη, που έκανε μεγάλες εκπτώσεις στο προεκλογικό πρόγραμμα αλλαγών, προσπαθώντας να ακροβατήσει μεταξύ των προεκλογικών του υποσχέσεων για αλλαγή και των προσδοκιών του λαού από τη μία και την αφόρητη πίεση της αντιδραστικής δεξιάς από την άλλη.

Η νέα κυβέρνηση λοιπόν ήταν πολύ ευάλωτη και διαιρεμένη, μην εκπληρώνοντας βασικά αιτήματα της προεκλογικής καμπάνιας, όπως η αγροτική μεταρρύθμιση και η αναδιανομή της γης (το 80% της γης ανήκει στο 3% του πληθυσμού), η επαρκής προστασία των μικροκαλλιεργητών από τους λατιφουντίστας και τις πολυεθνικές, η επιβολή φόρου ιδιοκτησίας στους μεγάλους κτηματίες που σκόνταψε στην βουλή και την γερουσία και μια σειρά άλλα κρίσιμα ζητήματα. Επίσης κάποια μέτρα που πήρε κάτω και από την πίεση της δεξιάς, όπως ο αντιτρομοκρατικός νόμος που οδήγησε στην  στρατιωτικοποίηση του βορρά στα πλαίσια δήθεν του αντιναρκωτικού αγώνα και κατά των εξεγέρσεων των αγροτών χωρίς γη, τον απομάκρυναν από τις κοινωνικές οργανώσεις κυρίως των αγροτών και την εκλογική του βάση στο εσωτερικό της χώρας δημιουργώντας απογοήτευση. Ο Λούγο προκειμένου να καθησυχάσει την δεξιά δεν άκουσε και δεν έδωσε ρόλο στα κοινωνικά κινήματα στρέφοντάς τα συχνά εναντίον του, ενώ επίσης δεν κατάφερε να αποχουντικοποιήσει την αστυνομία, με αποτέλεσμα να χρεώνεται προβοκάτσιες και καταστολή. Παρόλα αυτά πήρε και μια σειρά από θετικότατα μέτρα στο βαθμό που μπορούσε να τα περάσει όσον αφορά την υγεία και την υγειονομική κάλυψη όλου του πληθυσμού, την παιδεία, μέτρα για την βοήθεια των φτωχών οικογενειών και αυτών που βρίσκονταν σε απόλυτη φτώχεια, κοινωνικά προγράμματα στήριξης, προσπάθειες εκδημοκρατισμού των θεσμών, δημιουργία εθνικού δικτύου τηλεόρασης κ.ά. Παράλληλα συνέσφιξε τις σχέσεις με τις υπόλοιπες προοδευτικές κυβερνήσεις της περιοχής που εδώ και κάποια χρόνια αναζητούν έναν δρόμο αυτόνομο και πιο ανεξάρτητο μέσα από την συνεργασία τους, και έξω από τον σφιχτό οικονομικό και πολιτικό εναγκαλισμό των ΗΠΑ που υπήρχε πριν.

Το 2010 το ΚΚ Παραγουάης με ανακοίνωσή του, αποσύρει την κριτική στήριξη που του παρείχε μέχρι τότε, διαπιστώνοντας δεξιά στροφή της κυβέρνησης και αθέτηση υποσχέσεων. Τον κατηγορεί για την ιδιωτικοποίηση δρόμων και αεροδρομίων, για την υπογραφή στρατιωτικής συμφωνίας στα πλαίσια του plan Colombia με τον ναρκοφασίστα πρόεδρο της Κολομβίας Uribe, για την χρησιμοποίηση πλευρών του πλάνου Umbral της USAID (United States Agency international Development), Aμερικανικό πρόγραμμα ανθρωπιστικής βοήθειας για την κοινωνική διαφάνεια, την τεχνολογική Ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό του κράτους και της οικονομίας (;;;;) (κάτι σαν σχέδιο Μάρσαλ που είχαν υπογράψει προηγούμενες κυβερνήσεις το 2005 με τους Γιάνκηδες). Τον κατηγόρησε επίσης για τις συζητήσεις εγκατάστασης της πολυεθνικής αλουμινίου Rio Tinto Alcan, για καταστολή απέναντι στους αγώνες των αγροτών και μια σειρά άλλα ζητήματα .Η ανακοίνωση έκλεινε καλώντας όλες τις δυνάμεις του λαϊκού κινήματος, τα συνδικάτα,τις κοινωνικές οργανώσεις και τα κινήματα, σε κινητοποιήσεις φόρουμ και συζητήσεις για την δημιουργία λαϊκών δημοκρατικών δομών που θα έχουν λόγο και θα απαιτούν τις υποσχόμενες αλλαγές, αντιπαρατιθέμενοι ειρηνικά και υγιώς με μια κυβέρνηση που δείχνει σημάδια αντίθετα σε σχέση με αυτά που είχε υποσχεθεί. Δήλωναν δε από την άλλη ότι θα στηρίξουν κάθε τι θετικό όπως επίσης και ότι σε περίπτωση πραξικοπήματος της δεξιάς ενάντια στον νόμιμα εκλεγμένο πρόεδρο θα είναι στο πλευρό του.

Έχουμε λοιπόν μια κυβέρνηση και έναν πρόεδρο για τέσσερα χρόνια δεμένους χειροπόδαρα (όπου  μάλιστα θέσεις κλειδιά κατέχουν φιλελεύθεροι του «σύμμαχου» κόμματος PLRA) και την εσωτερική δομή του κρατικού μηχανισμού αναλλοίωτη, αποτελούμενη από ανθρώπους του παλιού καθεστώτος των λατιφουντίστας και των μεγάλων αγροκτηματιών και κτηνοτρόφων. Τα δε ΜΜΕ  πλήρως χειραγωγούμενα και εχθρικά απέναντί της. Όλοι αυτοί εκμεταλλευόμενοι της αντιφάσεις και αδυναμίες της ίδιας, ψάχνουν την αφορμή να την αποσταθεροποιήσουν, αφορμή που δεν θα αργήσει να βρεθεί.

Τα γεγονότα  και  η πραξικοπηματική αποπομπή  του εκλεγμένου προέδρου.

Το Curuguaty είναι μια πόλη στα ανατολικά της Παραγουάης 200 χιλιόμετρα από την Ασουνσιόν, πρωτεύουσα της χώρας. Εκεί βρίσκεται το τσιφλίκι του μεγαλοκτηματία Blas Riquelme με πάνω από 70.000 εκτάρια καλλιεργήσιμης γης. Ο Riquelme προέρχεται μέσα από τα σπλάχνα της δικτατορίας του Stroessner (1954-1989) κατά την διάρκεια της οποίας έκανε τεράστια περιουσία .Σύμμαχος κατόπιν του στρατηγού Andrés Rodriguez που έριξε τον δικτάτορα με άλλο πραξικόπημα, ο Riquelme είχε χρηματίσει πρόεδρος του Partido Colorado και γερουσιαστής, ενώ έχει στην κατοχή του εκτός από γη, πολλά σουπερμάρκετ και κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις. Με διάφορες «νόμιμες» δολοπλοκίες καπηλεύτηκε 2000 εκτάρια που ανήκουν στο δημόσιο. Αυτό το κομμάτι καταλήφθηκε από τους αγρότες χωρίς γη, που ζητάνε από την κυβέρνηση του Λούγο την αναδιανομή της. Ένας δικαστής και μια εισαγγελέας διέταξαν την εκκένωση των αγροτών από τις ειδικές δυνάμεις επέμβασης και την αστυνομία που η πλειοψηφία τους είναι εκπαιδευμένες στην Κολομβία από την κυβέρνηση του Ουρίμπε, για «αντιτρομοκρατικές» ενέργειες.

Στην σύγκρουση που έγινε σκοτώθηκαν 6 αστυνομικοί και 11 αγρότες ενώ τραυματίστηκαν άλλοι 50. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ελεγχόμενα από τους ολιγάρχες κυκλοφόρησαν ότι υπήρχε ενέδρα που είχε στηθεί από τους αγρότες  για τους αστυνομικούς που αναγκάστηκαν να απαντήσουν στα πυρά. Πώς είναι δυνατόν όμως ομάδες ειδικών δυνάμεων με τόσο άρτια εκπαίδευση να πέσουν σε μια υποτιθέμενη παγίδα απλών αγροτών; Και από τη άλλη η χρησιμοποίηση όπλων τελευταίας τεχνολογίας και ο θάνατος 6 αστυνομικών από ελεύθερους σκοπευτές  οι οποίοι υποτίθεται ήταν αγρότες; Το σκηνικό λοιπόν από ό,τι φαίνεται ήταν καλά στημένο μέσα από την αστυνομία σε συνεργασία με την εισαγγελέα, για να υπάρξει ακριβώς αιματοχυσία και να κατηγορηθεί το αγροτικό κίνημα. Ένας από τους αστυνομικούς που σκοτώθηκε ήταν ο αδελφός του υπεύθυνου ασφαλείας του προέδρου Λούγο, σαν να ‘ταν προειδοποίηση ότι έρχεται και η σειρά του. Το σχέδιο λοιπόν είχε σκοπό να φτιάξει κλίμα ενάντια στους αγρότες και στους αγώνες τους για γη. Να χαρακτηριστούν τρομοκράτες και εγκληματίες, να ποινικοποιήσει  τους αγώνες τους, να γεννήσει το μίσος απέναντι τους και σιγά-σιγά να τους εκδιώξει από την γη χρησιμοποιώντας την μόνο για μεταλλαγμένα γεννήματα και βιοκαύσιμα.

Προκειμένου να καλμάρει τους ολιγάρχες ο Λούγο έβγαλε από υπουργό εσωτερικών τον Σοσιαλδημοκράτη Carlos Filizzola και έβαλε τον δεξιό προερχόμενο από το Partido Colorado Ruben Cantia, ο οποίος το πρώτο που δήλωσε αναλαμβάνοντας, ήταν ότι αποκλείει κάθε διάλογο και θα καταστείλει χωρίς οίκτο αγρότες που εισβάλλουν σε ιδιοκτησίες. Η αφορμή όμως που περίμενε η αντιδραστική δεξιά για να οδηγήσει τον πρόεδρο σε κοινοβουλευτική δίκη είχε ήδη φτάσει και αυτός φυσικά ήταν το θύμα της όλης υπόθεσης.

Το σύνταγμα της Παραγουάης στο άρθρο 225 σχετικά με την πολιτική δίκη λέει ότι ο πρόεδρος μπορεί να οδηγηθεί σε πολιτική δίκη στις περιπτώσεις κακής άσκησης των καθηκόντων του, αδικημάτων πραγματοποιηθέντων κατά την διάρκεια της άσκησης των καθηκόντων του και κοινών αδικημάτων. Το status λοιπόν είναι πολύ ασαφές και μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατά το δοκούν κάθε φορά. Επίσης ο πρόεδρος που οδηγείται σε αυτήν τη διαδικασία έχει το δικαίωμα της υπεράσπισης και τον απαραίτητο χρόνο που απαιτείται για να την προετοιμάσει.

Μετά τα γεγονότα του Curuguaty στις 15 Ιουνίου και με αφορμή αυτά, στις 22 Ιουνίου, το PLRA, το Partido Colorado και άλλα μικρότερα σύμμαχα με αυτά κόμματα όπως το δεξιό Patria Querida και το Partido Socialdemocrata Progresista, που τον είχε στηρίξει το 08’, πραγματοποιούν την πολιτική δίκη εξπρές του προέδρου και καθαιρούν τον Λούγο, μη δίνοντας του την δυνατότητα ούτε καν να υπερασπιστεί τον εαυτό του. 39 γερουσιαστές και 76 βουλευτές καθαίρεσαν με το έτσι θέλω αυτόν που είχε νόμιμα εκλεγεί με το 41% των ψήφων του Παραγουάνικου λαού. Σε όσους γερουσιαστές προσπάθησαν να αντιδράσουν και να πάρουν τον λόγο, τους ειπώθηκε ότι είχε τελειώσει ο χρόνος των τοποθετήσεων. Στην θέση του Λούγο όρισαν ως πρόεδρο τον Federico Franco, μέχρι τότε αντιπρόεδρο, που προέρχονταν από το PLRA και με τον οποίο είχαν έρθει πολλές φορές σε σύγκρουση. Ο Franco στις αυθόρμητες συγκεντρώσεις του κόσμου για την υπεράσπιση του νόμιμα εκλεγμένου προέδρου, απάντησε ότι απλά εφαρμόστηκε το σύνταγμα και ότι οι συγκεντρωμένοι δεν αντιπροσωπεύουν τον Παραγουάνικο λαό. Ο Λούγο από την πλευρά του χαρακτήρισε συνταγματικό πραξικόπημα τη διαδικασία, κατέθεσε ένσταση στο ανώτερο δικαστικό σώμα ότι δεν του δόθηκε ο χρόνος να οργανώσει την υπεράσπισή του, (η οποία φυσικά και απορρίφθηκε) αλλά δεν αντέδρασε στην απόφαση, για να μη δημιουργήσει συγκρούσεις των οπαδών του, τους οποίους κάλεσε να διαδηλώσουν ειρηνικά χωρίς έκτροπα.

Η είδηση θορύβησε όλη την Ήπειρο και οι πρώτες αντιδράσεις ήρθαν από την Πρόεδρο της Αργεντινής και κατόπιν από όλες τις υπόλοιπες χώρες που χαρακτήρισαν την ενέργεια συνταγματική εκτροπή και δήλωσαν ξεκάθαρα ότι δεν αναγνωρίζουν τη δοτή κυβέρνηση.

Από την άλλη η Κολομβία, δεμένη στενά στο άρμα των γιάνκηδων, σχολίασε ότι δεν υπάρχει εκτροπή από την δημοκρατία, οι ΗΠΑ κάλεσαν σε ηρεμία αναγνωρίζοντας ουσιαστικά τη νέα κυβέρνηση όπως και ο Καναδάς, ενώ η Ισπανία δια στόματος Ραχόι ήταν από τους πρώτους που έτρεξε να στηρίξει τον Φράνκο δηλώνοντας ότι η Ισπανία σέβεται το δημοκρατικό σύνταγμα της Παραγουάης και όσα αυτό προβλέπει. Το Βατικανό επίσης αναγνώρισε το νέο καθεστώς.

Υγ: αγνοήστε τις υπογραμμίσεις με το λευκό φόντο. Κάποιες μορφοποιήσεις της blogspot είναι απλώς αήττητες..

Ποιοι κρύβονται πίσω από το πραξικόπημα .

1) Τα γεωστρατηγικά συμφέροντα των Γιάνκηδων στην περιοχή.

Η ανάληψη από το Λούγο της προεδρίας της Παραγουάης το 2008, ήταν κατά κάποιο τρόπο μια ακόμα επιβεβαίωση του μεγάλου κύματος της Λατινοαμερικάνικης απόδρασης προς την αξιοπρέπεια της «Patria Grande» που είχε ήδη ξεκινήσει σε μια σειρά χώρες της περιοχής με την γενικευμένη πτώση της πολιτικής επιρροής της Ουάσιγκτον στον πίσω κήπο της.

Αυτό, σε συνδυασμό με την είσοδο της Παραγουάης σε μια σειρά οργανισμούς και ενώσεις της περιοχής, όπως την  Mercosur (Mercado comun del Sur), την Unasur ( Unión de Naciones Sudamericanas) που φτιάχτηκε ως αντίβαρο στον ελεγχόμενο από τους Γιάνκηδες ΟΕΑ (Organizacion de estados Americanos), την CELAC ( Comunidad de estados Latinoamericanos y Caribeños) για την αμοιβαία συνεργασία και ανάπτυξη μεταξύ των κρατών της περιοχής με τη συμμετοχή και της Κούβας, την UruPaBol (συμμαχία για την αμοιβαία συνεργασία Ουρουγουάης, Παραγουάης και Βολιβίας), όπως και το Νοτιοαμερικάνικο Συμβούλιο για την Άμυνα (Consejo Suramericano de Defensa), έκανε τους Γιάνκηδες να ανησυχούν έντονα για τον δρόμο και τις επιλογές της χώρας που έθεταν σε κίνδυνο τα συμφέροντά τους.

Το 2005 η κυβέρνηση των ΗΠΑ υπέγραψε μια συμφωνία με την τότε δεξιά κυβέρνηση της Παραγουάης για τη δημιουργία μιας μεγάλης στρατιωτικής βάσης στην περιοχή Τσάκο, κοντά στα σύνορα με τη Βολιβία. Η περιοχή αυτή βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο της Νότιας Αμερικής, λίγα χιλιόμετρα από τα σύνορα της Βολιβίας και κοντά στο τριεθνές  μεταξύ Παραγουάης, Βραζιλίας και Αργεντινής. Στο υπέδαφος της έχει μερικά από τα μεγαλύτερα ανεκμετάλλευτα αποθέματα φυσικού αερίου και πετρελαίου, ενώ βρίσκεται πολύ κοντά στον υδροφόρο ορίζοντα του Guarani μια περιοχή με τα μεγαλύτερα αποθέματα γλυκού νερού στον πλανήτη που μπορεί να εγγυηθεί στον παρόντα παγκόσμιο πληθυσμό, για 180 χρόνια, 100 λίτρα νερού ανά άτομο.

Ο Λούγο με την εκλογή του ως πρόεδρος πάγωσε την συμφωνία που παρέμεινε ανενεργή όλα αυτά τα χρόνια, δεχόμενος αφόρητες πιέσεις από την αμερικάνικη διπλωματία και την ντόπια δεξιά να την επανενεργοποιήσει. Στην πρώτη σύνοδο του συμβούλιου Αμύνης  των Νοτιοαμερικανικών κρατών στο Μπουένος Άιρες, ο υπουργός Άμυνας της Παραγουάης Luis Bareiro Spaini κατηγόρησε ανοιχτά τις ΗΠΑ και την πρεσβεία τους στην Παραγουάη ότι προσπαθούν με παρεμβάσεις παντός τύπου να αποσταθεροποιήσουν και να επηρεάσουν τα εσωτερικά και τις αποφάσεις της χώρας, με την επιμονή τους να ενεργοποιήσουν την βάση. Η αλήθεια είναι ότι ο υπουργός Άμυνας είχε έρθει πολλές φορές σε έντονη αντιπαράθεση με την Αμερικάνικη Πρεσβεία και τις ραδιουργίες της. Αποτέλεσμα; Το 2010 η γερουσία και το κοινοβούλιο με μια κοινοβουλευτική δίκη εξπρές -με αφορμή τη μυστηριώδη κλοπή 3 τουφεκιών από ένα στρατόπεδο- τον παρέπεμψε για ελλιπή εκπλήρωση καθηκόντων, ζητώντας την αποπομπή του από τη θέση του Υπουργού Άμυνας, χωρίς προηγούμενη παραίτηση του ιδίου, κάτι που φυσικά έγινε, με την ίδια ακριβώς διαδικασία όπως και με τον πρόεδρο 2 χρόνια μετά.

Από το 2009 κιόλας σε κάποια μυστικά έγγραφα αλληλογραφίας μεταξύ της Αμερικανικής πρεσβείας και της Ουάσιγκτον που διέρρευσαν από το wikileaks με μορφή απορρήτου, έγραφε: Κυκλοφορούν φήμες ότι ο σκληρός εθνικιστικός πυρήνας του Partido Colorado με ηγέτη τον Lino Οviedo μαζί με τον πρώην πρόεδρο Nicanor Duarte Frutos, ψάχνουν τρόπους να οδηγήσουν τον Πρόεδρο Λούγο σε κοινοβουλευτική δίκη. Το σχέδιο έλεγε επίσης ότι ο Federico Franco θα αναλάμβανε την προεδρία και ότι η αντιπολίτευση περίμενε την κατάλληλη ευκαιρία και κάποιο στραβοπάτημα του Λούγο, που δεν θα αργούσε να έρθει, για να πραγματοποιήσουν εναντίον του πολιτική δίκη και να τον βγάλουν από την μέση.

Αν επιτυγχάνονταν το σχέδιο ο Franco θα αναλάμβανε την προεδρία με την αμέριστη βοήθεια του ανώτατου δικαστικού σώματος. Πιο καθαρό λοιπόν δεν μπορεί να γίνει ότι τα γεγονότα στις 22 Ιουνίου ήταν προσχεδιασμένα και καλά οργανωμένα από την αντίδραση και τους γιάνκηδες, περιμένοντας την κατάλληλη στιγμή. Την ίδια ώρα λοιπόν που η γερουσία και το κοινοβούλιο παρέπεμπαν τον Λούγο για ελλιπή πλήρωση καθηκόντων, ο Jose Lopez Chavez, πρόεδρος της επιτροπής αμύνης του κοινοβουλίου, αναγνώριζε προκλητικά σε δηλώσεις του ότι είχε επαφές και διαπραγματεύσεις με στρατηγούς των  ΗΠΑ που μόλις είχαν φτάσει, σχετικά με την επανεγκαθίδρυση της αμερικάνικης στρατιωτικής βάσης κοντά στα σύνορα με την Βολιβία. Ο Chavez, από τους φανατικότερους οπαδούς παραπομπής του προέδρου, δήλωσε ότι οι επαφές ήταν γόνιμες, ότι η πιθανή συμφωνία των δυο πλευρών  συμπεριλαμβάνει και ανθρωπιστική βοήθεια από ειδικούς στρατιωτικούς στον τοπικό πληθυσμό και ότι σε 15 μέρες θα υπάρχουν νεότερα. Να σημειώσουμε ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ κατά την πραξικοπηματική αποπομπή του Λούγο, έκανε απλά έκκληση για ηρεμία, χωρίς καν να αναφερθεί στην νομιμότητα ή μη της νέας κυβέρνησης, ουσιαστικά αναγνωρίζοντάς την.

2) Οι πολυεθνικές

Μεγάλες πολυεθνικές, όπως η καναδική Rio Tinto Alcan και κυρίως η αμερικάνικη Μονσάντο που ήδη έχει εισαγάγει στην Παραγουάη τον μεταλλαγμένο σπόρο βαμβακιού Blgard bt για τις καλλιέργειές της, έπαιξαν σημαντικό ρόλο στο πραξικόπημα. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Καναδάς αμέσως αναγνώρισε την νέα κυβέρνηση, όπως και οι ΗΠΑ

Το 2011 το υπουργείο γεωργίας και κτηνοτροφίας με επικεφαλής τον φιλελεύθερο Εnzo Cardoso (και όχι Francescoli J), απελευθέρωσε παράνομα τον μεταλλαγμένο σπόρο Blgard bt της αμερικάνικης Μονσάντο για εμπορική χρήση στην Παραγουάη. Οι αντιδράσεις και διαδηλώσεις των αγροτών και των περιβαλλοντικών οργανώσεων δεν άργησαν να έρθουν .

Η εθνική υπηρεσία αγροτικής ποιότητας υγείας και σπόρων (SENAVE) του παραγουάνικου κράτους με επικεφαλής τον Manuel Lobera, δεν συμπεριέλαβε αυτόν τον σπόρο στην κατηγορία των καλλιεργήσιμων λαμβάνοντας υπόψη τις υποδείξεις του υπουργείου υγείας και της γραμματέως περιβάλλοντος σύμφωνα με τον νόμο.

Τους επομένους μήνες η Μονσάντο δια μέσου της Ένωσης των συνδέσμων των μεγάλων παραγωγών (UGP) και  μεγάλου δημοσιογραφικού οργανισμού που ελέγχουν, επιτέθηκαν στην SENAVE και τον πρόεδρό της για την απόρριψη του συγκεκριμένου σπόρου από τις καλλιέργειες της χώρας. Η αφορμή δόθηκε μέσα από την καταγγελία μιας ψευτοσυνδικαλίστριας της SENAVE που κατηγορούσε την υπηρεσία και τον πρόεδρό της Lobera ως διεφθαρμένους και χρηματιζόμενους. Την επόμενη μέρα η UGP με βάση τα δήθεν στοιχεία της ψευτοσυνδικαλίστριας δημοσίευσε 12 κατηγορίες εναντίον του προέδρου Lobera και τις παρουσίασε στον αντιπρόεδρο Federico Franco, που εκείνο το διάστημα ετοιμαζόταν για την πραξικοπηματική προεδρία, απόντος του Λούγο σε ταξίδι στην Ασία.

 Όλα αυτά σε συνδυασμό με δηλώσεις του υπουργού γεωργίας Enzo Cardoso ότι δήθεν επενδυτές από την Ινδία αρνήθηκαν να επενδύσουν στην Παραγουάη λόγω της υποτιθέμενης διαφθοράς που υπάρχει στην εθνική υπηρεσία αγροτικής υγείας και σπόρων SENAVE και του προέδρου της  Lobera.

Η Μονσάντο παρουσιάζει νέα ποικιλία σπόρων διπλά μεταταγμένων ενώ ο δημοσιογραφικός οργανισμός μέσω των μέσων του, κατηγορεί τώρα ανοικτά για διαφθορά την υπουργό υγείας και δυο τεχνικούς υπαλλήλους, ακριβώς αυτούς που δεν έδωσαν την συγκατάθεσή τους για τους σπόρους της Μονσάντο. Την ίδια ώρα το κοινοβούλιο ψηφίζει πρόταση νόμου για την βιοασφάλεια με την οποία δημιουργεί μια υπηρεσία βιοασφάλειας (μια νέα Senave δηλαδή) που θα υπάγεται όμως απευθείας στο υπουργείο γεωργίας με μεγάλη δικαιοδοσία στην έγκριση για χρήση καλλιέργειας μεταλλαγμένων σπόρων σόγιας, καλαμποκιού, ρυζιού, βαμβακιού και άλλων. Αυτό ακριβώς το σχέδιο νόμου έχει ως σκοπό την κατάργηση της παρούσας επιτροπής βιοασφάλειας (της παρούσας SENAVE) που αποτελείται από τεχνικούς του Παραγουάνικου κράτους. Παράλληλα η Ένωση των παραγωγών ετοιμάζει διαδηλώσεις με αγροτικά μηχανήματα και κόψιμο δρόμων  ενάντια στην κυβέρνηση, ζητώντας μεταξύ άλλων την αποπομπή του Μanuel Lobera από την SENAVE ως δήθεν διεφθαρμένου και την πλήρη απελευθέρωση όλων των μεταλλαγμένων σπόρων για αγροτική και εμπορική χρήση.

Από την άλλη η καναδική Rio Tinto Alcan είχε καταφέρει να διαιρέσει την κυβέρνηση με την πρόταση της να επενδύσει σε μεγάλες εγκαταστάσεις εξορύξεως μετάλλων. Απαιτούσε όμως πλήρη φοροαπαλλαγή και πολύ φθηνές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας. Η Παραγουάη είναι μια από τις χώρες με τη μεγαλύτερη παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας λόγω των μεγάλων ποταμών που την περιβάλλουν. Απο την ενέργεια που παράγεται τα 4/5 εξάγονται και το 1/5 είναι για τις ανάγκες της χώρας. Η πολυεθνική απαιτούσε 1/5 για την ίδια σε πολύ χαμηλές τιμές, πιο χαμηλές από αυτές που πληρώνει η Βραζιλία. στην οποία εξάγεται το μεγαλύτερο ποσοστό, με τη δικαιολογία της ανάπτυξης που θα έφερνε και της δημιουργίας θέσεων εργασίας. Ο πρόεδρος Λούγο ήταν αρνητικός, σε αντίθεση με άλλα μέλη της κυβέρνησης, τον αντιπρόεδρο και άλλους  παράγοντες που ήταν θετικότατοι .

Το πραξικόπημα λοιπόν σίγουρα ευνοούσε τις δυο πολυεθνικές και άλλες που δρουν στην περιοχή με ταυτόσημες απαιτήσεις και συμφέροντα.

3) Η  ντόπια ελίτ άμεσα δεμένη με τα συμφέροντα των πολυεθνικών και το συντηρητικό κομμάτι της Καθολικής εκκλησίας.

Η Ένωση των συνδέσμων των μεγάλων παραγωγών της Παραγουάης UGP ήταν αυτή που ουσιαστικά βρίσκεται πίσω από τους πολιτικούς που έκαναν το συνταγματικό πραξικόπημα., αποτελούμενη από τους Μεγάλους Παραγωγούς Σόγιας, μεγαλοκτηνοτρόφους, κτηματίες, μεγαλέμπορους αγροτικών προϊόντων και τραπεζίτες. Αυτή η μικρή κάστα ολιγαρχών κρατάει στα χέρια της όλη την οικονομία της χώρας και το 85% της γης, όταν το 55% του πληθυσμού ζει στα όρια της φτώχιας και το 20% στην πλήρη εξαθλίωση. Δεν πληρώνουν σχεδόν κανέναν φόρο, δε σέβονται το περιβάλλον, καταπατούν ασύστολα τη δημόσια γη και ελέγχουν πλήρως γερουσία και κοινοβούλιο. Οι περισσότεροι από αυτούς έχουν στενές σχέσεις με τις πολυεθνικές, οι οποίες για τις υπηρεσίες τους, τους εξασφαλίζουν ρευστότητα, τους βοηθούν να βγάζουν το χρήμα στο εξωτερικό, κι ελέγχουν το πολιτικό σύστημα της χώρας με μεγάλες επιρροές και στις τρεις εξουσίες, αγκαλιά με τις πολυεθνικές, κυρίως του εμποροαγροτικού και χρηματιστηριακού τομέα.

Γι’ αυτούς λοιπόν ο Λούγο, παρ’ όλες τις αντιφάσεις του, και σε συνδυασμό με το τι συμβαίνει στις γειτονικές χώρες αποτελούσε μια απειλή. Απειλή όχι τόσο σαν πρόσωπο αλλά στο τι αντιπροσώπευε η εκλογή του. Την ελπίδα και την αισιοδοξία που γεννήθηκε στον απλό κόσμο ότι μετά από 61 χρόνια της δεξιάς, από τα οποία 39 βαριάς φασιστικής δικτατορίας υπό τον στυγνό δικτάτορα Stoessner, είχε έρθει η ώρα  για  δημοκρατικές αλλαγές και ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις που όλοι περίμεναν. Αυτήν η ελπίδα και η αισιοδοξία -αν και η κυβέρνηση λόγω των αδυναμιών της τις διέψευσε εκ της συστάσεως της σε σημαντικό βαθμό- διαμόρφωσε κλίμα και διεργασίες στην κοινωνική βάση. Οι αγρότες χωρίς γη άρχισαν να οργανώνονται και να καταλαμβάνουν λατιφούντια απαιτώντας αναδιανομή της γης, τα κοινωνικά κινήματα και οι οργανώσεις των ιθαγενών επίσης, ενώ η Αριστερά μέσα από το FRENTE GUASU (ευρύ μέτωπο στα guarani) άρχισε να αυξάνει το κύρος της και παρά τις τριβές στο εσωτερικό της, να ετοιμάζεται αυτόνομα να διεκδικήσει την προεδρία το 2013. Αυτές οι προοπτικές που διαφαίνονται, φοβίζουν τους ολιγάρχες, οι οποίοι δεν έχασαν σχεδόν τίποτα με τον Λούγο αλλά δεν θέλουν στο μέλλον να βρεθούν ενώπιον δυσάρεστων –για αυτούς- εξελίξεων από την διαφαινόμενη άνοδο του λαϊκού κινήματος.

Κάποια συμπεράσματα

Αναμφισβήτητα ο Λούγο μέχρι την στιγμή της πραξικοπηματικής του καθαίρεσης απολάμβανε μεγάλο ποσοστό αναγνωρισιμότητας από την κοινή γνώμη και τον λαό της Παραγουάης. Κατά τη διάρκεια της προεδρίας του, ο δείκτης εμπιστοσύνης του λαού προς την δημοκρατία της Παραγουάης και τις προσπάθειες εμβάθυνσης της είχε μεγαλώσει. Μιας υποτιθέμενης δημοκρατίας που είχε περάσει από σαράντα κύματα όλα αυτά τα χρόνια και που επί διακυβέρνησης Λούγο γνώρισε ουσιαστικά μια σχετική άνοιξη με τις προσπάθειες που έγιναν. Επίσης οι όποιες μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησης, κυρίως στον κοινωνικό τομέα, εκτιμήθηκαν δεόντως από ένα λαό που ήταν εξαθλιωμένος όλα αυτά τα χρόνια. Δεν ήταν όμως αρκετές. Και δεν ήταν αρκετές γιατί ήταν μικρές ασπιρίνες στο χάος των προβλημάτων και στις ριζικές αλλαγές που απαιτούνταν, λόγω της ατολμίας και των αντιφάσεων που είχε η ίδια η κυβέρνηση του Λούγο και των αφύσικων συμμαχιών που είχε συνάψει προκειμένου να πάρει την εξουσία. Ο Λούγο πιστός στην κοινοβουλευτική αστική πρακτική άσκησης της εξουσίας υποτίμησε και δεν προσπάθησε να βάλει στις αποφάσεις και στις ενέργειες της κυβέρνησης τα κοινωνικά κινήματα και τις οργανώσεις βάσης που τον είχαν στηρίξει και έβλεπαν στο πρόσωπό του την αλλαγή. Δεν τα αξιοποίησε, δεν τους έδωσε ρόλο, δεν φρόντισε να έχουν λόγο, συχνά μάλιστα στράφηκε και εναντίον τους πιεζόμενος τόσο από την δεξιά αντιπολίτευση αλλά κυρίως από την δεξιά συμπολίτευση του PLRA  που είχε συμβάλει στο 60% περίπου των ψήφων για να εκλεγεί και είχε την μισή κυβέρνηση δική της.

                 

Από την άλλη η Πατριωτική συμμαχία για την αλλαγή από την οποία προέρχονταν ως ανένταχτος, η οποία μετονομάστηκε σε FRENTE GUASU το 2010, αποτελούμενη από μια πλειάδα μικρών και μεγαλύτερων κόμματων με διαφορετική ιδεολογική αναφορά το καθένα, μολονότι αύξησε την επιρροή της, δεν μπόρεσε  να αρθρώσει ενιαία πολιτική στρατηγική και τακτική προκειμένου να πιέσει τις καταστάσεις και να προωθήσει πιο αποφασιστικά τις αλλαγές που απαιτούνταν αλλά και να προετοιμάσει τις λαϊκές μάζες για οποιαδήποτε εκτροπή επιχειρούσε η αντίδραση.

Το βασικό συμπέρασμα όμως που βγαίνει κατά την εκτίμησή μου από τα γεγονότα στην Παραγουάη αλλά και από άλλες χώρες της περιοχής, όπως η Βολιβία που πρόσφατα επισκέφτηκα, είναι ότι το πάρσιμο της διακυβέρνησης μιας χώρας από τις προοδευτικές δυνάμεις, είναι αναμφισβήτητα μια θετική διεργασία. Θα πρέπει όμως να συνοδεύεται με ξεκάθαρο πολιτικό πλαίσιο για το τι θέλεις να κάνεις και που θέλεις να φτάσεις. Όταν δε συμβαίνει αυτό και κυρίως όταν συνοδεύεται από ατολμία  και δειλία στο χτύπημα και το πάρσιμο της πραγματικής εξουσίας, είναι καταδικασμένα σε αποτυχία, γεννούν απογοήτευση, σύγχυση, στασιμότητα και συχνά πισωγύρισμα. Η αντίδραση ξέρει και να περιμένει και να επιτίθεται όταν πρέπει, το λαϊκό κίνημα γιατί όχι;

Το μέλλον γαρ εγγύς και οι εξελίξεις τρέχουν. Ίδωμεν..!!!!