Παρουσιάζουμε εδώ εν συντομία την εξέλιξη της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης (ειδικά τις τελευταίες), στο πρώτο μέρος θα παρουσιαστεί η κρίση στις ΗΠΑ αλλά και στοιχεία που μαρτυρούν την ένταση στον παγκόσμιο ανταγωνισμό.
Τελικά στις ΗΠΑ, τα δυο μεγάλα αστικά κόμματα αφού παίξανε μισό χρόνο ένα θέατρο που αφορ
Οι ΗΠΑ ακόμα διατηρούν την πρώτη θέση στην παγκόσμια οικονομία. Το 2008 το ΑΕΠ των ΗΠΑ ήταν πάνω από το 20% του παγκόσμιου ΑΕΠ, ενδεικτικό του ρόλου των ΗΠΑ στην παγκόσμια οικονομία. Παρόλα αυτά αυτό που φαίνεται πρώτα από όλα από τις αναλύσεις των διεθνών ειδησεογραφικών πρακτορείων είναι η μετατροπή των ΗΠΑ από χώρα παγκόσμιο πιστωτή σε χώρα με τεράστιο εξωτερικό χρέος, παρακάτω θα δούμε πως εξελίχτηκε αυτή η διαδικασία. Το ακαθάριστο δημόσιο χρέος το 2009, ήταν 12 τρισ δολάρια, ίσο δηλαδή με το 84,8% του ΑΕΠ των ΗΠΑ, το 2007 ήταν 61,9%. Περίπου το 1 τρις, ανήκει στην Κίνα και το Χονγκ Κονγκ. Άλλο βασικό χαρακτηριστικό που επισημαίνεται είναι η αναδιάταξη των συμμαχίων, οι νέοι πόλοι δύναμης που δημιουργούνται και η όξυνση των ενδοϊμπεριλιστικών αντιθέσεων.
Η εξέλιξη της κρίσης στις ΗΠΑ
Λόγω της κρίσης και της ύφεσης που ακολούθησε, το ΑΕΠ των ΗΠΑ παρουσίασε συρρίκνωση για τέσσερα συνεχόμενα τρίμηνα από το Γ' τρίμηνο του 2008 μέχρι το Β τρίμηνο του 2009, ενώ συρρικνώθηκε 2,6% σε σχέση με το 2008. Η πτώση του ΑΕΠ συνοδεύτηκε με κλείσιμο επιχειρήσεων, πτώση βιομηχανικής παραγωγής κατά 5,5%, αύξηση της ανεργίας και την άνοδο της σχετικής και απόλυτης εξαθλίωσης. Εκτιμόνταν αναιμική ανάπτυξη τα 2 τελευταία τρίμηνα του 2009 και όλο το 2010, με ρυθμό 2,9%. Δηλαδή προβλεπόταν για το 2010 να ξεπεραστεί το ΑΕΠ του 2008 οριακά. Εκτιμήσεις μιλούν για πτωτικές τάσεις και μέσα στο 2011.
Η κρίση σε βασικούς κλάδους της βιομηχανικής παραγωγής είχε ξεκινήσει ήδη από το 2007, πριν δηλαδή την κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού συστήματος (κάτι που επιβεβαιώνει και την μαρξιστική θέση). Το 2007, οι ακαθάριστες ιδιωτικές επενδύσεις μειώθηκαν κατά 3,1% σε σχέση με το 2006. το 2008, 9,5% σε σχέση με το 2007 και το 2009, 22,6% σε σχέση με το 2008. Οι ακαθάριστες ιδιωτικές επενδύσεις ανέκαμψαν το 2010. Στον τομέα των κατασκευών κατοικιών, οι ακάθαριστες ιδιωτικές επενδύσεις μειώθηκαν 7,3% το 2006, 18,7% το 2007, 24% το 2008, 22,9% το 2009 και 3% το 2010. Το πρώτο τρίμηνο του 2011 έχουμε αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής, αλλά δεν αναμένεται ανάκαμψη στον τομέα των κατασκευών.
Η ανεργία
Το 2010, το ποσοστό της ανεργίας στις ΗΠΑ ήταν στο 10%, δηλαδή οι άνεργοι ήταν 15 εκατομμύρια (το 2007 το ποσοστό της ανεργίας ήταν μόλις 4,7%) ενώ δεν αναμένεται μείωση της ανεργίας μέσα στο 2011. Τη διετία 2008-09 χάθηκαν στις ΗΠΑ 7,2 εκατομμύρια θέσεις εργασίας, απ' αυτές οι 4,2 εκατομμύρια μέσα στο 2009. Στις ΗΠΑ υπολογίζεται και ο "ευρύτερος δείκτης ανεργίας", δηλαδή η υποαπασχόληση, ο οποίος είναι στο 17%. Αντίστοιχα στην ΕΕ, το ποσοστό της ανεργίας είναι επίσης 10%, δηλαδή 22,9 εκατομμύρια άνεργοι, από τους οποίους οι 15,7 εκατομμύρια στην Ευρωζώνη.
Το χρέος και το έλλειμμα
Το χρέος των ΗΠΑ σήμερα εκτιμάται στα 13,5 τρισεκατομμύρια δολάρια, εκτιμάται ότι ανα οι ΗΠΑ συνεχίσουν έτσι το 2020 το χρέος θα φτάσει το 140% του ΑΕΠ των ΗΠΑ. Το δημόσιο έλλειμμα το 2009, ήταν 1,42 τρισεκατομμύρια δολάρια, δηλαδή περίπου 10% του ΑΕΠ.
Τάσεις αλλαγής του Διεθνούς Συσχετισμού Δύναμης
Η μελέτη της καπιταλιστικής κρίσης στις ΗΠΑ, δεν θα μπορούσε να γίνει έξω από το πλαίσιο του διεθνούς ανταγωνισμού, ο οποίος φαίνεται να οξύνεται, λόγω της κρίσης. Όπως γράφουν οι διεθνείς αναλυτές, ο κόσμος βιώνει μια μεταφορά πλούτου και οικονομικής ισχύος από τη Δύση στην Ανατολή. Ενδεχόμενη συνέχεια της συγκεκριμένης τάσης είναι ότι η Κίνα τα επόμενα 20 με 30 χρόνια θα είναι η πρώτη οικονομική δύναμη παγκοσμίως (έχω δει και μελέτη που εκτιμά την πρωτοκαθεδρία της Κίνας πολύ πιο κοντά, μόλις το 2016). Το γεγονός αυτό που αλλάζει τις παγκόσμιες ισορροπίες, δημιουργεί νέες συμμαχίες. Στην πραγματικότητα η οικονομική κρίση έπαιξε ρόλο καταλύτη στη συγκεκριμένη διαδικασία, η οποία υπήρχε και πριν από την εκδήλωση της κρίσης. Η Κίνα είχε αύξηση 10% του ΑΕΠ της, μέσα στο 2010, ενώ όλες οι αναπτυσσόμενες χώρες θα αυξάνουν το ΑΕΠ τους παραπάνω από τις ΗΠΑ τα επόμενα χρόνια όπως εκτιμάται, η διαδικασία αυτή οδήγησε στην μεταξέλιξη του G7+1 σε G20.
Τα ζητήματα της διαπάλης μεταξύ των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων είναι το παγκόσμιο εμπόριο, ο ρόλος της πράσινης ανάπτυξης και των ανανεώ
σιμων πηγών ενέργειας, οι συναλλαγματικές ισοτιμίες, το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα, ο ρόλος του ΔΝΤ. Τα ζητήματα αυτά θα μελετήσουμε παρακάτω το καθένα ξεχωριστά.
Την όξυνση των αντιθέσεων μπορούμε να μελετήσουμε μέσω της κίνησης των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων (ΑΞΕ), το εξωτερικό εμπόριο, την αγορά κεφαλαίων σε χρηματικές μορφές (έμμεσες επενδύσεις), την αγορά ενέργειας και πρώτων υλών και τους εξοπλισμούς.
Οι ΑΞΕ μέσα στο 2009 είχαν συνολική μείωση 39%, στις ΗΠΑ από το 2008 έχουν πτώση 57%, στην Κίνα πτώση 2,6%, ενώ στη Γερμανία αύξηση 41%. Πάντως εκτιμάται μείωση των ΑΞΕ προς τις αναπτυγμένες χώρες και αύξηση των ΑΞΕ προς τις αναπτυσσόμενες, ιδαίτερα στην Ασία.
Η διαμάχη για τον έλεγχο Του εμπορίου και της παραγωγής
Τόσο οι ΗΠΑ όσο και Η ΕΕ, έχουν ως βασικές προτεραιότητες την μείωση του εμπορικού τους ελλείμματος. Η όξυνση του διεθνούς ανταγωνισμού συνδέεται και με μια σειρά μέτρων στήριξης και προστατευτισμού της εγχώριας βιομηχανίας κάθε χώρας, ιδαίτερα όταν πρόκειται για στρατηγικούς κλάδους. Το 2009, το εμπορικό έλλειμμα στις ΗΠΑ μειώθηκε κατά 45,3%, παραμένει βέβαια στο ύψος των 380,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Το 2008 ήταν 693,9 δισεκατομμύρια δολάρια. Το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ με την Κίνα μειώθηκε στα 226,8 δισ. δολάρια από 268 δισ. δολάτια το 2008, βέβαια αυξήθηκε το ποσοστό του ελλείμματος των ΗΠΑ με την Κίνα στο 59% το 2009 έναντι του 38% το 2008, πριν από 10 χρόνια το έλλειμα ήταν μόλις 60 δισ. δολάρια.
Εκτός αυτού η Κίνα συγκρότησε ζώνη ελεύθερου εμπορίου από την 1/1/2010, με 10 χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN), στη συμφωνία προβλέπεται σταδιακή κατάργηση των δασμών μέχρι το 2015. Το 2009 η Κίνα έφτασε τις ΗΠΑ σε εξαγωγές προϊόντων νέας τεχνολογίας, ένα τομέα που υστερούσε μέχρι τώρα σε σχέση με τις αναπτυγμένες χώρες.
Διαμάχη για την πράσινη ανάπτυξη και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας
Η εξέλιξη της κρίσης στις ΗΠΑ
Λόγω της κρίσης και της ύφεσης που ακολούθησε, το ΑΕΠ των ΗΠΑ παρουσίασε συρρίκνωση για τέσσερα συνεχόμενα τρίμηνα από το Γ' τρίμηνο του 2008 μέχρι το Β τρίμηνο του 2009, ενώ συρρικνώθηκε 2,6% σε σχέση με το 2008. Η πτώση του ΑΕΠ συνοδεύτηκε με κλείσιμο επιχειρήσεων, πτώση βιομηχανικής παραγωγής κατά 5,5%, αύξηση της ανεργίας και την άνοδο της σχετικής και απόλυτης εξαθλίωσης. Εκτιμόνταν αναιμική ανάπτυξη τα 2 τελευταία τρίμηνα του 2009 και όλο το 2010, με ρυθμό 2,9%. Δηλαδή προβλεπόταν για το 2010 να ξεπεραστεί το ΑΕΠ του 2008 οριακά. Εκτιμήσεις μιλούν για πτωτικές τάσεις και μέσα στο 2011.
Η κρίση σε βασικούς κλάδους της βιομηχανικής παραγωγής είχε ξεκινήσει ήδη από το 2007, πριν δηλαδή την κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού συστήματος (κάτι που επιβεβαιώνει και την μαρξιστική θέση). Το 2007, οι ακαθάριστες ιδιωτικές επενδύσεις μειώθηκαν κατά 3,1% σε σχέση με το 2006. το 2008, 9,5% σε σχέση με το 2007 και το 2009, 22,6% σε σχέση με το 2008. Οι ακαθάριστες ιδιωτικές επενδύσεις ανέκαμψαν το 2010. Στον τομέα των κατασκευών κατοικιών, οι ακάθαριστες ιδιωτικές επενδύσεις μειώθηκαν 7,3% το 2006, 18,7% το 2007, 24% το 2008, 22,9% το 2009 και 3% το 2010. Το πρώτο τρίμηνο του 2011 έχουμε αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής, αλλά δεν αναμένεται ανάκαμψη στον τομέα των κατασκευών.
Η ανεργία
Το 2010, το ποσοστό της ανεργίας στις ΗΠΑ ήταν στο 10%, δηλαδή οι άνεργοι ήταν 15 εκατομμύρια (το 2007 το ποσοστό της ανεργίας ήταν μόλις 4,7%) ενώ δεν αναμένεται μείωση της ανεργίας μέσα στο 2011. Τη διετία 2008-09 χάθηκαν στις ΗΠΑ 7,2 εκατομμύρια θέσεις εργασίας, απ' αυτές οι 4,2 εκατομμύρια μέσα στο 2009. Στις ΗΠΑ υπολογίζεται και ο "ευρύτερος δείκτης ανεργίας", δηλαδή η υποαπασχόληση, ο οποίος είναι στο 17%. Αντίστοιχα στην ΕΕ, το ποσοστό της ανεργίας είναι επίσης 10%, δηλαδή 22,9 εκατομμύρια άνεργοι, από τους οποίους οι 15,7 εκατομμύρια στην Ευρωζώνη.
Το χρέος και το έλλειμμα
Το χρέος των ΗΠΑ σήμερα εκτιμάται στα 13,5 τρισεκατομμύρια δολάρια, εκτιμάται ότι ανα οι ΗΠΑ συνεχίσουν έτσι το 2020 το χρέος θα φτάσει το 140% του ΑΕΠ των ΗΠΑ. Το δημόσιο έλλειμμα το 2009, ήταν 1,42 τρισεκατομμύρια δολάρια, δηλαδή περίπου 10% του ΑΕΠ.
Τάσεις αλλαγής του Διεθνούς Συσχετισμού Δύναμης
Η μελέτη της καπιταλιστικής κρίσης στις ΗΠΑ, δεν θα μπορούσε να γίνει έξω από το πλαίσιο του διεθνούς ανταγωνισμού, ο οποίος φαίνεται να οξύνεται, λόγω της κρίσης. Όπως γράφουν οι διεθνείς αναλυτές, ο κόσμος βιώνει μια μεταφορά πλούτου και οικονομικής ισχύος από τη Δύση στην Ανατολή. Ενδεχόμενη συνέχεια της συγκεκριμένης τάσης είναι ότι η Κίνα τα επόμενα 20 με 30 χρόνια θα είναι η πρώτη οικονομική δύναμη παγκοσμίως (έχω δει και μελέτη που εκτιμά την πρωτοκαθεδρία της Κίνας πολύ πιο κοντά, μόλις το 2016). Το γεγονός αυτό που αλλάζει τις παγκόσμιες ισορροπίες, δημιουργεί νέες συμμαχίες. Στην πραγματικότητα η οικονομική κρίση έπαιξε ρόλο καταλύτη στη συγκεκριμένη διαδικασία, η οποία υπήρχε και πριν από την εκδήλωση της κρίσης. Η Κίνα είχε αύξηση 10% του ΑΕΠ της, μέσα στο 2010, ενώ όλες οι αναπτυσσόμενες χώρες θα αυξάνουν το ΑΕΠ τους παραπάνω από τις ΗΠΑ τα επόμενα χρόνια όπως εκτιμάται, η διαδικασία αυτή οδήγησε στην μεταξέλιξη του G7+1 σε G20.
Τα ζητήματα της διαπάλης μεταξύ των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων είναι το παγκόσμιο εμπόριο, ο ρόλος της πράσινης ανάπτυξης και των ανανεώ
Την όξυνση των αντιθέσεων μπορούμε να μελετήσουμε μέσω της κίνησης των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων (ΑΞΕ), το εξωτερικό εμπόριο, την αγορά κεφαλαίων σε χρηματικές μορφές (έμμεσες επενδύσεις), την αγορά ενέργειας και πρώτων υλών και τους εξοπλισμούς.
Οι ΑΞΕ μέσα στο 2009 είχαν συνολική μείωση 39%, στις ΗΠΑ από το 2008 έχουν πτώση 57%, στην Κίνα πτώση 2,6%, ενώ στη Γερμανία αύξηση 41%. Πάντως εκτιμάται μείωση των ΑΞΕ προς τις αναπτυγμένες χώρες και αύξηση των ΑΞΕ προς τις αναπτυσσόμενες, ιδαίτερα στην Ασία.
Η διαμάχη για τον έλεγχο Του εμπορίου και της παραγωγής
Τόσο οι ΗΠΑ όσο και Η ΕΕ, έχουν ως βασικές προτεραιότητες την μείωση του εμπορικού τους ελλείμματος. Η όξυνση του διεθνούς ανταγωνισμού συνδέεται και με μια σειρά μέτρων στήριξης και προστατευτισμού της εγχώριας βιομηχανίας κάθε χώρας, ιδαίτερα όταν πρόκειται για στρατηγικούς κλάδους. Το 2009, το εμπορικό έλλειμμα στις ΗΠΑ μειώθηκε κατά 45,3%, παραμένει βέβαια στο ύψος των 380,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Το 2008 ήταν 693,9 δισεκατομμύρια δολάρια. Το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ με την Κίνα μειώθηκε στα 226,8 δισ. δολάρια από 268 δισ. δολάτια το 2008, βέβαια αυξήθηκε το ποσοστό του ελλείμματος των ΗΠΑ με την Κίνα στο 59% το 2009 έναντι του 38% το 2008, πριν από 10 χρόνια το έλλειμα ήταν μόλις 60 δισ. δολάρια.
Εκτός αυτού η Κίνα συγκρότησε ζώνη ελεύθερου εμπορίου από την 1/1/2010, με 10 χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN), στη συμφωνία προβλέπεται σταδιακή κατάργηση των δασμών μέχρι το 2015. Το 2009 η Κίνα έφτασε τις ΗΠΑ σε εξαγωγές προϊόντων νέας τεχνολογίας, ένα τομέα που υστερούσε μέχρι τώρα σε σχέση με τις αναπτυγμένες χώρες.
Διαμάχη για την πράσινη ανάπτυξη και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας
Οι ΗΠΑ χρειάζονται πολύ μεγάλες ποσότητες ενέργειας. Το 2008 κατανάλωσαν το 23% της παγκόσμιας κατανάλωσης πετρελαίου, ενώ με 9% έρχεται δεύτερη η Κίνα. Υπάρχει τεράστιος αναταγωνισμός για τις πηγές των πρώτων υλών, όπως απέδειξε και η πρόσφατη διαμάχη στη Λιβύη.
Στα πλαίσια αυτά αξιοποιείται και η λεγόμενη πράσινη ανάπτυξη και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Αξιοποιούνται ιδιαίτερα στις ΗΠΑ και την ΕΕ, και για να μειώσουν την ενεργειακή εξάρτηση τους από τρίτες χώρες αλλά και σαν μια ώθηση της καπιταλιστικής ανάπτυξης.
Ανταγωνισμοί νομισμάτων
Οι μεταβολές στην οικονομική παραγωγή είναι αυτές που καθορίζουν τις μεταβολές στην σφαίρα της κυκλοφορίας και την ισοτιμία των νομισμάτων, που με τη σειρά τους επιδρούν και αυτές στην παραγωγή (Ένγκελς-σχετικά με τη σχετική αυτονομία της αγοράς χρήματος στο γράμμα στον Schmidt).
Ειδικά μετά το Μπρέττον Γουντς το δολάριο αποκτά χαρακτήρα μέσου αποθησαυρισμού σε αρκ
ετές χώρες, μέχρι και την κρίση του 1973. Την τελευταία δεκαετία το δολάριο αποδυναμώθηκε από το Ευρώ και τελευταία και από το Γιουάν. Ο ρόλος του δολαρίου σε συνδυασμό με αυτές τις εξελίξεις επηρεάζουν τη δυνατότητα εύκολης επαναχρηματοδότησης του χρέους των ΗΠΑ και του κόστους δανεισμού τους.
Η μεταπολεμική θέση του δολαρίου στηριζόταν αντικειμενικά στο γεγονός ότι οι ΗΠΑ ήταν η καπιταλιστική χώρα με τα μεγαλύτερα αποθέματα χρυσού (η θέση αυτή κατακτήθηκε κατά τη διάρκεια του 20ου αι. ιδαίτερα μετά τον Α' ΠΠ). Αργότερα τα βασικά εμπορεύματα άρχισαν να αποτιμώνται σε δολάριο. Για την αγορά δηλαδή των βασικών προϊόντων όπως το πετρέλαιο χρειαζόταν δολάρια που αγοράζονταν από τις ΗΠΑ.
Η υψηλή συναλλαγματική ισοτιμία του δολαρίου έκανε λιγότερα ανταγωνιστικά τα προϊόντα των ΗΠΑ στο διεθνές εμπόριο. Σε αναταγωνισμό με το Ευρώ και για αυτό το λόγο η Κεντρικη Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ μεθοδεύει την διολίσθηση του δολαρίου (κόβει επιπλέον νόμισμα προκειμένου να υποτιμηθεί). Η Κίνα και η Ελβετία με υψηλά αποθέματα σε δολάρια αγόραζαν ακόμα περισσότερα για να κρατήσουν ψηλά την ισοτιμία του. Η Κίνα μάλιστα κρατά συνδεμένο το Γιουαν με το δολάριο για να μη πληγούν οι εξαγωγές της. Οι ΗΠΑ συνεχώς διαφωνούν με αυτή την πρακτική και απειλούν με δασμούς στα κινέζικα προϊόντα.
Οι Γερμανία και Γαλλία έχουν συμφέρον την περαιτέρω πτώση του δολαρίου επειδή οι εξαγωγές τους γίνονται στα πλαίσια της ΕΕ. Λόγω του ισχυρού Ευρώ έχουν ώφελος στην αγορά ενέργειας, εμπορευμάτων και πρώτων υλών. Οι εξελίξεις στην Ευρωζώνη επηρεάζουν τις ΗΠΑ, μεγένθυνση της Ευρωζώνης βοηθά στην ανάκαμψη των ΗΠΑ λόγω της αγοράς αμερικάνικων προϊόντων. Όσο ασταθές γίνεται το ευρώ και οι οικονομίες της ΕΕ, τόσο γίνονται ελκυστικά τα αμερικάνικα ομόλογα και δέχεται περισσότερες ΑΞΕ. Από την άλλη όσο το δολάριο είναι υποτιμημένο ενισχύονται οι αμερικάνικες εξαγωγές.
Η υψηλή συναλλαγματική ισοτιμία του δολαρίου συνέβαλε στη διόγκωση του δημοσίου ελλείματος, το οποίο χρηματοδοτούσαν με δημόσιο χρέος, χάρη στο ρόλο του δολαρίου σαν παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος. Το 1986 οι ΗΠΑ μετατράπηκαν για πρώτη φορά από το τη δεκαετία του 1910 από πιστωτή σε οφειλέτη. Στην πραγματικότητα δεν υπήρχε πρόβλημα όσο τα έσοδα από τις Αμερικάνικες επενδύσεις στο εξωτερικό ήταν μεγαλύτερα από τα έξοδα σε ξένους επενδυτές στις ΗΠΑ.
Το Αμερικάνικο χρέος είναι συνδεδεμένο με την Κίνα και οποιαδήποτε πτώση στη συναλλαγματική ισοτιμία ή στην τιμή των ομολόγων σημαίνει μείωση των πολύτιμων αποθεμάτων της Κίνας.
Η διεθνή θέση του δολα
ρίου που αποτελεί ακόμα σημαντικό πλεονέκτημα των ΗΠΑ, αμφισβητείται όλο και πιο έντονα. Η Κίνα προτείνει σε κάθε ευκαιρία το παγκόσμιο καλάθι νομισμάτων που θα αντικαταστήσει το δολάριο στις παγκόσμιες συναλλαγές. Ήδη γίνονται κινήσεις για ενιαίο νομισμα στις χώρες ALBA , της Λατινικής Αμερικής και το πραξικόπημα στην Ονδούρα συνδέεται από διεθνείς αναλυτές με την κίνηση της τελευταίας για είσοδο στη ALBA. Υπάρχουν επίσης συζητήσεις για κοινό νόμισμα μέχρι το 2015 στα πλαίσια του συμβουλίου συνεργασίας του κόλπου (όπως βλέπουμε εντίνεται και η περιφερειακή ένωση καπιταλιστικών οικονομιών). Ο ΟΠΕΚ συζητά την ανάγκη τιμολόγησης του πετρελαίου σε ένα ή περισσότερα νομίσματα.
Το ράλι στη διεθνή αγορά του χρυσού εκφράζει εκτός των άλλων και τη δημιουργία αποθέματος σε περίπτωση διεθνούς αστάθειας και ανησυχία για το δολάριο και το ευρώ. Εκτιμήσεις μιλάν για σοβαρή πιθανότητα το δολάριο να αντικατασταθεί από νέο διεθνές νόμισμα. Η γενική τάση θα καθοριστεί τελικά από την εξέλιξη της κρίσης και τις μεταβολές στη σφαίρα της παραγωγής.
Πολιτική της Κυβέρνησης των ΗΠΑ για αντιμετώπιση της κρίσης
Οι βασικές προτεραιότητες της κυβέρνησης των ΗΠΑ είναι.
1. Κρατικά πακέτα στήριξης της βιομηχανίας και του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
2. Κρατική ενίσχυση για να δωθεί ώθηση στον τεχνολογικό εκσυγχρονισμό.
3. Επιτάχυνση των αναδιαρθρώσεων για φτηνότερη εργατική δύναμη, με ιδαίτερη επικέντρωση στους όρους αναπαραγωγής της, ιδαίτερα στον τομέα της υγείας.
4. Λήψη μετρών προστατευτισμού και αξιοποίηση των επεμβάσεων σε άλλες χώρες.
Πιο αναλυτικά. Το προγραμμα TARP, έδωσε 700 δισ. δολάρια σε 245 τράπεζες κυρίως μεγάλες ενώ 230 μικρότερες έκλεισαν το 2009 και το πρώτο εξάμηνο του 2010. Η κεντρική τράπεζα διατηρεί πολύ χαμηλά επιτόκια (0,25-0,5%). Η κυβέρνηση Μπους έδωσε 45 δισ. στον όμιλο Citigroup, η κυβέρνηση Ομπάμα κρατικοποίησε τη συγκεκριμένη τράπεζα, που αποτελεί το μεγαλύτερο χρηματοπιστωτικό όμιλο στις ΗΠΑ (αγόρασε το 36% των μετοχών, θυμίζοντας τις προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ και της ΑΝΤΑΡΣΥΑ για εθνικοποίηση των τραπεζών), θα ξαναπωληθεί αφού δίνει κέρδη και αποπλήρωσε ήδη μέρος της ενίσχυσης που δόθηκε. Κρατικές από την εποχή της κυβέρνησης Μπους είναι οι Freddie Mac, Fannie Mac, ιδρύματα αντασφάλισης υποθηκών για κατοικίες όπως και η AIG,που είν
αι η μεγαλύτερη ασφαλιστικη εταιρία στις ΗΠΑ (το κράτος κατέχει το 80% των μετοχών). Με το πρόγραμμα TARP, ενισχύθηκε και η αυτοκινητοβιομηχανία, η μεγάλύτερη από αυτές στις ΗΠΑ, η General Motors, αφού αγοράστηκαν το 60% των μετοχών της από το κράτος, πέρασε σε ελεγχόμενη πτώχευση, που προκάλεσε 20.000 απολύσεις και τεράστια ζημιά στα ασφαλιστικά ταμεία των εργαζομένων της επιχείρησης που στις ΗΠΑ είναι συνεδεμένα με την εταιρία. Οι παραπάνω επιχειρήσεις ξεκαθαρίστηκε ότι θα ιδιωτικοποιηθούν μόλις θα περάσουν σε κερδοφορία. Η ορολογία που χρησιμοποιείται σχετικά με την κρατικοποίηση είναι “κοινωνικοποίηση του κόστους” και ανάλογες κρατικοποίησεις τραπεζών έχουν γίνει και στην Αγγλία. Για το 2011-12 θα διατηρηθεί η φοροαπαλλαγή στους εξαιρετικά πλούσιους, από αυτές τις φοροαπαλλαγές υπολογίζονται ζημιές στα έσοδα της κυβέρνησης ύψους 700 δισ. δολαρίων.
Η Κυβέρνηση Ομπάμα έφερε και το λεγόμενο Recovery Act, που είναι ύψους 814 δισ. Δολαρίων, το 1/3 περιλαμβάνει φοροαπαλλαγές στο μεγάλο κεφάλαιο, το 2/3 είναι επιδοτήσεις σε βασικούς τομείς αλλά και ενίσχυση του ελέγχου της ακραίας φτώχειας. Το προγραμμα τελειώνει το 2011 και υπάρχουν πιέσεις για νέο πακέτο που θα πρέπει να συνδεθούν με τις προσπάθειες Ομπάμα για άνοδο του ορίου του ύψους δανεισμού. Η κεντρική τράπεζα αγοράζει 600 δισ. από το χρέος των ΗΠΑ, με αποτέλεσμα να υποτιμάται περαιτέρω το δολάριο. Με αυτό τον τρόπο δηλαδή την αύξηση της ρευστότητας από την FED, υπάρχει κίνδυνος νέας ύφεσης (σημ. ήδη χτες 5/8 ο οίκος αξιολόγησης Standard & Poor's προχώρησε σε μείωση της πιστοληπτικής ικανότητας των ΗΠΑ http://goo.gl/HGjtI)
Στα ίδια πλαίσια η κυβέρνηση Ομπάμα έχει φέρει το νόμο Buy American, με τον οποίο θα επιδοτούνται οι εταιρίες που χρησιμοποιούν αμερικάνικες πρώτες ύλες, ενώ υπάρχει στα ίδια πλαίσια στόχος για αύξηση των εξαγωγών με στόχο την μείωση του ελλείμματος.
Όσον αφορά το χρηματοπιστωτικό τομέα έχουν παρθεί μέτρα για αυστηρότερους ελέγχους στους όρους χορήγησης δανείων, στην αγορά παραγώγων και στον έλεγχο του ενεργητικού των τραπεζών. Αυτά τα μέτρα αναμένεται να αυξήσουν το κόστος δανεισμού που θα επιβραδύνει την όποια ανάκαμψη. Επίσης κατοχυρώθηκε νομοθετικά η υποχρέωση του κράτους να στηρίζει τα χρηματοπιστωτικά μονοπώλια.
Σχετικά με την αντιπαράθεση για την υγεία/ασφάλιση, που ήταν κεντρικό θέμα στην αντιπαράθεση δημοκρατικών και ρεπουμπλικάνων, το θέμα δεν ήταν όπως παρουσιάστηκε, δηλαδή ο καλός Ομπάμα που έκανε δημόσιο σύστημα ασφάλισης στις ΗΠΑ. Στην πραγματικότητα είναι στην ίδια κατεύθυνση με τα παραπάνω μέτρα. Το ζήτημα της ασφάλισης στις ΗΠΑ ήταν ευθύνη των εταιριών και ιδωτικών επιχειρήσεων. Το θέμα είναι ότι το αυξημένο κόστος τους ανέβαζε το κόστος της εργατικής δύναμης στις ΗΠΑ έτσι το κράτος ανέλαβε αυτή την ευθύνη. Επιχειρηματικοί κύκλοι προσκέιμενοι πολιτικά στους ρεπουμπλικάνους βέβαια υποστηρίζουν ότι αυτή η προοπτική αυξάνει τη φορολογία των επιχειρήσεων σχετικά παραπάνω απ' αυτά που πληρώναν ως τώρα, ενώ εκφράζουν και ανησυχίες για το ύψος του χρέους, όπως είδαμε στην πρόσφατη αντιπαράθεση. Από ότι βλέπουμε μόνο για το συμφέρον της εργατικής τάξης δεν γινόταν αυτή η φασαρία.
Η κατάσταση της Εργατικής Τάξης
Και μέσα σε όλα αυ
τά ας δούμε και την κατάσταση της εργατικής τάξης των ΗΠΑ. Οι μισθοί στο δημόσιο πάγωσαν για το 2011 και το 2012. Σε αυτό συνέβαλε και η συμβιβασμένη ηγεσία των AFL-CIO. Ο ρόλος τους στην υπόθεση της General Motors ήταν ίδιος με τους ντόπιους εργατοπατέρες που πείσανε τους εργαζόμενους να δεχθούν την πτώχευση για να μην έρθουν τα χειρότερα (άσχετα αν αυτά ήρθαν για ορισμένους). Παράλληλα, οργάνωσαν τις δικές τους "πλατείες", με διαδηλώσεις ενάντια στα Golden Boys, που η κυβέρνηση και όλο το αστικό σύστημα υποδείκνυαν ως υπέυθυνους της κρίσης, στην πράξη δηλαδή στηρίζαν την κυβέρνηση. Ενώ τα μεγέθη σήμερα είναι πολυ μεγαλύτερα το 2009, 6 εκατομμύρια σιτιζόταν με κουπόνια, 4 εκατομμύρια έχασαν τα σπίτια τους το διάστημα 2007-2009, ενώ εκτιμάται σε ακόμα ένα εκατομμύριο μέσα στο 2010 και άλλα 4,5 εκατομμύρια ενυπόθηκα δάνεια έχουν καθυστερήσει την αποπληρωμή πάνω από 90 μέρες ή βρίσκοται σε διαδικασία κατάσχεσης των κατοικιών μέσα στο 2011.
Στο επόμενο μέρος του άρθρου θα παρουσιάστει η τελευταία κατάσταση στην ΕΕ και ειδικά στην Ευρωζώνη, όπως επίσης και οι εξελίξεις στην Κινέζικη οικονομία. Τέλος θα υπάρχουν τα αναγκαία συμπεράσματα σχετικά με την τακτική και τη στρατηγική του εργατικού κινήματος....
Στα πλαίσια αυτά αξιοποιείται και η λεγόμενη πράσινη ανάπτυξη και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Αξιοποιούνται ιδιαίτερα στις ΗΠΑ και την ΕΕ, και για να μειώσουν την ενεργειακή εξάρτηση τους από τρίτες χώρες αλλά και σαν μια ώθηση της καπιταλιστικής ανάπτυξης.
Ανταγωνισμοί νομισμάτων
Οι μεταβολές στην οικονομική παραγωγή είναι αυτές που καθορίζουν τις μεταβολές στην σφαίρα της κυκλοφορίας και την ισοτιμία των νομισμάτων, που με τη σειρά τους επιδρούν και αυτές στην παραγωγή (Ένγκελς-σχετικά με τη σχετική αυτονομία της αγοράς χρήματος στο γράμμα στον Schmidt).
Ειδικά μετά το Μπρέττον Γουντς το δολάριο αποκτά χαρακτήρα μέσου αποθησαυρισμού σε αρκ
Η μεταπολεμική θέση του δολαρίου στηριζόταν αντικειμενικά στο γεγονός ότι οι ΗΠΑ ήταν η καπιταλιστική χώρα με τα μεγαλύτερα αποθέματα χρυσού (η θέση αυτή κατακτήθηκε κατά τη διάρκεια του 20ου αι. ιδαίτερα μετά τον Α' ΠΠ). Αργότερα τα βασικά εμπορεύματα άρχισαν να αποτιμώνται σε δολάριο. Για την αγορά δηλαδή των βασικών προϊόντων όπως το πετρέλαιο χρειαζόταν δολάρια που αγοράζονταν από τις ΗΠΑ.
Η υψηλή συναλλαγματική ισοτιμία του δολαρίου έκανε λιγότερα ανταγωνιστικά τα προϊόντα των ΗΠΑ στο διεθνές εμπόριο. Σε αναταγωνισμό με το Ευρώ και για αυτό το λόγο η Κεντρικη Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ μεθοδεύει την διολίσθηση του δολαρίου (κόβει επιπλέον νόμισμα προκειμένου να υποτιμηθεί). Η Κίνα και η Ελβετία με υψηλά αποθέματα σε δολάρια αγόραζαν ακόμα περισσότερα για να κρατήσουν ψηλά την ισοτιμία του. Η Κίνα μάλιστα κρατά συνδεμένο το Γιουαν με το δολάριο για να μη πληγούν οι εξαγωγές της. Οι ΗΠΑ συνεχώς διαφωνούν με αυτή την πρακτική και απειλούν με δασμούς στα κινέζικα προϊόντα.
Οι Γερμανία και Γαλλία έχουν συμφέρον την περαιτέρω πτώση του δολαρίου επειδή οι εξαγωγές τους γίνονται στα πλαίσια της ΕΕ. Λόγω του ισχυρού Ευρώ έχουν ώφελος στην αγορά ενέργειας, εμπορευμάτων και πρώτων υλών. Οι εξελίξεις στην Ευρωζώνη επηρεάζουν τις ΗΠΑ, μεγένθυνση της Ευρωζώνης βοηθά στην ανάκαμψη των ΗΠΑ λόγω της αγοράς αμερικάνικων προϊόντων. Όσο ασταθές γίνεται το ευρώ και οι οικονομίες της ΕΕ, τόσο γίνονται ελκυστικά τα αμερικάνικα ομόλογα και δέχεται περισσότερες ΑΞΕ. Από την άλλη όσο το δολάριο είναι υποτιμημένο ενισχύονται οι αμερικάνικες εξαγωγές.
Η υψηλή συναλλαγματική ισοτιμία του δολαρίου συνέβαλε στη διόγκωση του δημοσίου ελλείματος, το οποίο χρηματοδοτούσαν με δημόσιο χρέος, χάρη στο ρόλο του δολαρίου σαν παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος. Το 1986 οι ΗΠΑ μετατράπηκαν για πρώτη φορά από το τη δεκαετία του 1910 από πιστωτή σε οφειλέτη. Στην πραγματικότητα δεν υπήρχε πρόβλημα όσο τα έσοδα από τις Αμερικάνικες επενδύσεις στο εξωτερικό ήταν μεγαλύτερα από τα έξοδα σε ξένους επενδυτές στις ΗΠΑ.
Το Αμερικάνικο χρέος είναι συνδεδεμένο με την Κίνα και οποιαδήποτε πτώση στη συναλλαγματική ισοτιμία ή στην τιμή των ομολόγων σημαίνει μείωση των πολύτιμων αποθεμάτων της Κίνας.
Η διεθνή θέση του δολα
Το ράλι στη διεθνή αγορά του χρυσού εκφράζει εκτός των άλλων και τη δημιουργία αποθέματος σε περίπτωση διεθνούς αστάθειας και ανησυχία για το δολάριο και το ευρώ. Εκτιμήσεις μιλάν για σοβαρή πιθανότητα το δολάριο να αντικατασταθεί από νέο διεθνές νόμισμα. Η γενική τάση θα καθοριστεί τελικά από την εξέλιξη της κρίσης και τις μεταβολές στη σφαίρα της παραγωγής.
Πολιτική της Κυβέρνησης των ΗΠΑ για αντιμετώπιση της κρίσης
Οι βασικές προτεραιότητες της κυβέρνησης των ΗΠΑ είναι.
1. Κρατικά πακέτα στήριξης της βιομηχανίας και του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
2. Κρατική ενίσχυση για να δωθεί ώθηση στον τεχνολογικό εκσυγχρονισμό.
3. Επιτάχυνση των αναδιαρθρώσεων για φτηνότερη εργατική δύναμη, με ιδαίτερη επικέντρωση στους όρους αναπαραγωγής της, ιδαίτερα στον τομέα της υγείας.
4. Λήψη μετρών προστατευτισμού και αξιοποίηση των επεμβάσεων σε άλλες χώρες.
Πιο αναλυτικά. Το προγραμμα TARP, έδωσε 700 δισ. δολάρια σε 245 τράπεζες κυρίως μεγάλες ενώ 230 μικρότερες έκλεισαν το 2009 και το πρώτο εξάμηνο του 2010. Η κεντρική τράπεζα διατηρεί πολύ χαμηλά επιτόκια (0,25-0,5%). Η κυβέρνηση Μπους έδωσε 45 δισ. στον όμιλο Citigroup, η κυβέρνηση Ομπάμα κρατικοποίησε τη συγκεκριμένη τράπεζα, που αποτελεί το μεγαλύτερο χρηματοπιστωτικό όμιλο στις ΗΠΑ (αγόρασε το 36% των μετοχών, θυμίζοντας τις προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ και της ΑΝΤΑΡΣΥΑ για εθνικοποίηση των τραπεζών), θα ξαναπωληθεί αφού δίνει κέρδη και αποπλήρωσε ήδη μέρος της ενίσχυσης που δόθηκε. Κρατικές από την εποχή της κυβέρνησης Μπους είναι οι Freddie Mac, Fannie Mac, ιδρύματα αντασφάλισης υποθηκών για κατοικίες όπως και η AIG,που είν
Η Κυβέρνηση Ομπάμα έφερε και το λεγόμενο Recovery Act, που είναι ύψους 814 δισ. Δολαρίων, το 1/3 περιλαμβάνει φοροαπαλλαγές στο μεγάλο κεφάλαιο, το 2/3 είναι επιδοτήσεις σε βασικούς τομείς αλλά και ενίσχυση του ελέγχου της ακραίας φτώχειας. Το προγραμμα τελειώνει το 2011 και υπάρχουν πιέσεις για νέο πακέτο που θα πρέπει να συνδεθούν με τις προσπάθειες Ομπάμα για άνοδο του ορίου του ύψους δανεισμού. Η κεντρική τράπεζα αγοράζει 600 δισ. από το χρέος των ΗΠΑ, με αποτέλεσμα να υποτιμάται περαιτέρω το δολάριο. Με αυτό τον τρόπο δηλαδή την αύξηση της ρευστότητας από την FED, υπάρχει κίνδυνος νέας ύφεσης (σημ. ήδη χτες 5/8 ο οίκος αξιολόγησης Standard & Poor's προχώρησε σε μείωση της πιστοληπτικής ικανότητας των ΗΠΑ http://goo.gl/HGjtI)
Στα ίδια πλαίσια η κυβέρνηση Ομπάμα έχει φέρει το νόμο Buy American, με τον οποίο θα επιδοτούνται οι εταιρίες που χρησιμοποιούν αμερικάνικες πρώτες ύλες, ενώ υπάρχει στα ίδια πλαίσια στόχος για αύξηση των εξαγωγών με στόχο την μείωση του ελλείμματος.
Όσον αφορά το χρηματοπιστωτικό τομέα έχουν παρθεί μέτρα για αυστηρότερους ελέγχους στους όρους χορήγησης δανείων, στην αγορά παραγώγων και στον έλεγχο του ενεργητικού των τραπεζών. Αυτά τα μέτρα αναμένεται να αυξήσουν το κόστος δανεισμού που θα επιβραδύνει την όποια ανάκαμψη. Επίσης κατοχυρώθηκε νομοθετικά η υποχρέωση του κράτους να στηρίζει τα χρηματοπιστωτικά μονοπώλια.
Σχετικά με την αντιπαράθεση για την υγεία/ασφάλιση, που ήταν κεντρικό θέμα στην αντιπαράθεση δημοκρατικών και ρεπουμπλικάνων, το θέμα δεν ήταν όπως παρουσιάστηκε, δηλαδή ο καλός Ομπάμα που έκανε δημόσιο σύστημα ασφάλισης στις ΗΠΑ. Στην πραγματικότητα είναι στην ίδια κατεύθυνση με τα παραπάνω μέτρα. Το ζήτημα της ασφάλισης στις ΗΠΑ ήταν ευθύνη των εταιριών και ιδωτικών επιχειρήσεων. Το θέμα είναι ότι το αυξημένο κόστος τους ανέβαζε το κόστος της εργατικής δύναμης στις ΗΠΑ έτσι το κράτος ανέλαβε αυτή την ευθύνη. Επιχειρηματικοί κύκλοι προσκέιμενοι πολιτικά στους ρεπουμπλικάνους βέβαια υποστηρίζουν ότι αυτή η προοπτική αυξάνει τη φορολογία των επιχειρήσεων σχετικά παραπάνω απ' αυτά που πληρώναν ως τώρα, ενώ εκφράζουν και ανησυχίες για το ύψος του χρέους, όπως είδαμε στην πρόσφατη αντιπαράθεση. Από ότι βλέπουμε μόνο για το συμφέρον της εργατικής τάξης δεν γινόταν αυτή η φασαρία.
Η κατάσταση της Εργατικής Τάξης
Και μέσα σε όλα αυ
Στο επόμενο μέρος του άρθρου θα παρουσιάστει η τελευταία κατάσταση στην ΕΕ και ειδικά στην Ευρωζώνη, όπως επίσης και οι εξελίξεις στην Κινέζικη οικονομία. Τέλος θα υπάρχουν τα αναγκαία συμπεράσματα σχετικά με την τακτική και τη στρατηγική του εργατικού κινήματος....
Και τι μας το λες σε μας;Γιατι δεν το λες στους Κινεζους συντροφους σου που πρωταγωνιστουν οπως γραφεις σε αυτο το νεκρο συστημα;
ΑπάντησηΔιαγραφήΣυντρόφους μας; Στην πραγματικότητα είναι φιλελευθέροι και κευνσιανοί, περισσότερα όμως στο δεύτερο μέρος, λίγο υπομονή... χαχαχα Μη μπερδεύεσαι με το όνομα τρα ρούχα δεν κάνουν τον παπά... στη συγκεκριμένη περίπτωση ούτε καν οι εξαγγελίες δεν ανατποκρίνονται σε οτιδήποτε "σοσιαλιστικό"... anyway
ΑπάντησηΔιαγραφή