Τροχιοδρομικοί 1929 – Χαλυβουργοί 2012. Απεργοσπάστες, «διαμεσολαβητές» και ταξική συνείδηση

Από τον Οικοδόμο

Η απεργία που κήρυξε ο «Σύνδεσμος Τροχιοδρομικών και Αυτοκινητιστών Α.Π.Π.» στις αρχές Δεκέμβρη του 1929 στην Αθήνα, έχει μερικές ομοιότητες με τον ηρωικό απεργιακό αγώνα των εργατών της «Ελληνικής Χαλυβουργίας» στον Ασπρόπυργο, ειδικά όσο αφορά τον ρόλο που έπαιξαν οι πάντα πρόθυμοι –σε αυτές τις περιπτώσεις- απεργοσπάστες. Έχει και μια μεγάλη, πολύ σημαντική διαφορά, που θα δούμε όμως στο τέλος της ιστορίας μας.

Ο καλός φίλος του ιστολογίου «Τζουμερκιώτης» μας θύμισε αυτήν την απεργία -και τον ευχαριστούμε- στέλνοντάς μας αποκόμματα της Αθηναϊκής εφημερίδας «ΣΚΡΙΠ» με ημερομηνία 6/12/1929 που αναφέρονται στην εξέλιξή της και -με χαρακτηριστικό τρόπο- στη δράση των απεργοσπαστών. Μαζί με τα αποκόμματα μας έστειλε και το εξής σημείωμα:

«Αγαπητέ Οικοδόμε, χαιρετίσματα από τα Τζουμέρκα. Σου στέλνω δημοσιεύματα από το 1929. Τα ίδια –ντιπ κατά ντιπ- με όσα έγιναν στη Χαλυβουργία. Μόνο μην μπερδευτείτε με την ΠΑΟΥΕΡ. Ήταν Εταιρεία – Επενδυτής. Είναι ανάγκη, όπως λένε και οι γραμματιζούμενοι, να έχουμε μνήμη. Η μνήμη, η ικανότητα αυτή του νου να συγκρατεί γεγονότα, παραστάσεις, προηγούμενες εμπειρίες και να τα ανακαλεί με το κατάλληλο ερέθισμα. Έτσι, για να μαθαίνουν και οι νεότεροι κι όλοι μαζί να προβληματιζόμαστε και να συνειδητοποιούμε τη διαχρονική εκμετάλλευση. Επτά (7) ακριβώς συνελήφθησαν και τότε! Το αφήνω ασχολίαστο… Χαιρετίσματα από τα Τζουμέρκα. Αν «πάρετε τα πλάια» , ελάτε κατά δω. Έχουμε πολλά. Τουλάχιστον θα αναπνεύσετε καθαρό αέρα, καθάριο, όπως θα έλεγε και η γιαγιά μου, γιατί οι Τζουμερκιώτες δεν γονάτισαν σε κανέναν παρά μόνο στα μνήματα, όπως θα έλεγε και ο Ρίτσος. Ο Τζουμερκιώτης».

Για να γίνει εύκολη η ανάγνωση μεταφέραμε στο πληκτρολόγιο το ρεπορτάζ της εφημερίδας:

«ΤΑ ΧΤΕΣΙΝΑ ΕΠΕΙΣΟΔΙΑ 

Οι απεργοσπάσται ενεφανίσθησαν και εις τον σημερινόν απεργιακόν αγώνα των εργατών. Οι έκτακτοι οδηγοί και εισπράκτορες των λεωφορείων της Πάουερ, φοβούμενοι μη απολυθούν, αλλά και προσπαθούντες να επιτύχουν την μονιμοποίησίν των, προσεφέρθησαν να «σπάσουν» την απεργίαν θέσαντες εις κίνησιν μερικά λεωφορεία και τινα τροχιοδρομικά οχήματα. Την προσπάθειαν αυτήν των απεργοσπαστών ενίσχυον και οι επιθεωρηταί των τραμ, οι οποίοι ως αφοσιωμένοι ψυχή τε και σώματι εις την εταιρίαν Μεταφορών ευθύς εξαρχής αντέδρασαν και αντιδρούν κατά της απεργίας.   

Οι απεργοί όμως τροχιοδρομικοί και αυτοκινητισταί, ηνωμένοι πλέον εις τον κοινόν αγώνα, ήρχισαν λαμβάνοντας διάφορα μέτρα, όπως εξουδετερώσουν τας απεργοσπαστικάς κινήσεις των αντιδραστικών. Περί την 10ην πρωινήν χθες πεντήκοντα περίπου απεργοί συνεκεντρώθησαν έξωθι του επί της οδού Πατησίων γκαράζ της εταιρίας και ημπόδιζον τους σωφέρ και εισπράκτορας να αναλάβουν εργασίαν. Η υπάρχουσα εκεί αστυνομική δύναμις τους εξεδίωξε, συλλαβούσα 7 εκ των πρωταιτίων.

Ένα μέρος από τα αποκόμματα της "ΣΚΡΙΠ"

Οι συλληφθέντες κρατούνται εντός του γκαράζ. Ταυτοχρόνως άλλαι ομάδαι απεργών συνεκεντρώθησαν εις τους σταθμούς των τραμ και ηπείλουν τους απεργοσπάστας. Οι περισσότεροι, όμως, απεργοί συνεκεντρώθησαν έξωθι του εργοστασίου Καλλιθέας και εις τας παρόδους κατά μήκος της τροχιοδρομικής γραμμής Ακαδημίας-Καλλιθέας. 

 

Περί την 11ην πρωινήν ομάς απεργών επετέθη ενεντίον μιας αμαξοστοιχίας οδηγουμένης υπό του επιθεωρητού Γαλάνη και ήρχισε να λιθοβολή αυτήν θραύσασα τους υαλοπίνακας. Εκ των θραυσμάτων ετραυματίσθη εις αστυφύλαξ και μερικοί επιβάται. Επειδή όμως ο λιθοβολισμός εσυνεχίζετο, ο αστυφύλαξ επυροβόλησε εις τον αέρα, ταυτοχρόνως δε επυροβόλησε και η περίπολος της χωροφυλακής η οποία εφρούρει την γραμμήν. Οι απεργοί ηναγκάσθησαν να αποσυρθούν ίνα προλάβουν θλιβερά επακόλουθα. 

 

ΟΙ ΑΠΕΡΓΟΣΠΑΣΤΑΙ ΤΡΕΠΟΝΤΑΙ ΕΙΣ ΦΥΓΗΝ 

 

Παρ’ όλην την καταβληθείσαν προσπάθειαν εκ μέρους των απεργοσπαστών, όπως εκφυλίσουν την απεργίαν και παρ’ όλην την χορηγηθείσαν προς αυτούς υποστήριξην ηθικήν και υλικήν τόσον εκ μέρους της Κυβερνήσεως, όσον και εκ μέρους της Εταιρίας Μεταφορών, δεν κατέστη δυνατόν να κλονισθή το ηθικόν των απεργών. 

 

Κατόπιν των σκηνών, αι οποίαι έλαβον χώρα εις την Αγίαν Τριάδα εις την πλατείαν Ομονοίας, καθώς και των απογευματινών σκηνών εις την πλατείαν Βάθης μεταξύ απεργών και απεργοσπαστών, οι δεύτεροι ηναγκάσθησαν το εσπέρας να εγκαταλείψουν τα τροχιοδρομικά οχήματα και τα λεωφορεία και να προσχωρήσουν και ούτοι εις τας τάξεις των απεργών. 

 

Ούτω μετά την ενάτην νυκτερινήν ουδέν τροχιοδρομικόν όχημα ως και λεωφορείον ευρίσκετο εν κινήσει, η δε συγκοινωνία διεξήγετο δια των ολίγων ιδιωτικών λεωφορείων, τα οποία εκίνουν οι ιδιοκτήται αυτών. 

 

ΘΑ ΣΥΝΕΧΙΣΘΗ Η ΑΠΕΡΓΙΑ ΤΩΝ ΛΕΩΦΟΡΕΙΩΝ 

 

Την πρωίαν χθες συνήλθον εις τα γραφεία της Ομοσπονδίας των οι οδηγοί και εισπράκτορες των λεωφορείων αυτοκινήτων, ίνα λάβουν αποφάσεις περί της στάσεως ην θα τηρήσουν κατά την απεργίαν. Κατά την σύσκεψιν μετά την αγόρευσιν του προέδρου αυτών κ. Κουτσουμάρη και άλλων ρητόρων, απεφασίσθη η συνέχισις της απεργίας τούτων και η στενή συνεργασία μετά των τροχιοδρομικών και αυτοκινητιστών της Πάουερ. 

 

Ανετέθη εις την εκτελεστικήν επιτροπήν της Ομοσπονδίας των, όπως μεταβή εις το θέατρον Αλάμπρα, εν ω συνεσκέπτοντο οι τροχιοδρομικοί, όπως συννενηθή μετ’ αυτών και κατευθύνη από κοινού τον αγώνα» (ΣΚΡΙΠ 6/12/1929).

 

Εδώ σταματάει το ρεπορτάζ της απεργίας των τροχιοδρομικών-αυτοκινητιστών, όπως το διαβάσαμε από τα αποκόμματα που μας έστειλε ο φίλος Τζουμερκιώτης. 

 

Το ιστολόγιο όμως δεν αρκέστηκε σ’ αυτήν την συναρπαστική περιγραφή. Είχε την περιέργεια να δει πως έληξε αυτή η απεργία των 2000 εργαζομένων στα συγκεκριμένα μέσα μεταφοράς. Και βρήκε: Μια επιστολή του «Συνδέσμου Τροχιοδρομικών και Αυτοκινητιστών Α.Π.Π.» προς τον πρωθυπουργό της χώρας Ελευθέριο Βενιζέλο, με ημερομηνία 31/1/1930, σχεδόν δυο μήνες δηλαδή μετά την κήρυξη της απεργίας τους. 

 

Διαβάζοντας την επιστολή βγάζουμε το συμπέρασμα πως η απεργία δεν έφερε τα προσδοκώμενα αποτελέσματα για τους εργαζόμενους. Έληξε μετά από παρέμβαση του ίδιου του Βενιζέλου, ο οποίος δεσμεύτηκε στους απεργούς πως θα μεσολαβήσει για να επαναπροσληφθούν οι απολυμένοι συνάδελφοί τους από τη διοίκηση της εταιρείας. Κάτι το οποίο, όπως φαίνεται, δεν έγινε και το σωματείο των εργαζομένων στέλνει αυτήν την επιστολή μετανοίας για να… παρακαλέσει τον Ελ. Βενιζέλο να μεσολαβήσει για την επαναπρόσληψη των 35 απολυμένων συναδέλφων τους. Η διοίκηση του σωματείου για να εκφράσει ακόμα περισσότερο την υποταγή της στην κυβέρνηση και τον πρωθυπουργό, διαχωρίζει τη θέση της από τους «άτακτους» και τους… «αποδεδειγμένα» κομμουνιστές συναδέλφους, για τους οποίους –προφανώς και- δεν έχει πρόβλημα να παραμείνουν απολυμένοι!...

 

Ας διαβάσουμε την επιστολή:

«Προς τον Κύριον Πρόεδρον της Κυβερνήσεως
Ενταύθα. 

Κύριε Πρόεδρε,
Η διοίκησις του Συνδέσμου Τροχιοδρομικών και Αυτοκινητιστών, καίτοι καλώς γνωρίζει ποίαι μεγάλαι και σοβαραί εθνικαί υποθέσεις σας απασχολούν, λαμβάνει την τιμήν να Σας παρακαλέσει όπως ευαρεστηθείτε και αφιερώσητε μερικάς στιγμάς της πολυτίμου ώρας Σας δια την εκ της απεργίας υπόθεσιν των απολυθέντων Τροχιοδρομικών και Αυτοκινητιστών. 

Κύριε Πρόεδρε, εις την παρουσιασθείσαν κατά την ημέραν της λύσεως της απεργίας επιτροπήν των Τροχιοδρομικών ενώπιόν Σας, εδώσατε την συμβουλήν να λύση την απεργίας δηλώσαντες ότι δια τα αιτήματά μας αναλαμβάνετε να κάμετε την σύστασιν της ευμενούς λύσεως. Σχετικώς δε με τους απολυθέντας εδηλώσατε ότι ουδεμία εντολή εδόθη παρ’ Υμών εις την Εταιρείαν να προβή εις απολύσεις εργατών και ότι ουδόλως θέλετε εγκρίνει τοιαύτας απολύσεις, πλην δι’ ελαχίστους οίτινες έκαμαν αταξίας και μόνον εάν αποδειχθή ότι ήσαν κομμουνισταί. 

Συμφώνως προς την ως άνω συμβουλήν Υμών η απεργία ελύθη την ιδίαν στιγμήν, δυστυχώς όμως ικανός αριθμός (περί τους 35) εκ των απολυθέντων δεν επανήλθον εις τας εργασίας των και δη οι σηντηρητικώτεροι και νομοταγέστεροι και τούτο διότι Υμείς δεν ηδυνύθητε να ασχοληθήτε προσωπικώς με την υπόθεσιν ταύτην. Ούτω δε επεκράτησε η προσωπική υπόδειξις ορισμένων προϊσταμένων της Εταιρείας και παραμένουν 35 οικογενειάρχαι Τροχιοδρομικοί και Αυτοκινητισταί ως απολυθέντες επί δίμηνον τώρα υστερουμένων των τέκνων των και αυτού του άρτου. 

Δια τούτο απευθυνόμενοι, Κύριε Πρόεδρε, προς Υμάς, Σας παρακαλούμεν θερμώς όπως διατάξητε και επαναπροσληφθούν εις τας εργασίας των οι ως άνω θεωρουμένης αρκετής της διμήνου τιμωρίας εις την ην υπεβλήθησαν, εφ’ όσον άλλωστε ουδέν επί πλέον έπραξαν παρ’ ότι οι 2000 απεργοί συναδελφοί των. 

Με την πεποίθησιν, Κύριε Πρόεδρε, ότι η μεγάλη σας ψυχή, η οποία συνεχώρησε και έδωκεν άφεσιν αμαρτιών εις παντός είδους παραπτώματα και εις αυτούς ακόμη τους επιβουλεθέντας την ζωήν Σας, δεν θα αρνηθή την επιείκειαν εις τους απολυθέντας και φυλακισθέντας Τροχιοδρομικούς και Αυτοκινητιστάς οικογενειάρχας, 

Υποσημειούμεθα μετά βαθυτάτου Σεβασμού
Εντολή Διοικήσεως
Ο πρόεδρος-Ο Γεν. Γραμματεύς».

Διαβάζοντας την κατάπτυστη αυτή επιστολή, βγάζουμε πολλά συμπεράσματα για τις σχέσεις –διαχρονικά- των πουλημένων συνδικαλιστικών ηγεσιών με την εξουσία, ενώ επισημαίνουμε και τον παράγοντα που κάνει την μεγάλη διαφορά ανάμεσα στις δυο απεργίες και τους απεργούς εργάτες: την ταξική συνείδηση.