Δύο ζητήματα γύρω από τον εκλογικό νόμο

Είχαμε ξανα-σχοληθεί με τον εκλογικό νόμο στο παρελθόν, για να θίξουμε το ζήτημα των λευκών (τα οποία δεν προσμετρώνται στα έγκυρα, οπότε δεν επηρεάζουν το αποτέλεσμα).

Δύο θέματα που ακούγονται πολύ τον τελευταίο καιρό είναι το ζήτημα του bonus των 50 εδρών και το ζήτημα των μονοεδρικών. Έχουμε δεχτεί πολλά μηνύματα και ερωτήσεις πάνω σε αυτά τα δύο θέματα, οπότε είπαμε να γράψουμε δύο λόγια.

Αν διαβάσουμε τον εκλογικό νόμο (νόμος 3231/2004) και την τροποποίησή του ( νόμος 3636/2008) βλέπουμε ότι λένε τα εξής:

Αρθρο 1

Καθορισμός εδρών

    1. Οι παράγραφοι 1 και 2 του άρθρου 6 του ν. 3231/ 2004 (ΦΕΚ 45 Α') αντικαθίστανται, ως ακολούθως:

    «1. Για τον καθορισμό των εδρών που δικαιούται κάθε εκλογικός σχηματισμός, το σύνολο των ψήφων που συγκέντρωσε στην Επικράτεια πολλαπλασιάζεται με τον αριθμό 250. Το γινόμενο τους διαιρείται με το άθροισμα των έγκυρων ψηφοδελτίων που συγκέντρωσαν στην Επικράτεια όσοι σχηματισμοί συμμετέχουν στην κατανομή των εδρών, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 5. Οι έδρες που δικαιούται κάθε σχηματισμός στην Επικράτεια είναι το ακέραιο μέρος του πηλίκου της διαίρεσης.

    Αν το άθροισμα των ως άνω ακέραιων μερών των πηλίκων υπολείπεται του αριθμού 250, τότε παραχωρείται, κατά σειρά, ανά μία έδρα και ως τη συμπλήρωση αυτού του αριθμού στους σχηματισμούς, των οποίων τα πηλίκα εμφανίζουν τα μεγαλύτερα δεκαδικά υπόλοιπα.

    2.α. Στο αυτοτελές Κόμμα, που συγκέντρωσε το μεγαλύτερο αριθμό έγκυρων ψηφοδελτίων στο σύνολο της Επικράτειας, παραχωρούνται, επιπλέον των εδρών που λαμβάνει, σύμφωνα με την παράγραφο 1, πενήντα (50) ακόμη έδρες, οι οποίες προέρχονται από εκλογικές περιφέρειες στις οποίες έχουν παραμείνει αδιάθετες έδρες μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας που προβλέπεται από τις διατάξεις του άρθρου 8.

    Η επιπλέον παραχώρηση πενήντα (50) εδρών γίνεται, επίσης, σε συνασπισμό συνεργαζόμενων Κομμάτων, εφόσον ο μέσος όρος της δύναμης των Κομμάτων, που τον απαρτίζουν, είναι μεγαλύτερος από τη δύναμη του αυτοτελούς Κόμματος, που συγκέντρωσε το μεγαλύτερο αριθμό έγκυρων ψηφοδελτίων. Ο μέσος όρος προκύπτει από τη διαίρεση του ποσοστού που έλαβε ο ανωτέρω συνασπισμός δια του αριθμού των Κομμάτων που τον αποτελούν.

Ο εκλογικός νόμος αντιμετωπίζει ενιαία τις έδρες και δεν κάνει κανένα διαχωρισμό ανάμεσα σε μονοεδρικές και μη (εξαιρούνται οι επικρατείας με τις οποίες ασχολείται το άρθρο 7 του νόμου, οι οποίες ωστόσο προκύπτουν πάλι από το σύνολο των εγκύρων ψηφοδελτίων που έλαβαν στην επικράτεια τα κόμματα, απλά με διαφορετικές πράξεις υπολογισμού).

Για να υπολογιστεί λοιπόν πόσες έδρες θα πάρει το κάθε κόμμα πολλαπλασιάζουμε το σύνολο των ψήφων που έλαβε σε ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑ με τον αριθμό 250. Στην συνέχεια διαιρούμε με τον αριθμό των εγκύρων (που αντιστοιχούν στα κόμματα που θα μοιραστούν τις έδρες, δηλαδή στα κόμματα που συγκεντρώνουν στην επικράτεια ποσοστό εγκύρων ψηφοδελτίων τουλάχιστον ίσο με το τρία τοις εκατό -3%- του συνόλου των εγκύρων ψηφοδελτίων που έλαβαν στην επικράτεια όλοι οι εκλογικοί σχηματισμοί.). 

Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι αν ένα κόμμα πάρει μία μονοεδρική την χάνει από κάπου αλλού, μιας και ο αριθμός των εδρών που θα πάρει συνολικά προκύπτει από τις ψήφους που θα πάρει σε όλη την επικράτεια!
(Άρα πoιο το νόημα σε όλη αυτήν την ιστορία που έχει προκύψει τις τελευταίες μέρες? Πoιο το νόημα να πάρεις μια έδρα εδώ και να την χάσεις κάπου αλλού?). Αυτά είναι εκλογικά τερτίπια χωρίς ουσία (στην καλύτερη περίπτωση) ή κατάφωρα ψεύδη (στην χειρότερη).

Ας πιάσουμε τώρα την παραχώρηση των 50 εδρών (που ήταν 40 στον 3231/2004 για να γίνει 50 στην τροποποίηση). Μπορεί να δοθεί λέει και σε συνασπισμό συνεργαζόμενων κομμάτων, εφόσον ο μέσος όρος της δύναμής τους είναι μεγαλύτερος από το ποσοστό του πρώτου κόμματος.

Βάζουμε πάλι κάτω τα ψυχρά μαθηματικά, χωρίς να υπολογίσουμε τον ανθρώπινο παράγοντα (λάθος γενικά αλλά ας το κάνουμε και αυτό για να γίνει σαφές). Χωρίς να αναλύσουμε τι διεργασίες θα έχουν γίνει για να αποτυπωθούν τέτοια ποσοστά, τι εξελίξεις θα έχουμε στην κοινωνία κτλ. Χωρίς να υπολογίσουμε τις αγεφύρωτες διαφορές μεταξύ κομμουνιστών (που ζητούν έξοδο από την ΕΕ με λαϊκή εξουσία κτλ κτλ) και λοιπών "αριστερών".
Κάνουμε δηλαδή μια υπόθεση εργασίας.

Έστω λοιπόν ότι το ΚΚΕ αποδέχεται το κάλεσμα του ΣΥΡΙΖΑ και ακολουθεί και η ΔΗΜΑΡ. και λαμβάνουν τα εξής ποσοστά.

ΚΚΕ 15%

ΣΥΡΙΖΑ 12%

ΔΗΜΑΡ 10%

Μέσος όρος (15+12+10)/3 = 12,3 %

Για να πάρει ο συνασπισμός ΚΚΕ-ΣΥΡΙΖΑ-ΔΗΜΑΡ τις 50 έδρες πρέπει η ΝΔ (που θα είναι κατά πάσα πιθανότητα το πρώτο κόμμα) να έχει ποσοστό μικρότερο από 12,3 %...

Αν συνεχίσουμε τώρα το μαγείρεμα και βάλουμε μέσα στο συνασπισμό και τους οικολόγους καταλαβαίνετε ότι ο μέσος όρος πέφτει κι άλλο..Έστω και να τους δώσουμε γενναιόδωρα για τις ανάγκες του θέματος ένα 5 %:

ΚΚΕ 15%

ΣΥΡΙΖΑ 12%

ΔΗΜΑΡ 10%

Οικολόγοι 5 %

Μέσος όρος:  (15+12+10+5)/ 4 = 10,5 %

Εκτός και αν νομίζει κανείς ότι το πρώτο κόμμα (η ΝΔ) θα έχει κάτω από 10,5%...

Ας σκεφτούμε τώρα αντίστροφα..Ας διώξουμε τους οικολόγους από την εκλογική μας σούπα, γιατί μας χαντακώνουν και ας δούμε πόσο πρέπει να συγκεντρώσει ο συνασπισμός κομμάτων για να περάσει το πρώτο κόμμα.

Ας δώσουμε στην ΝΔ το ποσοστό που της δίνει ο Πρετεντέρης στην τελευταία δημοσκόπηση, το οποίο εμένα μου φαίνεται συντηρητικό αλλά μπορεί και να κάνω λάθος. Έστω ΝΔ λοιπόν 18%. 

Επομένως, πρέπει ο μέσος όρος του συνασπισμού κομμάτων να είναι μεγαλύτερος από 18%. Για να κάνουμε μερικές υπερβολικές δοκιμές..

Α)

ΚΚΕ 17%

ΣΥΡΙΖΑ 15%

ΔΗΜΑΡ 13%

Μέσος όρος:  (17+15+13)/ 3 = 15 % 

Μπα...

Β)

ΚΚΕ 19%

ΣΥΡΙΖΑ 17%

ΔΗΜΑΡ 15%

Μέσος όρος:  (18+17+15)/ 3 = 17% 

Μπα...

Πάμε πάλι

Γ)

ΚΚΕ 20%

ΣΥΡΙΖΑ 19%

ΔΗΜΑΡ 16%

Μέσος όρος:  (20+19+16)/ 3 = 18,3% 

Τα νούμερα που χρησιμοποιήθηκαν είναι  επίτηδες υπερβολικά -αν λάβουμε υπόψιν πχ τις προηγούμενες εκλογές- για να γίνει πιο εύκολα κατανοητό το όλο θέμα. 

Κόμμα	Αρχηγός	Ψήφοι	%	Έδρες	± Ψήφοι	± %	± Έδ.
01. ΠΑΣΟΚ	Γιώργος Παπανδρέου	3.012.373	43,92	160	+285.094	+5,82	+58
02. Νέα Δημοκρατία	Κώστας Καραμανλής	2.295.967	33,48	91	–699.012	–8,36	–61
03. ΚΚΕ	Αλέκα Παπαρήγα	517.154	7,54	21	–66.596	–0,61	–1
04. ΛΑΟΣ	Γιώργος Καρατζαφέρης	386.152	5,63	15	+114.343	+1,83	+5
05. ΣΥΡΙΖΑ	Αλέξης Τσίπρας	315.627	4,60	13	–45.474	–0,44	–1
06. Οικολόγοι Πράσινοι	Διοικούσα επιτροπή	173.449	2,53	–	+97.947	+1,48	–

πηγή από βικιπαιδεία (και ναι η Αλέκα είναι γραμματέας της κε και όχι αρχηγός αλλά τέλος πάντων).

Όπως γίνεται λοιπόν εύκολα αντιληπτό, ο νόμος πριμοδοτεί το πρώτο κόμμα και όχι συνεργασίες ή συνασπισμούς κομμάτων. Στην περίπτωση μάλιστα Β του παραδείγματος, το ΚΚΕ απο μόνο του θα έπαιρνε το μπόνους των 50 εδρών, ενώ στην περίπτωση που συμμετείχε σε συνασπισμό κομμάτων, το μπόνους των 50 εδρών θα πήγαινε στην Νέα Δημοκρατία !!!


Οι εκλογικοί νόμοι στις αστικές δημοκρατίες είναι κομμένοι και ραμμένοι στα μέτρα τους. Γι αυτό και αλλάζουν κάθε τρεις και λίγο και βελτιώνονται. Οι αλλαγές που γίνονται κατά καιρούς είναι φωτογραφικές και πολύ προσεγμένες. Έχουν ολόκληρα επιτελεία που κάνουν αυτή τη δουλειά.


Κάποια πράγματα έχουν ειπωθεί πολύ καλά εδώ. Το παράδειγμα της Ικαρίας είναι χαρακτηριστικό. Όπως επίσης και τα πεπραγμένα στο συνδικαλιστικό τομέα -αυτών που ζητούν εκλογική συνεργασία. .