Έρχονται τα minijobs

Από το Cogito Ergo Sum

Τον τελευταίο καιρό αναφερθήκαμε αρκετές φορές στην Γερμανία. Δεν πρόκειται περί εμμονής. Απλώς, επειδή η Γερμανία δίνει -έστω, άτυπα- τον ρυθμό στον οποίο χορεύει ολόκληρη η Ευρωπαϊκή Ένωση, εκτιμώ ότι το να γνωρίζουμε τι συμβαίνει εκεί, μας βοηθάει να συνειδητοποιήσουμε ευκολώτερα και ακριβέστερα τα σχέδια που βυσσοδομούνται για το δικό μας μέλλον. Έτσι, λέω σήμερα να ρίξουμε μια ματιά στο πώς περνάνε οι εργαζόμενοι στην "ατμομηχανή τής Ευρώπης".

Σήμερα, λοιπόν, στην χώρα τής φράου Άγκελας, ένας στους τέσσερις εργαζόμενους υποαπασχολείται. Σε ελεύθερη μετάφραση, αυτό σημαίνει ότι ένας στους τέσσερις γερμανούς εργαζόμενους βρίσκεται υπό καθεστώς εργασιακής επισφάλειας. Αυτό το ποσοστό προκαλεί μεγαλύτερες ανατριχίλες αν συνυπολογίσουμε ότι το 1995 η υποαπασχόληση αφορούσε περίπου έναν στους επτά εργαζόμενους. Αν συσχετίσουμε τώρα την οικονομική ενδυνάμωση της Γερμανίας κατά την τελευταία δεκαπενταετία, αντιλαμβανόμαστε ότι οι "καλύτερες μέρες" που ήρθαν για το κεφάλαιο οφείλονται εν πολλοίς στην υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων.


Στην Ισπανία, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η ανεργία που έχει σπάσει κάθε ρεκόρ, ο σενιόρ Ραχόυ σκέφτεται να εφαρμόσει το "γερμανικό μοντέλο". Ποιό είναι, λοιπόν, αυτό το "θαυματουργό" μοντέλο, το οποίο ζηλεύει ο Ραχόυ; Μα, το σύστημα που βασίζεται στα "minijobs" (ο όρος μπορεί να αποδοθεί στα ελληνικά ως "μικροδουλειές"). Ας πούμε, λοιπόν, δυο λόγια για αυτό το σύστημα, το οποίο η Γερμανία ετοιμάζεται να το εξάγει σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Μια φορά κι έναν καιρό, τότε που η δύση ήθελε να χτίσει μια Ομοσπονδιακή Γερμανία με τέτοιο τρόπο ώστε "να μπαίνει στο μάτι" όσων ζήλευαν τα επιτεύγματα του σοσιαλισμού στην Γερμανική Λαοκρατική Δημοκρατία, οι δυτικογερμανοί απολάμβαναν ένα κοινωνικό κράτος που το ζήλευαν οι εργαζόμενοι στις περισσότερες καπιταλιστικές χώρες. Πράγματι, η προσπάθεια των δυτικών να χτίσουν μια ωραία βιτρίνα μπροστά στην μύτη των ανατολικών, οδήγησε στην δημιουργία ενός κράτους πρόνοιας, το οποίο εθεωρείτο εξαιρετικά γενναιόδωρο. Παράλληλα δε, οικοδομήθηκαν οι σταθερώτερες εργασιακές σχέσεις σε ολόκληρη την δυτική Ευρώπη. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι η Δυτική Γερμανία είχε γίνει πρώτης επιλογής προορισμός για όλους τους οικονομικούς μετανάστες των ρημαγμένων από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο χωρών, όπως π.χ. των ελλήνων.

Όμως, μετά την ήττα τού κομμουνισμού και την γερμανική ενοποίηση, ο λόγος ύπαρξης μιας πολυδάπανης για το κεφάλαιο βιτρίνας εξέλιπε. Έτσι, αυτό το ζηλευτό κοινωνικό κράτος άρχισε σιγά-σιγά να ξηλώνεται και οι εργασιακές σχέσεις απέκτησαν γνωριμία με την -σχεδόν άγνωστη ως τότε- μερική απασχόληση. Τότε εμφανίστηκαν δειλά-δειλά και τα "minijobs", τα οποία αυξήθηκαν κατακόρυφα μετά τις περίφημες μεταρρυθμίσεις (Hartz) του 2003. Μιλάμε για τις μεταρρυθμίσεις που πραγματοποιήθηκαν με στόχο την μείωση της ανεργίας, η οποία έπληξε τους δυτικογερμανούς μετά την εισροή εκατομμυρίων φτηνών εργατικών χεριών από την πρώην Ανατολική Γερμανία.

Η ιδέα των "minijobs" είναι απλή: δίνω σε έναν άνεργο μια τρίωρη-τετράωρη δουλίτσα για να βγάζει 250-300 ευρώ τον μήνα κι εγώ διαγράφω ένα όνομα από τις λίστες των ανέργων! Βέβαια, υπάρχει το σημαντικό μειονέκτημα ότι τα τρία κατοστάρικα δεν επιτρέπουν σε κανένα εργαζόμενο να ζήσει με στοιχειώδη αξιοπρέπεια, αλλά...ποιος χέστηκε για δαύτον; Δεν του φτάνει που από την μία έχει δουλειά κι από την άλλη μπορεί και θεωρεί το ασφαλιστικό του βιβλιάριο;

Βέβαια, μπορεί το κράτος να δείχνει μείωση της ανεργίας με τα "minijobs" αλλά οι εργοδότες δεν κερδίζουν τίποτε με το να αντικαταστήσουν έναν οκτάωρο εργάτη με δυο τετράωρους. Γι' αυτό, η "καλόκαρδη" εξουσία φρόντισε να θεσπίσει και την "επινοικίαση" των εργαζομένων. Δηλαδή, αντί ο εργοδότης να προσλάβει απ' ευθείας τούς εργαζόμενους που χρειάζεται, τους νοικιάζει από κάποιο "γραφείο απασχόλησης". Έτσι, δεν χρειάζεται να ανησυχεί ούτε για κλαδικές συμβάσεις (αφού δεν πρόκειται για δικούς του εργαζόμενους), ούτε για κατώτερους μισθούς (αυτός δεν δίνει μισθούς, νοίκι στο "γραφείο απασχόλησης" πληρώνει), ούτε για απεργιακές κινητοποιήσεις, ούτε για κόστος απολύσεων (αφού, αν χρειαστεί, δεν απολύει κανέναν, απλώς αλλάζει...μίσθιο!).

Η φάμπρικα των minijobs και των επινοικιάσεων κρατεί καλά στην Γερμανία. Για παράδειγμα, οι επινοικιαζόμενοι εργαζόμενοι στο Αμβούργο αποτελούν πάνω από το 55% των συνολικά εργαζόμενων! Αλλά και στην υπόλοιπη Γερμανία τα πράγματα δεν είναι ρόδινα, αφού οι επινοικιάσεις υπερκαλύπτουν το 40% στην Βρέμη, το 39% στην Θουριγγία, το 37% στην Έσση και στην Βάδη-Βυρτεμβέργη κλπ. Φυσικά, αυτή η εργασιακή ανασφάλεια πλήττει ευθέως την ποιότητα ζωής των εργαζομένων. Πλήττει, όμως, και την ίδια την ζωή τους: κατά την τελευταία δεκαετία, ο μέσος όρος ζωής των φτωχότερων λαϊκών στρωμάτων τής χώρας έπεσε από τα 77,5 χρόνια στα 75,5.

Δεν χρειάζεται να πούμε ότι το στραπάτσο είναι μεγαλύτερο για τους κατοίκους τής πρώην Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας. Εκεί ο μέσος όρος ζωής έπεσε από τα 78 χρόνια στα 74. Και μιλάμε για ανθρώπους οι οποίοι, μέχρι το 1989, δεν ήξεραν τι σημαίνει η λέξη "ανεργία"... 


Σημ.: Τα παραπάνω στοιχεία προέρχονται (a) για την απασχόληση, από το Statistical Yearbook 2011 και (β) για τον μέσο όρο ζωής, από την Saarbrucker Zeitung της 13/12/2011.