Ένα άρθρο του Ριζοσπάστη για την κατάσταση στην Τουρκία, λίγο πριν ξεσπάσουν οι διαδηλώσεις

Τι δείχνει η εξέλιξη της τουρκικής οικονομίας;

Ριζοσπάστης 21/05/2013

-- Η τουρκική αστική τάξη πανηγυρίζει ότι από δανειζόμενος, έγινε πλέον πιστωτής του ΔΝΤ. Τι αντανάκλαση έχει αυτό στο λαό;

Στις αρχές της βδομάδας ανακοινώθηκε πως η Τουρκία αποπλήρωσε το σύνολο του χρέους της στο ΔΝΤ, απ' το οποίο δανειζόταν επί δεκαετίες, και πως ετοιμάζεται να ενταχθεί στις τάξεις των πιστωτών του Ταμείου, όπου θα συνεισφέρει το ποσό των 5 δισ. δολαρίων (ο «αστερίσκος» λέει πως το ποσό αυτό θα είναι άμεσα διαθέσιμο σε περίπτωση που το χρειαστεί). Σε διθυραμβικούς τόνους, τα κυβερνητικά στελέχη, μηδέ εξαιρουμένου του Τ. Ερντογάν, έκαναν λόγο για «ιστορική καμπή». Δεν έλειψαν φυσικά οι κομπασμοί για το πόσο επιτυχημένη υπήρξε η διαχείριση της σημερινής τουρκικής κυβέρνησης, που κατόρθωσε να απαγκιστρώσει τη χώρα απ' τις δαγκάνες του ΔΝΤ. Στόχο που βάζουν και στην Ελλάδα τα αστικά κόμματα και ο ΣΥΡΙΖΑ, συνδέοντας αυτή την εξέλιξη με την επιστροφή της ελληνικής καπιταλιστικής οικονομίας σε ανάπτυξη. Οι πανηγυρισμοί της αστικής κυβέρνησης στην Τουρκία «πατούσαν» στο γεγονός ότι απ' το 1961 μέχρι και το 2008 η γειτονική χώρα είχε συνομολογήσει περίπου 20 δανειακές συμβάσεις και είχε λάβει περί τα 50 δισεκατομμύρια δολάρια ως δάνεια απ' το ΔΝΤ. Το 2002, οπότε και ανέλαβε τη διακυβέρνηση το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του Ερντογάν, η Τουρκία χρωστούσε στο ΔΝΤ 23,5 δισ. δολάρια, το δημόσιο χρέος ανερχόταν στο 78% του ΑΕΠ και ο συνολικός όγκος της τουρκικής οικονομίας υπολογιζόταν στα 230 δισεκατομμύρια δολάρια. Σήμερα, το τουρκικό ΑΕΠ έχει φθάσει τα 786,3 δισ. δολάρια και το δημόσιο χρέος στο 36%.


Ολα αυτά τα χρόνια, οι καπιταλιστές της χώρας απόλαυσαν γενναίες ενισχύσεις, ιδιαίτερα οι επιχειρήσεις με εξαγωγικό προσανατολισμό σε νέες αγορές (Μέση Ανατολή, Βόρεια Αφρική), εξαιρετικά χαμηλή φορολογία, ενώ είχαν τη δυνατότητα να βάλουν στο χέρι δημόσιο πλούτο, αφού η κυβέρνηση Ερντογάν υλοποίησε και συνεχίζει ένα εκτεταμένο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων. Αποτέλεσμα, τρελά κέρδη και ρυθμοί ανάπτυξης που κάλπαζαν. Στον αντίποδα, ο λαός βουλιάζει στη φτώχεια και οι ταξικές αντιθέσεις μεγαλώνουν. Σύμφωνα με έρευνα της τουρκικής στατιστικής υπηρεσίας (Turk Stat) για το 2009, το τμήμα της κοινωνίας που έχει τα υψηλότερα εισοδήματα είναι κατά 8,5 φορές πλουσιότερο σε σχέση με εκείνο που βρίσκεται στη βάση της πυραμίδας. Εχει μάλιστα αυξηθεί σε σχέση με την αμέσως προηγούμενη έρευνα (8,1). Στο 20% των πλουσιότερων Τούρκων αντιστοιχεί περίπου το μισό ΑΕΠ της χώρας (47,6%), όταν στο φτωχότερο 20% αντιστοιχεί μόλις το 5,6%. Η αναλογία αυτή είναι περίπου ίδια με τα λεγόμενα «ανεπτυγμένα» καπιταλιστικά κράτη, αν αναλογιστεί κανείς ότι στο 20% των πλουσιότερων Αμερικανών αναλογεί το 49,4% του ΑΕΠ της χώρας, ενώ στο φτωχότερο το 3,4%. Μεγάλες είναι οι ανισότητες και με βάση τη γεωγραφική κατανομή του πληθυσμού, αφού το μέσο εισόδημα των κατοίκων της Κωνσταντινούπολης για το 2009 ήταν 12.795 λίρες, ενώ στη νοτιοανατολική Τουρκία μόλις που έφτανε τις 4.665 λίρες. Η ίδια έρευνα δείχνει, επίσης, ότι το 2009 στην Τουρκία υπήρχαν περίπου 13 εκατομμύρια άνθρωποι που ζούσαν κάτω από το επίσημο όριο της φτώχειας (825 λίρες ή 515 δολάρια μηνιαίως), αριθμός που αντιστοιχεί σε ποσοστό 17,1% του πληθυσμού. Το 2008, υπήρχαν 11,58 εκατ. φτωχοί (16,7%).

Τέλος, σύμφωνα με την Turk Stat, σχεδόν έξι στους δέκα Τούρκους (59,3%) έχει να εξυπηρετήσει κάποιο δάνειο, το 44% δεν είναι σε θέση να αγοράσει καινούρια ρούχα, ενώ το 60,5% δεν διαθέτει αρκετά χρήματα για να βάλει στο τραπέζι του κρέας. Ο χορός κερδοφορίας της αστικής τάξης της χώρας έχει στηθεί στις πλάτες ενός λαού γονατισμένου. Τα ούτως ή άλλως υποτυπώδη εργασιακά δικαιώματα περιορίζονται κι άλλο, οι ήδη χαμηλοί μισθοί μειώνονται περαιτέρω, η ανεργία στο ύψος της, οι συνθήκες δουλειάς προσομοιάζουν σε αυτές γαλέρας, οι συνδικαλιστικές ελευθερίες είναι ανύπαρκτες. Και τα εργατικά - λαϊκά νοικοκυριά ολοένα και πιο χρεωμένα στις τράπεζες. Οι τενεκεδομαχαλάδες μέσα στα αστικά κέντρα, για να μη μιλήσουμε για τα βάθη της Ανατολής, υπογραμμίζουν τις ταξικές αντιθέσεις. Οι ισχυροί ρυθμοί ανάπτυξης περιορίστηκαν πέρυσι στο 2,2%, όταν προηγουμένως ξεπερνούσαν το 8%, δείχνοντας ότι η περίοδος της ανάπτυξης κυοφορεί στον καπιταλισμό την επόμενη κρίση. Η Goldman Sachs, μάλιστα, εκτιμά πως η Τουρκία κάθεται πάνω σε «γεωλογικό ρήγμα» και αναπτύσσονται απαισιόδοξα σενάρια για τις επιπτώσεις των κραδασμών που καταγράφονται στη γειτονιά της, όχι μόνο απ' την οξύτατη καπιταλιστική κρίση στην ΕΕ, αλλά κι απ' τα πολλά μέτωπα που είναι ανοιχτά και ενισχύουν την πιθανότητα εκδήλωσης ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων. Η Τουρκία αποτελεί τρανταχτή απόδειξη του γεγονότος ότι είτε σε κρίση, είτε σε ανάπτυξη, είτε με ΔΝΤ και δανειακές συμβάσεις, είτε χωρίς αυτά, ωφελημένοι είναι λίγοι, ζημιωμένος πάντα ο λαός.