Υπερσυσσώρευση κεφαλαίων - Προθάλαμος για την καταστροφή παραγωγικών δυνάμεων

Γράφει ο Γιώργος Κακουλίδης

Οσο αυξάνονται τα κεφάλαια που διαθέτουν οι επιχειρηματικοί όμιλοι, τόσο δυσχεραίνεται η διαδικασία αναπαραγωγής του κοινωνικού κεφαλαίου.  Μέσα στα τελευταία πέντε χρόνια, οι εκπρόσωποι της πλουτοκρατίας στη χώρα αύξησαν τον πλούτο τους κατά 370 δισ. ευρώ, περισσότερο, δηλαδή, από το δημόσιο χρέος της χώρας

Οπως ακριβώς πέρσι τέτοια εποχή ΕΕ - κυβέρνηση και οικονομική ολιγαρχία, έχοντας στόχο να θολώσουν τα νερά για το χαρακτήρα της καπιταλιστικής κρίσης δαιμονοποιούσαν τα κρατικά ελλείμματα για να επιβάλουν τα αλλεπάλληλα πακέτα των αντιλαϊκών μέτρων, έτσι και τώρα η επίκληση του δημόσιου χρέους αποβλέπει στον ίδιο ακριβώς στόχο. Να συνεχιστεί ο αποπροσανατολισμός για την ουσία της κρίσης και να προωθηθούν, στο όνομα της διαχείρισης του χρέους, τα νέα σχέδια των αντιδραστικών ρυθμίσεων, που, όμως, αφορούν στο σύνολο των χωρών της ΕΕ. Ανεξάρτητα αν έχουν αυξημένα χρέη ή όχι. 

Το κεφάλαιο, που από τη φύση του είναι αδηφάγο, στον καιρό της κρίσης γίνεται πιο επιθετικό, πιο εχθρικό, πιο απάνθρωπο. Κάνει τα πάντα για να σωθεί, σαρώνοντας, πρώτα και κύρια, τους εργαζόμενους και τα άλλα λαϊκά στρώματα. Καταστρέφει παραγωγικές δυνάμεις, απαξιώνει ολόκληρους κλάδους, γεμίζει την κοινωνία με ανέργους, υποαπασχολούμενους, κακοπληρωμένους εργάτες, μέχρι να εξασφαλίσει νέες ισορροπίες, τέτοιες που να προσφέρουν υψηλή κερδοφορία σε όσους διαφύγουν από την κρίση. Τα υπόλοιπα, για τα δημοσιονομικά ελλείμματα και το δημόσιο χρέος, είναι το κερασάκι στην τούρτα. Πρόβλημα είναι η οικονομική κρίση, που προήλθε από την υπερσυσσώρευση κεφαλαίων και κερδών και για να ξεπεραστεί πρέπει να ολοκληρωθεί αφενός η διαδικασία καταστροφής των ...«πλεοναζουσών» παραγωγικών δυνάμεων, πρώτα και κύρια της εργατικής, και αφετέρου να εξασφαλιστεί για το κεφάλαιο ακόμα πιο φτηνή εργατική δύναμη.


Ορισμένοι δεν το καταλαβαίνουν. Σου λένε, μάλιστα, ότι όσο πιο πλούσιες είναι οι επιχειρήσεις ή το κράτος, τόσο το καλύτερο για τους εργαζόμενους. Φαντάζονται ότι οι επιχειρήσεις που ενισχύουν τον πλούτο τους, μπορούν να δίνουν μεγαλύτερους μισθούς, περισσότερες παροχές και άλλα παρόμοια.

Το παραμύθι της «εύρωστης επιχείρησης»

 

Τέτοιες αντιλήψεις, πέρα από εκείνους που καλοπροαίρετα αναζητούν απαντήσεις, καλλιεργούν οι διάφορες ρεφορμιστικές δυνάμεις και οι οπορτουνιστές, που, λανσάροντας συνθήματα τύπου «ο άνθρωπος πάνω από τα κέρδη», όχι μόνο ναρκοθετούν την προοπτική λαϊκής αντίστασης και διεκδίκησης, αλλά στην ουσία ναρκώνουν και εξουδετερώνουν κάθε αγωνιστική στάση των εργαζομένων. Γιατί εκεί οδηγεί η υιοθέτηση της προπαγάνδας των αστών, που, στο όνομα της εύρωστης επιχείρησης, επιδιώκουν να έχουν ως συνομιλητές προσκυνημένους στα συμφέροντα του εργοδότη και του κέρδους του.

Η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική. Οσο πιο εύρωστη γίνεται μια επιχείρηση, είναι από τη φύση της αναγκασμένη να εντείνει την εκμετάλλευση, απαιτώντας τη συνεχή μείωση του κόστους παραγωγής, αξιώνοντας πρώτα και κύρια όλο και πιο φτηνή εργατική δύναμη. Την ίδια στιγμή όμως, κι αυτό έχει την ιδιαίτερη σημασία του, όσο πιο εύρωστη γίνεται η επιχείρηση, όσο μεγαλώνει η συσσώρευση κεφαλαίων και ο πλούτος των καπιταλιστών, τόσο πιο κοντά έρχεται η οικονομική κρίση και τόσο περισσότερο εντείνονται οι αντιφάσεις και τα αδιέξοδα του καπιταλισμού, ως συστήματος. Από την άλλη, βέβαια, σε τέτοιες συνθήκες γίνεται, ή πρέπει να γίνεται, πιο κατανοητή, πιο ορατή, η ανάγκη για την ανατροπή και την αντικατάστασή του από ένα κοινωνικοπολιτικό σύστημα που θα 'ναι απαλλαγμένο από την εκμετάλλευση και τις οικονομικές κρίσεις.

Ο κεφαλαιοκράτης πριν κάνει την οποιαδήποτε επένδυση, εξετάζει τα δεδομένα της αγοράς και τις επιμέρους συγκυρίες και παίρνει τις αποφάσεις του με κριτήριο ένα ελάχιστο ποσοστό κέρδους - απόδοσης, που μπορεί να εξασφαλίσει μέσα από την εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης. Το ενδιαφέρον του δεν είναι απλά το πόσα θα κερδίζει, αλλά αυτό που θα κερδίζει να καλύπτει το ποσοστό της ελάχιστης επιδιωκόμενης απόδοσης των κεφαλαίων που έχει επενδύσει στο συγκεκριμένο κλάδο. Τόσο ξεκινώντας την όποια επένδυση, όσο και στη συνέχεια.

Αν, για παράδειγμα, κάποιος καπιταλιστής διαθέτει κεφάλαιο, έστω, 10.000 ευρώ και με βάση τις συνθήκες της αγοράς διαπιστώσει ότι μπορεί να αποσπάσει μια υπεραξία της τάξης του 10%, αυτό το 10% γίνεται στόχος αδιαπραγμάτευτος. Στόχος από τον οποίο εξαρτάται η συνέχιση ή όχι της επενδυτικής του δραστηριότητας. Μάλιστα, αν θεωρήσουμε ότι η απόδοση του 10% για το κεφάλαιο των 10.000 ευρώ είναι 1.000 ευρώ, εκείνο που κυριαρχεί στους σχεδιασμούς του δεν είναι το χιλιάρικο, αλλά το 10%. Και αυτό συμβαίνει επειδή γνωρίζει ότι μια επιχείρηση ποτέ δε σημαίνει στατικά μεγέθη. Για να παραμείνει στην πιάτσα και να μην ξεπεραστεί από τον ανταγωνισμό, πρέπει συνεχώς να αυξάνει τα όρια της δράσης της και τα μεγέθη της. Εισάγοντας νέες μηχανές και άλλα μέσα παραγωγής, αγοράζοντας νέα κτίρια, αποκτώντας νέες εγκαταστάσεις, διαθέτοντας μεγαλύτερη άμεση ρευστότητα κλπ.

Μια επιχείρηση των 10.000 ευρώ, καλώς εχόντων των πραγμάτων, με την επανεπένδυση μέρους των κερδών, αλλά και με νέα κεφάλαια, μέσα σε λίγα χρόνια, μπορεί να αποκτήσει πολλαπλάσιο πλούτο και τα 10.000 ευρώ να γίνουν 15 χιλιάδες ή και παραπάνω. Αρα, ζητούμενο για τον καπιταλιστή μας δεν είναι τα 1.000 ευρώ που μπορούσε να κερδίσει από το αρχικό του κεφάλαιο, αλλά η απόδοση του 10%, σε σχέση με τον πλούτο που κάθε φορά έχει συγκεντρώσει στην επιχείρησή του. Κι αυτό δεν το επιδιώκει μόνο ο κάθε μεμονωμένος καπιταλιστής, αλλά όλοι μαζί και ταυτόχρονα οι καπιταλιστές της κοινωνίας. Σε συνθήκες, μάλιστα, «παγκοσμιοποίησης», δηλαδή, απελευθέρωσης της κίνησης κεφαλαίων και εμπορευμάτων, το ίδιο επιδιώκουν όλοι οι επιχειρηματικοί όμιλοι σε όλο το φάσμα του καπιταλιστικού κόσμου.

Αυτή η δυναμική που προσφέρει ο καπιταλισμός στους κεφαλαιοκράτες, να πλουτίζουν μέσα από την εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης, αποκομίζοντας συνεχώς περισσότερα κέρδη και συγκεντρώνοντας όλο και μεγαλύτερα κεφάλαια (εργοστάσια, εγκαταστάσεις, μέσα παραγωγής), είναι ταυτόχρονα και τροχοπέδη για την καπιταλιστική παραγωγή. Αποτελεί μία από τις αντιφάσεις που γεννά το ίδιο το σύστημα, αφού η υπερσυσσώρευση κεφαλαίων, από ένα σημείο και μετά, καθιστά αδύνατη την αέναη απόσπαση κερδών, ή την απόσπαση κερδών σε τέτοια επίπεδα, που να ανταποκρίνονται στο ελάχιστο ποσοστό απόδοσης, με βάση τον πλούτο που έχουν συγκεντρώσει οι επιχειρηματικοί όμιλοι. Δυσκολεύει, δηλαδή, και κάποια στιγμή γίνεται αδύνατη η συνέχιση της παραγωγικής δραστηριότητας και της αξιοποίησης ολόκληρου του κεφαλαίου που έχει συγκεντρωθεί στην κοινωνία. Γίνεται αδύνατη αυτό που λέμε η αναπαραγωγή του κοινωνικού κεφαλαίου.

Μοναδικό κριτήριο το κέρδος

 

Οταν κουβεντιάζουμε για τέτοια θέματα, ποτέ δεν πρέπει να λησμονείται μια ...λεπτομέρεια, που όμως είναι νομοτέλεια του καπιταλισμού. Από τη στιγμή που τα πάντα, άρα και η λειτουργία των επιχειρήσεων, που σημαίνει παραγωγική διαδικασία, είναι υποταγμένα στην υπόθεση του κέρδους των κεφαλαιοκρατών, οποιαδήποτε επιχείρηση υπάρχει και λειτουργεί μόνο στο βαθμό και στο μέτρο που από τη λειτουργία της βγαίνει κέρδος για τον καπιταλιστή.

Αν η επιχείρηση δεν παράγει κέρδος, ή προσφέρει κέρδη μικρότερα από τα προσδοκώμενα, ή, πολύ περισσότερο, έχει συνεχώς ζημιές, δεν έχει κανένα μέλλον. Μια κλωστοϋφαντουργία, για παράδειγμα, θα υπάρχει όσο εξασφαλίζει κέρδη για τον καπιταλιστή. Αν δε βγάζει κέρδος, αργά ή γρήγορα θα κλείσει, ακόμα και αν ο μισός πληθυσμός είναι γυμνός. Ο συγκεκριμένος εργοδότης, ή άλλοι καπιταλιστές, στην προκειμένη περίπτωση οι εισαγωγείς, θα καλύψουν τις ανάγκες της αγοράς για είδη κλωστοϋφαντουργίας με προμήθειες από το εξωτερικό, οι οποίες θα τους αποφέρουν κέρδη. Η περίπτωση του Λαναρά και του ομώνυμου ομίλου είναι από τις πλέον χαρακτηριστικές. Ο άνθρωπος, αν και απέκτησε δεκάδες επιχειρήσεις που δεν τα έβγαζαν πέρα μπροστά στα δικά του κεφαλαιακά μεγέθη, αν και μπούκωσε με εκατοντάδες εκατομμύρια κέρδη, επιχορηγήσεις, επιδοτήσεις και ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς, από ένα σημείο και μετά, δεν μπορούσε να έχει κέρδη τα οποία να ανταποκρίνονται στα συσσωρευμένα κεφάλαια, που εμφανίζονταν να έχει αποκτήσει. Τι έκανε; Εκλεισε τη μία παραγωγική μονάδα μετά την άλλη, πετώντας στο δρόμο εκατοντάδες εργαζόμενους και μετατρέποντας δεκάδες εργοστάσια σε κουφάρια.

Αλλο συσσώρευση, άλλο απόδοση

 

Ενα παράδειγμα: Σύμφωνα με τα στοιχεία της ICAP, το 2004 ο επίσημα συσσωρευμένος πλούτος (το ενεργητικό) των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων, πλην των τραπεζών, ήταν της τάξης των 203,9 δισ. ευρώ, ενώ τα συνολικά τους κέρδη έφτασαν τα 7,2 δισ. ευρώ. Εδώ έχουμε ένα συντελεστή απόδοσης κερδών προς ενεργητικό που φτάνει το 3,6%. Αν, χάριν του παραδείγματος, θεωρήσουμε ότι αυτό είναι ένα ικανοποιητικό ποσοστό κερδοφορίας, στόχος των επιχειρήσεων του εταιρικού τομέα θα ήταν να διατηρήσουν ή και να αυξήσουν αυτό το ποσοστό τα επόμενα χρόνια.

Τα επόμενα χρόνια και μέχρι το 2008, αξιοποιώντας τα δεδομένα που τους προσέφερε η πολιτική στήριξης του κεφαλαίου, οι μεγάλες αυτές επιχειρήσεις κατάφεραν να αυξήσουν το ενεργητικό τους κατά 38%, καταγράφοντας ρεκόρ, συσσωρευμένο πλούτο, όλων των εποχών, που έφτασε τα 281,5 δισ. ευρώ. Για να μη διαταραχθεί η εικόνα της κερδοφορίας - απόδοσης των κεφαλαίων, με βάση το νέο ενεργητικό, το 2008 θα έπρεπε τα επιχειρηματικά κέρδη να ήταν και αυτά αυξημένα κατά 38%. Τα όρια όμως της καπιταλιστικής αγοράς είναι συγκεκριμένα, όπως συγκεκριμένος και αυστηρά οριοθετημένος είναι ο όγκος της παραγωγής που μπορεί να υλοποιηθεί. Ετσι, τα κέρδη του 2008 «έμειναν» στα 6,3 δισ. ευρώ, ρίχνοντας το ποσοστό απόδοσης (σε σχέση με το ενεργητικό) στο 2,2%.
Αυτό σήμανε για το αστικό κράτος και τους κεφαλαιοκράτες συναγερμό, που εκδηλώθηκε με διάφορους τρόπους και σε διάφορα επίπεδα, αλλά με ενιαίο στόχο οι παρεμβάσεις να βελτιώσουν τους δείκτες απόδοσης των κεφαλαίων. Είτε ενισχύοντας τα κεφάλαια, είτε μειώνοντας το κόστος παραγωγής, είτε και τα δύο μαζί. Ο πρώτος ήταν τα μέτρα που ανακοίνωσε η κυβέρνηση της ΝΔ στα τέλη του 2008, για περιορισμό των μισθών στο δημόσιο, με σκοπό να εξασφαλιστεί δημόσιο χρήμα για την ενίσχυση των τραπεζών (όλοι θυμόμαστε τα πρώτα 28 δισ. ευρώ προς τις τράπεζες), ώστε, όντας πιο εύρωστες, να χρηματοδοτήσουν τις επιχειρήσεις. Ο δεύτερος ήταν οι μαζικές απολύσεις, οι ελαστικές μορφές απασχόλησης, η εναλλάξ εργασία κ.ο.κ. Ενας άλλος ήταν η επιζήτηση και εξασφάλιση ενισχύσεων και επιδοτήσεων για θέσεις εργασίας, χρηματοδότηση ασφαλιστικών εισφορών κλπ. Ολα αυτά, βέβαια, στο φόντο της οικονομικής κρίσης, το βάθος της οποίας ακόμα είναι άγνωστο, δεν απέδωσαν. Ετσι, συνεχίστηκε η μεγάλη πτώση των ποσοστών απόδοσης των κεφαλαίων, κάτι που οδήγησε πολλές επιχειρήσεις σε περιορισμό της λειτουργίας τους, εντείνοντας τη διαδικασία καταστροφής παραγωγικών δυνάμεων, ή αυτό που λέμε με μια κουβέντα «καταστροφή κεφαλαίου».

Τα αποτελέσματα των ισολογισμών της επόμενης χρονιάς, του 2009, είναι ενδεικτικά. Για πρώτη φορά παρατηρήθηκε μείωση του ενεργητικού των επιχειρήσεων του εταιρικού τομέα. Σύμφωνα με την ICAP, το ενεργητικό των επιχειρηματικών ομίλων το 2009 μειώθηκε στα 267 δισ. ευρώ, ή σε ποσοστό κατά 5,1%. Παρ' όλα αυτά παρατηρήθηκε και πάλι πτώση του ποσοστού απόδοσης των κεφαλαίων, που διαμορφώθηκε πλέον (από 3,6% το 2004 και 2,2% το 2008) στο 1,8%, κάτι που υποδηλώνει ότι η διαδικασία μείωσης του ενεργητικού, δηλαδή η διαδικασία καταστροφής του παραγωγικού δυναμικού, ή η λεγόμενη «καταστροφή κεφαλαίου», θα έχει οπωσδήποτε συνέχεια, κάτι που μένει να επιβεβαιωθεί σύντομα, όταν θα υπάρξουν τα τελικά στοιχεία από τους ισολογισμούς των επιχειρήσεων. Προσοχή: Κέρδη, αλλά και υψηλές αποδόσεις κεφαλαίων εξακολουθούν να υπάρχουν και τώρα, μόνο που σε αυτή τη φάση του κύκλου, τη φάση της κρίσης, δεν μπορεί να εξασφαλιστεί κερδοφορία για το σύνολο των καπιταλιστών, για το σύνολο των συσσωρευμένων κεφαλαίων.

Υπερδιπλασίασαν τα κεφάλαια

 

Αν μιλήσουμε για τις τράπεζες και τα κεφάλαια που αυτές έχουν συγκεντρώσει, είτε κερδοσκοπώντας με το δημόσιο χρέος, είτε ληστεύοντας τις λαϊκές αποταμιεύσεις και την ανάγκη των λαϊκών στρωμάτων για δανεισμό, τότε η εικόνα είναι ακόμα χειρότερη. Αρκεί να σημειώσουμε ότι το ενεργητικό των τραπεζών, που το 2004 ήταν περίπου 210 δισ. ευρώ, μέσα σε μια μόλις πενταετία, υπερδιπλασιάστηκε και διαμορφώθηκε στα 519 δισ. ευρώ!!! Ακριβώς αντίστροφη είναι η εικόνα της απόδοσης, επί του ενεργητικού τους. Το 2004 ήταν 1,02%, ενώ το 2009 έπεσε κατακόρυφα στο 0,1%! Μόνο που το 2004 όλες οι τράπεζες εμφάνιζαν κέρδη, ενώ το 2009 από τις 21 τράπεζες που λειτουργούν στη χώρα οι 7 είχαν ζημιές. Τι σημαίνει αυτό; Αυτό που αναγκάζονται να ομολογήσουν και όλοι οι αρμόδιοι που σε όλους τους τόνους παρατηρούν ότι «η χώρα δεν αντέχει τόσες τράπεζες» και ότι είναι αναγκαίο να ξεκινήσει ένας κύκλος εξαγορών και συγχωνεύσεων.

Και εντάξει, εδώ μιλάμε για τις αντιφάσεις που δημιουργεί στο ίδιο το σύστημα η υπερσυσσώρευση κεφαλαίων που οδηγεί στην κρίση. Αν επιχειρήσουμε όμως να δούμε αυτή τη συγκέντρωση νέων καπιταλιστικών κεφαλαίων μέσα στην πενταετία, στο φόντο των συζητήσεων που γίνονται για το δημόσιο χρέος, βλέπουμε ότι αυτοί οι μασκαράδες μέσα σε πέντε χρόνια αύξησαν τον πλούτο τους κατά 370 δισεκατομμύρια ευρώ και βάλε. Περίπου 63 δισ. οι διάφοροι κεφαλαιοκράτες κι άλλα 308 οι τραπεζίτες! Κονδύλια, δηλαδή, που όχι μόνο φτάνουν για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους, αλλά περισσεύουν και για την πλήρη εξόφλησή του!!! Κλείνει η παρένθεση.

Τι δείχνουν όλα αυτά; Οτι μετά από έναν κύκλο υπερσυσσώρευσης κεφαλαίων, έρχεται κάποια στιγμή που είναι αδύνατον όλοι οι κεφαλαιοκράτες να μπορούν, ταυτόχρονα, να εξασφαλίζουν το επιδιωκόμενο ποσοστό κέρδους, την αναγκαία, δηλαδή, απόδοση των κεφαλαίων τους, σε επίπεδα που θα τους επιτρέπουν να συνεχίσουν την οικονομική τους δραστηριότητα. Οταν ο οικονομικός κύκλος φτάσει σε ένα τέτοιο σημείο, τότε ξεσπάει η κρίση, για το ξεπέρασμα της οποίας είναι αναγκαίο να καταστραφεί ένα μέρος από τις παραγωγικές δυνάμεις (εργοστάσια, εγκαταστάσεις, μέσα παραγωγής) που συγκεντρώθηκαν κατά τη φάση της ανόδου, ώστε όσοι κεφαλαιοκράτες αντεπεξέλθουν στην κρίση και παραμείνουν στο παιχνίδι, να μπορέσουν εκ νέου να εξασφαλίσουν την πολυπόθητη για το κεφάλαιο κερδοφορία.

Αυτή είναι μια διαδικασία που για τον καπιταλισμό δεν είναι πρωτόγνωρη. Το σύστημα, ιστορικά, ξεπερνούσε τις κρίσεις του μέσα από τη μαζική καταστροφή παραγωγικών δυνάμεων, που γινόταν κύρια με τρόπο ανεξέλεγκτο και άναρχο, με αποτέλεσμα σημαντικές ανακατατάξεις στους κόλπους της οικονομικής ολιγαρχίας, αλλά και τεράστιες απώλειες για τους κεφαλαιοκράτες. Η διαφορά που μπορεί να διαπιστώσει κανείς στην περίπτωση της τωρινής παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, είναι ότι επιχειρείται να ξεπεραστούν οι συνέπειές της μέσα από την ελεγχόμενη πτώχευση παραγωγικών δυνάμεων. Μια διαδικασία η οποία δεν μπορεί παρά να εξελίσσεται σε ένα συνεχώς διευρυνόμενο πόλεμο και οξύτατο ανταγωνισμό ανάμεσα στις διάφορες ομάδες της ολιγαρχίας και των φορέων που τις εκπροσωπούν και των οποίων στόχος είναι η προσπάθεια να γλιτώσουν οι πλέον ισχυροί επιχειρηματικοί όμιλοι, σε βάρος των υπολοίπων.

Θέλουν να γονατίσουν το λαό

 

Πάντως, σε κάθε περίπτωση και ανεξάρτητα από τα όσα θα αποφασιστούν σε επίπεδο ΕΕ για τον τρόπο της ελεγχόμενης απώλειας κεφαλαίων για τις τράπεζες, που θα προκύψει από τις αποφάσεις για τη διαχείριση του χρέους των χωρών - μελών, άμεσος στρατηγικός στόχος της οικονομικής ολιγαρχίας, σε ΕΕ και Ελλάδα, είναι οι υπόλοιπες αντιδραστικές αναδιαρθρώσεις, όπως ενσωματώνονται στο Σύμφωνο Ανταγωνιστικότητας. Ενα σύμφωνο που επιχειρεί να θέσει σε τέτοιες βάσεις το σύνολο των παραγωγικών καπιταλιστικών σχέσεων, ώστε να εξασφαλιστεί η κερδοφορία των επιχειρήσεων στις σύγχρονες συνθήκες εξέλιξης του συστήματος. Συνθήκες οι οποίες, για να εξασφαλιστεί η απόδοση των κεφαλαίων που έχουν συγκεντρώσει οι εκπρόσωποι της πλουτοκρατίας, προϋποθέτουν σημαντικό «κούρεμα» των μισθών και αύξηση του εργάσιμου χρόνου, νέες μειώσεις των συντάξεων και αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης μέχρι τα γεράματα, την ολοκληρωτική κατάργηση κάθε είδους «κοινωνικής παροχής» που ξέφυγε και επιβιώνει ακόμα, νέα κονδύλια ενίσχυσης του κεφαλαίου κ.ο.κ. Στόχος τους, αν το καλοσκεφτούμε, είναι να εξασφαλίσουν μια εργατική δύναμη συγκρίσιμη με την εργατική δύναμη που εκμεταλλεύονται ανταγωνιστές τους σε χώρες όπως η Κίνα, η Ινδία, το Πακιστάν. Οπου οι μισθοί είναι λίγα ευρώ τη μέρα, οι συνθήκες εργασίας θυμίζουν 19ο αιώνα και οι προοπτικές αξιοπρεπούς διαβίωσης, με βάση το κοινωνικό επίπεδο της ανάπτυξης, μηδενικές.

Δεν μπορεί να υπάρχει φυσιολογικός νους που να μη βλέπει την παραδοξολογία. Αυτή την απίστευτη διαστροφή στην οποία μας ζητούν να υποταχθούμε. Να υπάρχει μια κοινωνία που να διαθέτει όλες τις υλικές προϋποθέσεις και δυνατότητες για να εξασφαλίσει την πραγματική ανάπτυξη προς όφελος του λαού και τη βελτίωση των συνθηκών ζωής των εργαζομένων και οι κατέχοντες την εξουσία να σε υποχρεώνουν σε συνεχείς υποχωρήσεις, για να σωθεί, λέει, το σύστημα. Να μας πατήσουν, δηλαδή, μέχρι τέλους μια χούφτα πλουτοκράτες για να σωθούν αυτοί και τα κεφάλαιά τους και από εκεί και πέρα γαία πυρί μειχθήτω. Οχι φίλε μου. Δεν το έχουμε καμιά ανάγκη ένα τέτοιο σύστημα, γιατί είναι σύστημα αντιδραστικό και ιστορικά ξεπερασμένο. Αυτό μας έχει ανάγκη, για να μας ξεζουμίσει μέχρι το μεδούλι. Εμείς μπορούμε να πορευτούμε στην άλλη κατεύθυνση. Της αμφισβήτησης και της ανατροπής. Στο δρόμο που θα οδηγήσει στη λαϊκή εξουσία και οικονομία, όταν ο συσσωρευμένος πλούτος θα ανήκει σ' ολόκληρη την κοινωνία και με βάση τον κεντρικό σχεδιασμό θα μπαίνει σε πλήρη λειτουργία όλο το παραγωγικό δυναμικό με σκοπό να αυξάνεται συνεχώς αυτός ο πλούτος, όχι για να προσφέρει κέρδη σε κάποιους κηφήνες, αλλά με στόχο την ολόπλευρη ικανοποίηση των συνεχώς αυξανόμενων αναγκών όλων των μελών της.