Γρήγορες απαντήσεις προς φιλελεύθερους, νεοφιλελεύθερους και λοιπούς θαυμαστές του καπιταλισμού: Η εξέλιξη στον καπιταλισμό

Κάθε που μιλάω με άτομα που παραδέχονται ανοιχτά ότι υποστηρίζουν τον καπιταλισμό,  είναι σχεδόν αναπόφευκτο να φτάνει η κουβέντα στην αντιπαράθεση μεταξύ σοσιαλισμού - καπιταλισμού.(Οι κουβέντες αυτές μου αρέσουν γιατί είναι πιο ξεκάθαρες και πιο τίμιες από εκείνες με τους "αριστερούς" τύπου σύριζα, νεόκοπους και μη που έχουν την τάση να τα θολώνουν όλα.) Μια από τις πιο δημοφιλής θέσεις τους, υπεράσπισης του καπιταλιστικού συστήματος, είναι η εξής:

- "Ναι βρε φίλε, μπορεί ο καπιταλισμός να έχει κρίσεις, αλλά παρόλα αυτά υπάρχει εξέλιξη κάθε φορά που μια τέτοια(κρίση) ξεπερνιέται"

Εδώ δεν θα κάτσω να αναλύσω το τι θεωρεί ο καθένας εξέλιξη και γιατί, η εξέλιξη είναι κάτι καθαρά υποκειμενικό, αντιθέτως θα σταθώ σε πολύ πιο χειροπιαστά πράγματα για να μην μπερδέψουμε τα μπούτια μας.

---α υπόψη, τώρα θα έπρεπε να καθόμουνα να έγραφα εργασία, αλλά δεν γαμιέται---

Λοιπόν ξεκινώντας από τα βασικά

Σύμφωνα με τη δική μου εμπειρία ο καπιταλισμός είναι στην ουσία ένα σύστημα που ότι είχε να δώσει το έδωσε, μπορεί ναι μεν η τεχνολογία να εξελίσσεται καθημερινά, αλλά με τι κόστος; Πόσο κοστίζει όλο αυτό στον ανθρώπινο πολιτισμό; Και ένα παράδειγμα από την καθημερινή ζωή πιο χειροπιαστό. Πόσες και πόσες φορές δεν έχετε ακούσει κάποιον να λέει, "πολύ κάλος δήμαρχος αυτός, έφτιαξε τους δρόμους". Και ναι, ο δήμαρχος μπορεί να έφτιαξε τους δρόμους, αλλά πόσο κόστισε αυτό; Μήπως 3-4-5 φορές πάνω από την πραγματική αξία του έργου; Τι υλικά έβαλε; Τι άλλο θα μπορούσε να είχε φτιάξει άμα δεν πλήρωνε το δρόμο στην πενταπλάσια αξία; Ήταν η πιο άμεση ανάγκη της πόλης να φτιαχτούν οι δρόμοι ή μήπως χρειαζόμασταν καλύτερα σχολεία και νοσοκομεία; Και μια ερώτηση ακόμα πιο πονηρή, ποιόν πραγματικά εξυπηρετεί ο δρόμος;

Τα πράγματα λοιπόν δεν είναι τόσο απλά και το κόστος της όποιας καπιταλιστικής "προόδου" ή προόδου είναι πλέον δυσβάσταχτο.

Ιστορικά ο καπιταλισμός ήταν και είναι ένα σύστημα που πατάει επί πτωμάτων, όχι μόνο σε περιόδους πολέμου και κρίσεων αλλά και σε περιόδους ειρήνης και ανάπτυξης. Γιατί ειρήνη για τον δυτικό κόσμο μπορεί να σημαίνει πόλεμο ιμπεριαλιστικών συμφερόντων στη Λιβύη, ή στο Ιράν, ή στο Ιράκ και πάει λέγοντας.

Εκτός αυτού μην ξεχνάμε ότι:

- Η βιομηχανική επανάσταση αιμοδοτήθηκε από τους εξαθλιωμένους βιομηχανικούς εργάτες σε χώρες όπως η Γερμανία και κυρίως η Αγγλία, η ζωή τους ήταν κόλαση, παρόλα αυτά υπήρχε πραγματική ανάπτυξη σε φρενήρεις ρυθμούς για το καπιταλιστικό σύστημα. Σήμερα αντίστοιχα οι εργάτες αυτοί δεν εξαφανίστηκαν, αντίθετα αυξήθηκαν, απλά "κρύβονται" σε χώρες όπως η Ινδία και η Κίνα, και επειδή το σύστημα έχει φτάσει στα όρια του δεν βλέπουμε να υπάρχει το ανάλογο αποτέλεσμα με τα χρόνια της Β.Ε.

- Ο καπιταλισμός από τα σπάργανα του βασίστηκε στην εκμετάλλευση των πιο αδύναμων/καθυστερημένων λαών από τους πιο εξελιγμένους. Μην ξεχνάμε το τριγωνικό εμπόριο(Αφρική-Αμερική-Ευρώπη), το δουλεμπόριο, την εκμετάλλευση ή την εξόντωση των ιθαγενών λαών της Αμερικής και την κλοπή της γης τους. Η όποια εξέλιξη, που ήρθε, πνίγηκε στο αίμα τους, βαρύς ο φόρος θα μπορούσε να πει κανείς αν σκεφτεί μάλιστα ότι οι ινδιάνοι των Η.Π.Α σχεδόν εξαφανίστηκαν.

- Επίσης, και αυτό είναι ίσως το πιο βασικό, ο καπιταλισμός δεν έχει στο επίκεντρο του ούτε την εξέλιξη, ούτε την ευημερία των ανθρώπων, αυτό που τον ενδιαφέρει είναι το κέρδος. Έτσι μια φαρμακευτική δεν θα παράξει το τάδε σκεύασμα που θεραπεύει, λέμε τώρα, τον καρκίνο με μια εφαρμογή, αν πιστεύει ότι μπορεί να πουλάει ένα φάρμακο που ο ασθενής θα το παίρνει εφ όρου ζωής. Επίσης θα προτιμήσει να πετάξει φάρμακα, από το να τα δώσει δωρεάν διότι έτσι δεν της αποφέρουν κανένα κέρδος. Το ίδιο ισχύει και για τα σπίτια, για αυτό και παρατηρείται το φαινόμενο να είναι περισσότερα τα άδεια σπίτια από τις άστεγες οικογένειες.

 

- Όσον αφορά τον ανταγωνισμό τώρα, ο οποίος υποτίθεται ρίχνει τις τιμές και συμφέρει τους καταναλωτές και άλλα τέτοια όμορφα. Ο ανταγωνισμός λοιπόν των ανά τα χρόνια μεγάλων δυνάμεων, αυτό που κυρίως καταφέρνει είναι να πνίξει τους λαούς στο αίμα. Πόλεμοι, πόλεμοι, και κόντρα πόλεμοι, που βαφτίζονται πατριωτικοί και στέλνουν τόσο κόσμο στο θάνατο, για την πατρίδα και τη σημαία, ενώ στην πραγματικότητα από πίσω τους κρύβονται μεγάλα οικονομικά συμφέροντα. Εξετάστε την περίοδο των ανακαλύψεων και των εξερευνήσεων(που οδήγησε στην αποικιοκρατία), αργότερα τον Α΄ παγκόσμιο, τον Β' παγκόσμιο, και σήμερα τον ρόλο του ΝΑΤΟ και του αμερικάνικου στρατού.

- Όμως ούτε όλες τις παραγωγικές δυνάμεις μπορεί να αξιοποιήσει ο καπιταλισμός, αυτό επειδή χρειάζεται την ανεργία ως ένα βαθμό(χωρίς αυτή πως θα εκβιάζει τους εργαζόμενους), αλλά και επειδή συχνά, πολλές δυνάμεις, σπαταλούνται στους ενδοκαπιταλιστικούς ανταγωνισμούς, από τους οποίους ποτέ δεν είχε τίποτα να κερδίσει η ανθρωπότητα. Κατασπατάληση δυνάμεων γίνεται και σε τομείς ουσιαστικά άχρηστους, που έχουν νόημα μόνο στα πλαίσια πάλι του ανταγωνισμού, όπως είναι το Marketing η διαφήμιση, η εξεζητημένη συσκευασία, κ.α.

- Τέλος, ακόμα και στις λεγόμενες "περιόδους ευημερίας" μήπως ο καπιταλισμός εξαλείφει τους άστεγους, τους φτωχούς; Εξαλείφει τους κακοπληρωμένους, τους απλήρωτους; Εξαλείφει τους αμόρφωτους; Εξαλείφει το φαινόμενο να υπάρχουν μορφωμένοι που αδυνατούν να εξελιχθούν στην επιστήμη τους επειδή δεν υπάρχουν θέσεις εργασίας;

Δεν θα αναφερθώ ξεχωριστά καν σε ζητήματα ανισοκατανομής πλούτου και ανισομερούς παγκόσμιας ανάπτυξης, μιας και είναι αυταπόδεικτα, αντ΄αυτού θα προχωρήσω σε μια άλλου είδους αξιολόγηση του καπιταλισμού, ειδωμένου από μαρξιστική σκοπιά.

Πάμε για λίγο πίσω στα χρόνια της φεουδαρχίας.

Μπορεί κάποιοι να μην το έχετε σκεφθεί, όμως και στην φεουδαρχία υπήρχε εξέλιξη, αργή μεν σε σχέση με τα τωρινά δεδομένα, αλλά υπήρχε. Υπήρχε εξέλιξη στην τεχνολογία αλλά και σταδιακή εξέλιξη στους τρόπους παραγωγής, αργή και βασανιστική, μιας και ο μεσαιωνικός κόσμος δεν χαρακτηρίζεται για την κινητικότητα του. Μπορείτε να φανταστείτε τι έφερε τελικά αυτή η εξέλιξη; Μα τι άλλο, τον καπιταλισμό. Γιατί όταν τα μέσα και οι τεχνικές παραγωγής εξελίχθηκαν από ένα σημείο και πέρα, ήταν αναγκαίο να αλλάξουν ριζικά και επαναστατικά και οι σχέσεις παραγωγής(που είχαν όμως ήδη σε μεγάλο βαθμό μεταβληθεί), και για να γίνει αυτό έπρεπε να αλλάξει η τάξη που βρισκόταν στην εξουσία, δηλαδή η αριστοκρατία. Κάτι ήταν απολύτως λογικό η αριστοκρατία να αντισταθεί σε αυτό το νέο που απαιτούσε την ανατροπή της, μη θέλοντας να χάσει τον εξεζητημένο τρόπο ζωής με τα όποια κεκτημένα της(θέσεις στον κρατικό μηχανισμό, φοροαπαλλαγές, δικαίωμα είσπραξης φόρων κ.α). Όταν λοιπόν με επαναστάσεις του ενός ή του άλλου είδους η μπουρζουαζία ανέτρεψε τους αριστοκράτες, με αιχμή του δόρατος την Μ. Βρετανία(στην οποία οι αλλαγές έγιναν πιο ήπια) και ακολούθως την Γαλλία με πιο εκρηκτική στιγμή της πορείας αυτής την Γαλλική επανάσταση(ενώ τεράστιο ρόλο είχε παίξει και η ανακάλυψη της Αμερικής πρωτύτερα), απελευθερώθηκαν επαναστατικά και οι δυνάμεις παραγωγής...FF....FF....FF....FF....FF...... με αποτέλεσμα να φτάσουμε σταδιακά στο σήμερα.

Ο σημερινός καπιταλιστικός κόσμος είναι τεράστιος σε σχέση με τον κόσμο του μεσαίωνα, και ταυτόχρονα πολύ μικρότερος. Τεράστιος επειδή έχει πολλά περισσότερα πράγματα, και είναι κατά πολύ πολυπληθέστερος, αλλά και πολύ μικρότερος επειδή οι αποστάσεις έχουν σχεδόν εκμηδενιστεί, ειδικά για εκείνους πού έχουν πρόσβαση στην τεχνολογία και ακόμα περισσότερο για εκείνους που έχουν την οικονομική άνεση ή την επαγγελματική υποχρέωση να ταξιδεύουν.

Μπορεί όλα αυτά κανείς να τα εκλάβει ως θετικά στον καπιταλισμό, και είναι, όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ το κόστος, στο οποίο κόστος αναφέρθηκα και παραπάνω. Γιατί ναι μεν ο πληθυσμός αυξήθηκε, αλλά αυξήθηκαν μαζί του και της γης οι πεινασμένοι, οι εξαθλιωμένοι. Γιατί μπορεί εγώ να έχω κινητό, αλλά αυτό το φτιάχνει ένας ινδός που δεν έχει καλά καλά να ταΐσει τα παιδιά του. Άρα μπορεί να επιτεύχθηκαν ένα σωρό αξιοθαύμαστα πράγματα αλλά ταυτόχρονα έχουμε και πολύ πιο μεγάλο άνοιγμα της ψαλίδας μεταξύ πλουσίων και φτωχών, πολύ πιο αιματηρούς πολέμους, πολλά καινούρια φαινόμενα όπως η αλόγιστη μόλυνση του περιβάλλοντος, οι ψυχοπάθειες που αυξάνονται στους ανθρώπους, η αύξηση της εγκληματικότητας, η αύξηση της χρήσης ουσιών κ.α. Και εκτός των άλλων δεν είναι μόνο ζητήματα ποσότητας αλλά και ποιότητας, γιατί στα πλαίσια του καπιταλισμού αυξήθηκε δραματικά και ο αριθμός για παράδειγμα των κοτόπουλων, αλλά στις σύγχρονες μονάδες τα κοτόπουλα "ζουν" σαν προϊόντα, ενώ παλιότερα τα κοτόπουλα ζούσαν μια πιο "ποιοτική" ζωή. Και όλα αυτά δεν τα λέω ως ζωόφιλος, τουλάχιστον όχι μόνο, αλλά και ως αλληγορία για το πως ζει ο σύγχρονος άνθρωπος στα πλαίσια αυτού του συστήματος, τι ποιότητα ζωής απολαμβάνει τελικά;

Τι λέμε εμείς λοιπόν οι κομμουνιστές;

Δεν μας αρέσουν αυτά

Υπάρχει και παρακάτω από τον καπιταλισμό όπως υπήρχε και παρακάτω από την φεουδαρχία

Αυτό βέβαια δεν θα το παραδεχθεί ποτέ η κυρίαρχη τάξη των καπιταλιστών όπως δεν το παραδέχθηκε ποτέ η κυρίαρχη τάξη κανενός συστήματος, και μάλλιστα θα κάνει ότι μπορεί για να το κρύψει, ο λόγος είναι ότι σε ένα διαφορετικό σύστημα δεν θα είναι πια αυτή κυρίαρχη τάξη. Μην περιμένετε λοιπόν από το σύστημα να σας διαφημίσει την ανατροπή του, άρα μην περιμένετε από το σύστημα να σας διαφημίσει τον κομμουνισμό, και την ευαίσθητη διαδικασία οικοδόμηση του που την αποκαλούμε σοσιαλισμό.  Όπως περίπου έλεγε ο Μαρξ, αν η κυρίαρχη τάξη, που κατέχει την συντριπτική πλειοψηφία των μέσων προπαγάνδας, σταματήσει να είναι ικανή να αναπαράγει την ιδεολογία της ως κυρίαρχη ιδεολογία, τότε θα έρθει το τέλος της.[1] Άρα μέχρι να απογυμνωθεί ο καπιταλισμός στα μάτια του λαού, θα αυτοπλασάρεται με 100.000 τρόπους(στην τιβι, στα σχολεία, στις εφημερίδες, και φυσικά πολύς κόσμος, απονήρευτος ή πονηρεμένος, γίνεται μοιραία κήρυκας του έχοντας εκτεθεί από γεννησιμιού του στην προπαγάνδα ή επειδή έχει συμφέρον) ως το ιδανικότερο και τελειότερο σύστημα, απόλυτα συμβατό με τη φύση του ανθρώπου και άλλα τέτοια τραγικά.

Και λίγα πράγματα επιγραμματικά για τον κομμουνισμό(δυστυχώς δεν μπορώ να τα αναλύσω γιατί θέλει πολύ χώρο)

Το κομμουνιστικό σύστημα εξελίσσει/"απελευθερώνει" τις σχέσεις παραγωγής, ακολούθως τις τεχνικές και την τεχνολογία και κατ επέκταση αυξάνει την ποσότητα και βελτιώνει την ποιότητα των παραγομένων προϊόντων.

Εξορθολογίζει την όλη παραγωγική διαδικασία με κέντρο ενδιαφέροντος των άνθρωπο και όχι τα κέρδη μιας ολιγαρχίας. Παράλληλα λαμβάνει υπόψη τις επόμενες γενιές και σέβεται το περιβάλλον.

Είναι πιο δίκαιο, καλλιεργεί τις καλύτερες πλευρές της ανθρώπινης φύσης, καταργεί τον "νόμο της ζούγκλας" που τόσο λατρεύει να επικαλείται ο καπιταλισμός, και στη θέση του βάζει την συνεργασία και την αλληλοβοήθεια ως δομικό κομμάτι της νέας κοινωνίας.[2]

Μοιράζει τους καρπούς της παραγωγής ισότιμα και έχει ως μπούσουλα το να "προσφέρει ο καθένας σύμφωνα με τις ικανότητες του και να αμείβεται σύμφωνα με τις ανάγκες του".

Σταματάω κάπου εδώ γνωρίζοντας ότι άνοιξα μεγάλη κουβέντα. Είναι πολλά ακόμα αυτά που θέλω να πω, ειδικά το τελευταίο μέρος περί κομμουνισμού το αδίκησα πολύ, όμως δεν θέλω το άρθρο να γίνει τεράστιο και κουραστικό. Περεταίρω διάλογος, καινούρια και πιο αναλυτικά στοιχεία μπορούν να προστεθούν στα σχόλια από αναγνώστες. Διορθώσεις πάνω στο κείμενο, συμπλήρωμα και διαφωνίες όχι απλά δεκτές αλλά τις επιδιώκω κιόλας, αρκεί να μην είναι ταλιμπανιές.



Λαγωνικάκης Φραγκίσκος(Poexania)




[1] Αυτό θα γίνει όταν απονομιμοποιηθεί η ιδεολογία της, εξ αιτίας αντικειμενικών και υποκειμενικών παραγόντων, σε ένα "ικανό" κομμάτι του πληθυσμού φορέα της αλλαγής.


[2] Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι στον καπιταλισμό θα επιτυγχανόταν οτιδήποτε χωρίς συνεργασία, απλά εκεί υπάρχει κάτω από το μαστίγιο της μισθωτής εργασίας για λογαριασμό της ιδιωτικής επιχείρησης.