Ο οπορτουνισμός και η 'Φυσικότητα' του Καπιταλισμού (α. μερος)

Για να εισακουστεί και να κατανοηθεί με λενινιστικούς όρους η πολεμική κατά του οπορτουνισμού πρέπει ο εργάτης  να έχει θεωρήσει τον κομμουνισμό δική του υπόθεση, δική του ιδεολογική ταυτότητα, ή τουλάχιστον να ασπάζεται τον κομμουνισμό σαν όραμα. Αν δεν πληρεί την παραπάνω προϋπόθεση, η πολεμική αυτή, ως επι το πλείστον, γίνεται αντιληπτή ως μια ξένη υπόθεση και μάλιστα μπορεί ν' ακούγεται σαν αιρετική ακατανοησία.

Για να δεχτεί τον κομμουνισμό σαν ιδεολογική του ταυτότητα αμετάκλητα και χωρίς προδιάθεση να επηρεαστεί από τον οπορτουνισμό θα πρέπει να πάψει βλέπει και να δέχεται τον καπιταλισμό σαν φύση και τον κομμουνισμό σαν 'παρά φύσιν', να πάψει να βλέπει τον καπιταλισμό σαν το  αξεπέραστο οικονομικό, πολιτικό, πολιτισμικό περιβάλλον του. Μα πάλι, δεν είναι επαρκές για τον κομμουνισμό να σπάσει την θεώρηση του ως ουτοπία στην συνείδηση του εργάτη. Παράλληλα, και προϋπόθεση για αυτό είναι ο καπιταλισμός να καταστεί ασυμβίβαστος με κάθε ιδέα βελτίωσης του σαν σύστημα, ανεπίδεκτος οποιουδήποτε τρόπου αναπαλαίωσης του που να μην είναι ιδαίτερα καταστροφικός για τον εργάτη και γενικά για τον άνθρωπο. Δηλαδή η έννοια ενός βελτιωμένου καπιταλισμού καθαυτή πρέπει να καταστεί ουτοπική.


Είναι βέβαια οφθαλμοφανές ότι ο καπιταλισμός είναι σε μια διαδικασία συνεχούς 'ανανέωσης και βελτίωσης'. Αλλά το ερώτημα που τίθεται εδώ είναι 'βελτίωση προς το συμφέρον τίνος; Αυτό που βελτιώνεται αέναα στον καπιταλισμό είναι οι τεχνολογίες εκμετάλλευσης, χειραγώγησης, καταστολής, ανταγωνιστικότητας και καταστροφής, οι οποίες προοδευτικά προσδένουν σε μια κόλαση τους εκμεταλλευόμενους. Το οξυγόνο του οπορτουνισμού είναι η αυταπάτη του εκμεταλλευόμενου ότι μπορεί να επωφεληθεί από αυτήν την 'βελτίωση' κι αυτός, τουλάχιστον προσωρινά αν όχι οριστικά.

Ο πόλεμος λοιπόν κατά του οπορτουνισμού μπορεί να κερδηθεί στην συνείδηση του εργάτη όταν η αντίθεση μεταξύ καπιταλισμού και κομμουνισμού γίνει, όχι   αυτή μεταξύ μιας πραγματικότητας και ενός ονείρου, αλλά μια αντίθεση μεταξύ εφιάλτη και ονείρου.

Η επιτυχία αυτού του πολέμου δεν εξαρτάται από την ανάδειξη του γεγονότος ότι ο οπορτουνισμός, σαν φαινόμενο, ανεξαιρέτως αποτελεί αποστασία από τις αρχές των κομμουνιστών και προδοσία. Το πρόβλημα με αυτήν την πρακτική είναι ότι συχνά θεωρεί δεδομένο ότι ο εργάτης στον οποίο στοχεύει σκέφτεται με κομμουνιστική  λογική, ενώ αυτό πού συνήθως συμβαίνει είναι ότι αποδέχεται την οπορτουνιστική αντίληψη ότι ο κομμουνισμός είναι ουτοπία και απέχει από την συνειδητοποίηση ότι αυτό που πράγματι είναι ουτοπία είναι ένας βελτιωμένος καπιταλισμός. Μα σ' αυτή την περίπτωση η κριτική κατά του οπορτουνισμού λειτουργεί σαν κήρυγμα στους ήδη προσηλυτισμένους ενώ στους 'απροσηλύτιστους' ακούγεται αιρετική.

Αυτό βέβαια έχει την χρησιμότητα του - εμπεδώνει την ήδη υπάρχουσα ιδεολογία στους κομμουνιστές και ατσαλώνει την συνοχή τους. Όμως, εφόσον δεν αφορά όλους αυτούς που δεν αποδέχονται την ιδεολογία και τις αρχές του κομμουνισμού, οι οποίοι πρέπει να κερδηθούν σ' αυτόν τον πόλεμο, τελικά λειτουργεί συντηρητικά, διατηρεί  τον κομμουνισμό σαν σώμα χωρίς ουσιαστικά να το αναπτύσσει. Η ανατρεπτική δύναμη του μέσα στο σύστημα δεν μετατοπίζει τα όρια της.



Ο οπορτουνισμός δεν μπορεί να ριζώσει παρά μόνο στο έδαφος όπου το εφιαλτικό αυτό σύστημα θεωρείται 'φυσιολογικο', εκεί που έχει απωθηθεί ή δεν έχει καν συνειδητοποιηθεί η αλήθεια ότι οι σχέσεις παραγωγής που διέπουν την οργάνωση αυτής της κοινωνίας είναι αποτέλεσμα μιας εξέλιξης που δέν μπορεί να έχει τέλος σε οποιοδήποτε κοινωνικοοικονομικό σχήμα. Ριζώνει στο έδαφος όπου αγνοείται η αλήθεια ότι για την διαιώνιση αυτών ακριβώς των σχέσεων, για την επιβίωση ενός συστήματος η πεμπτουσία του οποίου είναι η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο,  η τάξη που επωφελείται από αυτήν την εκμετάλλευση διεξάγει ένα συνεχή και αδυσώπητο πόλεμο, όπλο του οποίου είναι ο ο ίδιος ο οπορτουνισμός, ακριβώς για να διατηρήσει αυτό το σχήμα πραγμάτων.

Όσο κι αν απευθύνεται σε εργάτες, όσο κι αν στηρίζετε σε μικροαστούς, εφόσον δεν προσβάλει τις καθεστηκυίες σχέσεις παραγωγής, καταλήγει να εξυπηρετεί τα συμφέροντα των μεγαλοαστών, της τάξης που κατέχει τον κύριο όγκο του  κεφαλαίου, γίνεται λειτουργικό μέρος της γκάμας μεθόδων βίας και ψέματος με τις οποίες η τάξη αυτή επιβάλει στην κοινωνία αυτές ακριβώς τις εκμεταλλευτικές σχέσεις.

Άλλα γιατί και πως να θεωρηθεί ο καπιταλισμός (αντί για τον κομμουνισμό, όπως τώρα συμβαίνει) 'παρα φύσιν; Ο οπορτουνισμός στηρίζει την φενάκη της δήθεν φυσικότητας του καπιταλισμού, όχι μόνο γιατί αγνοεί ή παρερμηνεύει το γεγονός ότι, σαν σύστημα, ο καπιταλισμός καταστρέφει την φύση που αποτελεί το υπόβαθρο της ζωής στον πλανήτη, αλλά και ειδικότερα, ότι καταστρέφει την ίδια την ανθρώπινη φύση. Παραβλέπει ότι, εντείνοντας τις αντιθέσεις μεταξύ ανθρώπων και θέτοντας σε αντίθεση τους ανθρώπους με την φύση που τους περιβάλει, ο καπιταλισμός φέρνει στην επιφάνεια κατά δυσανάλογο τρόπο τα πλέον αρνητικά και καταστροφικά στοιχεία της ανθρώπινης φύσης. Δέχεται ως 'φυσιολογικο ότι είναι αδύνατον να λειτουργήσει ο καπιταλισμός χωρίς ανταγωνιστικότητα, αδιαφορώντας ότι αυτή η ανταγωνιστικότητα, η οποία θεωρείται ιερό δόγμα για τους καπιταλιστές, είναι η μάνα του πολέμου και της καταστροφής, κάτι από το οποίο αδυνατεί να απαλλαγεί η ανθρωπότητα όσο ισχύουν αυτές οι σχέσεις.

Πως μπορεί να θεωρηθεί φυσική αυτή η υπέρτονη ανταγωνιστικότητα και συνακόλουθα η μαζική ψυχοπαθολογία που γεννάται από αυτήν και εκφράζεται σαν ένταση των αρνητικότερων  στοιχείων της ανθρώπινης φύσης σε τούτο το σύστημα;

Πως μπορεί να θεωρείται φυσικό το γεγονός ότι το ανθρώπινο είδος έχει αποκτήσει τέτοια δύναμη που όχι μόνο απειλεί την φύση αλλά διαστρέφει και την  δική του φύση σαν αποτέλεσμα; Πως μπορεί να θεωρείται φυσικό ότι αυτή η τεράστια δύναμη βρίσκεται στα χέρια μιας τάξης, μιας ελίτ, και το παράδοξο ότι αυτή η ελίτ έχει βάλει στο χέρι τον μηχανισμό απο τον οποίο παράγεται το προϊόν της κοινωνικής εργασίας τον κύριο όγκο του οποίου ιδιοποιείται. Πως μπορεί να θεωρείται φυσικό ότι αυτός ο όγκος που ίδιοποιείται με την μορφή κεφαλαίου αναπτύσσεται σαν καρκίνωμα και απειλεί το σώμα της ανθρωπότητας;

Επιπρόσθετα, αυτή η τρομαχτική συγκέντρωση πλούτου και δύναμης στα χέρια μιας ελίτ διαστρέφει την συνείδηση της, με την έννοια ότι η  ίδια διαχωρίζεται από τον υπόλοιπο πληθυσμό, θεωρεί την οντότητα της σαν 'κάτι άλλο', ανώτερο, σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό, ο οποίος, κατά την ίδια θεώρηση, έχει καταστεί κάτι σαν το τμήμα του ανθρώπινου γένους το οποίο πάσχει από, λίγο ως πολύ, μιαν 'εξελικτική σύλληψη'. Υποτίθεται ότι βρίσκεται σε χαμηλότερο στάδιο εξέλιξης αν τόσο εύκολα δέχεται την εκμετάλλευση του και χειραγωγείται απο την ίδια . Αυτός ο ακραίος ελιτισμός της άρχουσας τάξης είναι ένα είδος ψύχωσης  που αντανακλά τον  παραλογισμό της ασυλληπτης σε μέγεθος συγκέντρωσης κεφαλαίου - πράγμα που όπως προαναφέρθηκε, δεν είναι τίποτε άλλο απο  συσσώρευση της υλοποιημένης εργασίας που η ίδια τάξη έχει κλέψει απο την υπόλοιπη κοινωνία - αυτή την διαστροφή της την προβάλει στην υπόλοιπη κοινωνία. Δεν είναι δηλαδή, κατά  την κοινή αντίληψή της,  αυτή  η ίδια η ελίτ που έχει διαστραφεί, αλλά η υπόλοιπη κοινωνία που δεν της μοιάζει. Πρόκειται για το 'εκ των ων ουκ άνευ' του αφύσικου. Η δε συμπεριφορά που πηγάζει από αυτήν την αρρωστημένη αλαζονεία είναι η πλέον εφιαλτική πραγμάτωση της έννοιας 'παρα φύσιν'.  Δεν μπορεί, τελικά,  ένας οργανισμός στην φύση να λειτουργεί τοσο αυτοκαταστροφικά και με τρόπο που τον διαστρέφει και αυτό να θεωρείται φυσικό!

Στον αντίποδα της ανταγωνιστικότητας, ο αλτρουισμός και συνεργατικότητα μεταξύ ανθρώπων που αποτέλεσε τον κατεξοχήν τρόπο με τον οποίο επιβίωσε το είδος, δεν έχουν χώρο στις οικονομικές σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων, σε τούτο το οικονομικό περιβάλλον, κι αυτό το αγνοεί ο οπορτουνισμός. Παραγνωρίζει το γεγονός ότι ακόμα  και η έκφραση αλληλεγγύης μεταξύ ανθρώπων που ανήκουν σε μια τάξη ή κοινότητα είναι αναπόφευκτα ενταγμένη στο πλαίσιο της πάλης των τάξεων, ή στο γενικότερο σχήμα πολέμου. Ούτε και η όποια συνεργατικότητα σε καπιταλιστικό πλαίσιο, η οποία όντως μπορεί να εμφανιστεί μεταξύ ατομων που ανηκουν στην  ίδια οργανωση (οικονομική μονάδα, στρατιωτικο σωμα, κτλ), αποτελεί εξαίρεση, διότι στοχεύει στην βελτίωση της ανταγωνιστικότητας ή της μαχητικότητας της και δεν ξεφεύγει απο το ευρύτερο πλαίσιο συνεχούς πολέμου και της αλόγιστης σπατάλης στην οποία οδηγεί.

Μα κι αν δεν μπορεί να αγνοησει οτι δεν υπάρχει πόλεμος χωρίς καταστροφη, ο οπορτουνισμος αποσιωπά την αλήθεια οτι δεν υπάρχει ελπίδα να εξαλληφΘει το φαινόμενο του πολέμου παρά μόνο με την εξάλειψη των τάξεων, παρά μόνο με την εξάλειψη της εκμετάλλευσης ανθρώπου απο άνθρωπο που γεννά τις τάξεις και την διαπάλη των. Και, παρεμπιπτόντως, μια λογική συνέπεια αυτού του γεγονότος είναι και το οτι οι οπορτουνιστες τόσο συχνά και τόσο εύκολα παρατάσσονται με τους αστούς στους ιμπεριαλιστικους πολέμους που διεξάγονται.

Η επιτυχία, εν τέλει,  του αγώνα κατά του οπορτουνισμου είναι συνυφασμένη με την απόδειξη της ιδέας οτι ενας βελτιωμένος  καπιταλισμός είναι ανεφικτος, ένας καπιταλισμός χωρίς πόλεμο, χωρίς την εγγενη του εφιαλτική αγριότητα, ένας καπιταλισμός που να μην αποτελεί διαστροφή της φύσης είναι αδιανόητος.


πηγη