ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΩΝ Η κρίση αυξάνει τον ανταγωνισμό τσακίζει τους εργάτες

Η ανάγκη κοινωνικοποίησης των μονοπωλίων προβάλλει ανάγλυφη

Το βάθεμα της καπιταλιστικής κρίσης και η συνακόλουθη όξυνση του ανταγωνισμού μεταξύ των μονοπωλιακών ομίλων βρίσκεται πίσω από τη δριμύτατη επίθεση η οποία εξελίσσεται σε βάρος των εργασιακών δικαιωμάτων των εργαζομένων του κλάδου της γαλακτοβιομηχανίας.

Το κλείσιμο των παραρτημάτων διακίνησης προϊόντων της ΜΕΒΓΑΛ, η απόφαση της ΦΑΓΕ να δουλεύουν 4ήμερο στις αποθήκες, οι μειώσεις μισθών στον όμιλο ΣΑΡΑΝΤΗ, η κατάσταση γκέτο που έχει επιβληθεί στους χώρους παραγωγής του κολοσσού του χώρου, την πάλαι ποτέ ΔΕΛΤΑ, του ομίλου ΒΙΒΑΡΝΤΙΑ, που με τη σειρά του ανήκει στο «Marfin Investment Group», όλα έχουν κοινό παρονομαστή τον φρενήρη ανταγωνισμό μεταξύ των εταιρειών για τους όρους που θα κρατηθούν στην αγορά, καθώς σ' ένα μεγάλο βαθμό δραστηριοποιούνται και στο διεθνή χώρο. Εσωτερικά έχουν να αντιμετωπίσουν και το γεγονός της μείωσης κατά 7% της κατανάλωσης γάλατος, που αναγκαστικά έχει οδηγήσει και σε μείωση του όγκου παραγωγής, αν και σχετικά λιγότερο απ' ό,τι σε άλλους κλάδους της μεταποίησης.

Στοιχεία που ξεχωρίζουν


Μια σύντομη αναφορά σ' ορισμένα από τα δεδομένα των τριών κυρίαρχων της ελληνικής αγοράς γαλακτομικών (ΔΕΛΤΑ, ΦΑΓΕ, ΜΕΒΓΑΛ) ίσως είναι χρήσιμη για την κατανόηση των εξελίξεων, καθώς οι κινήσεις του καθενός ξεχωριστά σε καθένα από τα τρία στάδια (παραγωγή, αποθήκευση, διανομή), έχουν ειδικό ενδιαφέρον και επίπτωση στους εργαζόμενους των άλλων επιχειρήσεων.

Και οι τρεις εταιρείες εξαρτούν την παραγωγή τους βασικά από εισαγωγές γάλατος, καθώς το εγχώριο δεν επαρκεί.

Η ΔΕΛΤΑ έχει βρει διέξοδο για αύξηση της κερδοφορίας της στο Ντουμπάι, όπου έχει εγκαταστήσει μια νέα μεγάλη βιομηχανική μονάδα.

Η ΦΑΓΕ ενίσχυσε τη θέση της σε Ευρώπη και ΗΠΑ. Στις ΗΠΑ έχει δικές της μονάδες και μάλιστα το 2011 έκανε νέες επενδύσεις, ενώ κατέχει το 6% της αγοράς στο γιαούρτι. Επίσης εξάγει μεγάλο μέρος της παραγωγής της στην Αγγλία, τάση που συμπληρώνεται με τις εξαγωγές που κάνει στην Ιταλία, όπου κατέχει ήδη το 42% της αγοράς. Ταυτόχρονα μετέφερε την έδρα της εταιρείας στο Λουξεμβούργο, έναν από τους φορολογικούς παραδείσους για να αξιοποιήσει τον πολύ χαμηλό συντελεστή φορολογίας.

Η ΜΕΒΓΑΛ περιορίζεται στην αγορά της Μακεδονίας και της Θράκης με επέκταση στο νότο, ενώ εξαρτά την παραγωγή της μόνο από το ελληνικό γάλα. Στα πρόσθετα προβλήματα αυτής της περιόδου είναι και το γεγονός ότι έχει ένα υπόλοιπο χρέους 14 εκατομμυρίων προς τη ΔΕΛΤΑ από την απόπειρα που έγινε για τη συγχώνευσή τους.

Εξελίξεις

Η ΦΑΓΕ που βγάζει ήδη το 72% της παραγωγής εκτός Ελλάδας σε σχέση με το 67,3% του 2012, εμφανίζει στο πρώτο τρίμηνο του 2013 πωλήσεις 134 εκατομμύρια δολάρια, δηλαδή 1,6% πάνω από το αντίστοιχο περσινό. Καταγράφει 10,1% αύξηση πωλήσεων στις ΗΠΑ και έχει το 42% της αγοράς γιαουρτιού στην Ιταλία. Στην Ελλάδα εμφανίζει μείωση πωλήσεων 13% και μείον 7,8% στη Βρετανία. Το αποτέλεσμα είναι να ανακοινώνει, στο πρώτο τρίμηνο του 2013, κέρδη 600 χιλιάδων δολαρίων, έναντι 5,2 εκατομμυρίων το 2012. Παρότι είχε μια σημαντική «ένεση» κερδών από την αμερικανική αγορά, όπου μια αρρώστια στις αγελάδες δημιούργησε έλλειψη την οποία κάλυψε η ΦΑΓΕ, προχωρά τώρα σε μειώσεις στο χρόνο λειτουργίας των αποθηκών στην Ελλάδα, ενώ έχει ήδη δραστικά περιορίσει την αυτοτελή διανομή, που την έχει μεταφέρει σε άλλους ιδιώτες μεταφορείς ενώ μέρος της παραγωγής το διαθέτει με κατευθείαν παραδόσεις στα σούπερ μάρκετ.

Η ΜΕΒΓΑΛ από την πλευρά της με αύξηση 1% στον τζίρο της εμφάνισε 180 εκατομμύρια ευρώ από το 2011 στο 2012. Επιχειρεί να κρατήσει ψηλά το ποσοστό κέρδους με παραδόσεις κατευθείαν στα σούπερ μάρκετ και κατάργηση των υποκαταστημάτων. Δύο εταιρείες Logistic, η ΚΟΡΕΣ και η ΑΜΑΛΘΙΑ έχουν αναλάβει τη διακίνηση των προϊόντων στο νότο. Τη ζημιά την πληρώνουν οι εργαζόμενοι που απολύονται από τα κέντρα διανομής που κλείνουν.

Η ΔΕΛΤΑ διαθέτει όλη την παραγωγή στην Ελλάδα καθώς το γάλα που εξασφαλίζει δε φτάνει καν να καλύψει όλη τη ζήτηση, που φτάνει ως αίτημα στα πρακτορεία της. Στον οικονομικό Τύπο έχει καταγραφεί ότι ο μέσος όρος ανάπτυξης της εταιρείας φτάνει στο 14%, 2,5 φορές πιο ψηλά από την ανάπτυξη - 5% - όλων των άλλων μεγάλων εταιρειών του κλάδου. Αντίστοιχα, τα κέρδη της υπερβαίνουν όλα μαζί τα κέρδη των άλλων εταιρειών του κλάδου. Εμφανίζεται να μεταφέρει το κέντρο της προσοχής της στο Ντουμπάι και έχει προ πολλού δώσει όλη τη διανομή σε εργολάβους. Μειώνει το κόστος παραγωγής με εργάτες από υπεργολαβικές εταιρείες.

Τάση και ανάγκη

Το γεγονός ότι ο βαθμός συγκέντρωσης στον κλάδο δεν είναι τόσο εντυπωσιακός όσο σε άλλους κλάδους (20 μεγάλες επιχειρήσεις είχαν το 2011 κύκλο εργασιών ίσο με το 34% του συνόλου του κλάδου και το υπόλοιπο ήταν σε διασπορά σε δεκάδες μικρές επιχειρήσεις) οδηγεί στην εκτίμηση ότι η συγκέντρωση θα προχωρήσει με πιο επιθετικό τρόπο ως και την πλήρη απορρόφηση των μικρών του χώρου, ενώ θα αυξηθεί και η πίεση στο εργατικό δυναμικό. Ο μεταξύ τους ανταγωνισμός και στο πλαίσιο της απορρόφησης των μικρών του κλάδου, οδηγεί στην εντεινόμενη επιθετικότητα στους εργαζόμενούς τους, ενώ τις οδηγεί σε αναδιαρθρώσεις στην αλυσίδα παραγωγή - διανομή που πάλι τη... νύφη την πληρώνουν οι εργαζόμενοι, με εκ περιτροπής εργασία στις αποθήκες της ΦΑΓΕ, με κλείσιμο των αποθηκών στη ΜΕΒΓΑΛ.

Από τη σκοπιά των λαϊκών συμφερόντων η προσοχή αξίζει να εστιαστεί στην ανάγκη ότι μπορεί και πρέπει να υπάρξει μεγάλη αύξηση στην παραγωγή γάλατος (το 'χουν ανάγκη οι άνθρωποι, και το γάλα και τα παράγωγά του, και υπάρχει η δυνατότητα στον κτηνοτροφικό τομέα στην Ελλάδα), ανάγκη, όμως που προσκρούει στην καπιταλιστική ιδιοκτησία που εμποδίζει τον κεντρικό σχεδιασμό όσο, ενώ προσκρούει και στα συμφέροντα μεγάλων μονοπωλίων που εξάγουν γάλα στην Ελλάδα (κύρια από Γαλλία/Γερμανία). Παρ' ολ' αυτά η ανάγκη συγκέντρωσης της παραγωγής και η απόλυτη καθετοποίησή της προβάλει σαν μονόδρομος, γεγονός που επίσης οδηγεί σε κεντρικό σχεδιασμό. Πρόσθετα, η εμπειρία που ήδη συγκεντρώνεται από τη χρήση από τους καπιταλιστές κεντρικών μονάδων αποθήκευσης και διανομής (τα περίφημα Logistics) ενισχύει τη θέση για την υπεροχή της συγκέντρωσης κάτω όμως από κοινωνική ιδιοκτησία, καθώς ο παράγοντας που αναιρεί το όφελος για τους εργαζόμενους, το λαό είναι το καπιταλιστικό κέρδος. Χωρίς τους καπιταλιστές, οι παραγωγικές δυνατότητες απελευθερώνονται. Αντίθετα, η ύπαρξη των καπιταλιστών λειτουργεί ήδη σαν τροχοπέδη και μάλιστα με έντονη την πίεση στην εργατική τάξη (απολύσεις, μειώσεις μισθών).

Ενδεικτικό στοιχείο για την πίεση που ασκείται στο εργατικό δυναμικό από τον ανταγωνισμό των καπιταλιστών είναι ο αριθμός των εργατών και η πληρωμή τους. Με 800 εργάτες η ΜΕΒΓΑΛ, 550 η ΦΑΓΕ και μόνο 600 η κυρίαρχη ΔΕΛΤΑ διαμορφώνουν μια χύμα κατάσταση σε βάρος των εργατικών δικαιωμάτων. Η ΜΕΒΓΑΛ λειτουργεί με επιχειρησιακή σύμβαση που υπογράφουν εργοδοτικοί συνδικαλιστές, η ΦΑΓΕ πληρώνει μισθούς με 1% πάνω από την κλαδική σύμβαση σαν αποτέλεσμα της πάλης των εργατών και η ΔΕΛΤΑ πληρώνει μεν την κλαδική σύμβαση αλλά για ένα μόνο μέρος των εργατών, ενώ ένα μεγάλο μέρος βρίσκεται σε απόλυτα ανεξέλεγκτη κατάσταση κάτω από την μπότα των εργολάβων που λειτουργούν σαν δουλέμποροι.

Η γενική τάση τελικά είναι και στις τρεις επιχειρήσεις να αυξάνεται ο βαθμός εκμετάλλευσης.

Αμεσα για το εργατικό κίνημα η υπεράσπιση της κλαδικής σύμβασης είναι κλειδί για τις εξελίξεις. Οπως είναι κλειδί η συσπείρωση των εργατών στο μέγιστο δυνατό βαθμό, καθώς έχει γίνει καθαρό ότι κανένα σωματείο από μόνο του δεν τα βγάζει πέρα. Η ύπαρξη 16 επιμέρους συμβάσεων, πέρα από την κλαδική, και οι 11 ομοσπονδίες που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο εμπλέκονται στη διαδικασία δεν είναι και ό,τι καλύτερο για την αντιπαράθεση με τους καπιταλιστές.

Οι εργαζόμενοι πρέπει απέναντι στον καπιταλιστή να ενωθούν. Το στοιχείο που τους ενώνει αντικειμενικά δεν είναι άλλο από την ίδια τους τη σχέση με τον καπιταλιστή, αλλά και με την παραγωγή και τη διανομή του τελικού προϊόντος που γίνεται εμπόρευμα για την αγορά. Αφορά στη διατροφή του πληθυσμού, αφορά το ίδιο αγρότες, κτηνοτρόφους, εργάτες και καταναλωτές. Ενώ η παραγωγή και η διανομή του τους χρειάζεται όλους, ανεξάρτητα από το πόστο που δουλεύουν. Και την αξία αυτού του τελικού προϊόντος που το παράγουν και το διανέμουν, αλληλοεξαρτώμενοι, ο καθένας από το πόστο του, οι εργάτες, την καρπώνεται ο καπιταλιστής πουλώντας το εμπόρευμα στην αγορά. Και που αν δεν υπήρχε ο καπιταλιστής όλοι οι εργαζόμενοι απ' όλα τα πόστα της παραγωγής και της διανομής, θα καρπώνονταν οι ίδιοι τον κόπο της δουλειάς τους, ικανοποιώντας ανάγκες για όλη την κοινωνία, φυσικά και τις δικές τους.

Στην κατεύθυνση της ταξικής τους ενότητας είναι ο προσανατολισμός των ταξικών δυνάμεων του χώρου. Ενότητα χωρίς διαχωρισμούς, με σύνθημα το «Ολοι για Ολους» και με καθαρό ότι κανένας μόνος του δεν μπορεί να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά.

Όπως μας είπε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Τροφίμων, Μανώλης Καραντούσης, ό,τι κερδήθηκε ως τώρα «ταβάνωσε». Αν η ίδια η πάλη μας δεν αποκτήσει πολιτικά χαρακτηριστικά έτσι που οι διεκδικήσεις να αφορούν σε μια άλλη οικονομία με κριτήριο τις λαϊκές ανάγκες, δεν υπάρχει μέλλον. Οι καπιταλιστές έχουν δείξει τα όριά τους. Οι εργάτες ακόμα τώρα τα διερευνούν.



ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ