Ο βασικός οικονομικός νόμος του σύγχρονου καπιταλισμού

Από το Cogito Ergo Sum

Υπάρχει άραγε βασικός νόμος του καπιταλισμού; Ναι, υπάρχει. Τι είδους νόμος είναι αυτός και σε τι συνίστανται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του; Βασικός οικονομικός νόμος του καπιταλισμού είναι ο νόμος εκείνος που καθορίζει όχι μια οποιαδήποτε ξεχωριστή πλευρά είτε οποιεσδήποτε ξεχωριστές εξελίξεις της καπιταλιστικής παραγωγής, αλλά όλες τις βασικές πλευρές και όλες τις βασικές εξελίξεις αυτής της ανάπτυξης, επομένως εκείνος που καθορίζει την ύπαρξη της καπιταλιστικής παραγωγής, την ουσία της.

Δεν είναι άραγε ο νόμος της αξίας ο βασικός οικονομικός νόμος του καπιταλισμού; Όχι. Ο νόμος της αξίας είναι πριν απ' όλα νόμος της εμπορευματικής παραγωγής. Υπήρχε πριν από τον καπιταλισμό και εξακολουθεί να υπάρχει, όπως και η εμπορευματική παραγωγή, ύστερα από την ανατροπή του καπιταλισμού, π.χ. στη χώρα μας, είναι αλήθεια με περιορισμένη σφαίρα ενέργειας. Φυσικά, ο νόμος της αξίας, που έχει πλατειά σφαίρα ενέργειας μέσα στις συνθήκες του καπιταλισμού, παίζει μεγαλύτερο ρόλο στην υπόθεση της ανάπτυξης της καπιταλιστικής παραγωγής, όμως όχι μόνο δεν καθορίζει την ύπαρξη της καπιταλιστικής παραγωγής και τις βάσεις του καπιταλιστικού κέρδους, αλλά ακόμα ούτε και βάζει τέτοια προβλήματα. Για το λόγο αυτό δεν μπορεί να είναι ο βασικός οικονομικός νόμος του σύγχρονου καπιταλισμού.

Για τους ίδιους λόγους, δεν μπορεί να είναι βασικός νόμος του καπιταλισμού ο νόμος του ανταγωνισμού και της αναρχίας στην παραγωγή, είτε ο νόμος της ανισόμετρης ανάπτυξης του καπιταλισμού στις διάφορες χώρες.


Λένε ότι ο νόμος του μέσου ποσοστού κέρδους είναι ο βασικός νόμος του σύγχρονου καπιταλισμού. Αυτό δεν είναι σωστό. Ο σύγχρονος καπιταλισμός, ο μονοπωλιακός καπιταλισμός, δεν μπορεί να ικανοποιηθεί με το μέσο κέρδος, που επιπλέον έχει την τάση να πέφτει εξαιτίας της ανύψωσης της οργανικής σύνθεσης του κεφαλαίου. Ο σύγχρονος μονοπωλιακός καπιταλισμός απαιτεί όχι το μέσο κέρδος αλλά το μέγιστο του κέρδους που του είναι απαραίτητο για να πραγματοποιεί περισσότερο ή λιγότερο κανονικά την πλατειά αναπαραγωγή.

Πιο πολύ πλησιάζει προς την έννοια του βασικού οικονομικού νόμου του καπιταλισμού ο νόμος της υπεραξίας, ο νόμος της γέννησης και της αύξησης του καπιταλιστικού κέρδους. Αυτός πραγματικά προκαθορίζει τα βασικά χαρακτηριστικά της καπιταλιστικής παραγωγής. Όμως, ο νόμος της υπεραξίας είναι πολύ γενικός νόμος, που δεν θίγει το πρόβλημα του υψηλότερου ποσοστού κέρδους, του οποίου η εξασφάλιση αποτελεί όρο ανάπτυξης του μονοπωλιακού καπιταλισμού. Για να συμπληρώσουμε αυτό το κενό, πρέπει να συγκεκριμενοποιήσουμε το νόμο της υπεραξίας και να τον αναπτύξουμε παραπέρα ώστε να προσαρμόζεται στις συνθήκες του μονοπωλιακού καπιταλισμού, παίρνοντας επιπλέον υπόψη μας ότι ο μονοπωλιακός καπιταλισμός δεν επιζητεί κάθε κέρδος, αλλά ακριβώς το ανώτατο κέρδος. Κι αυτό θα είναι ο βασικός νόμος του σύγχρονου καπιταλισμού.

Τα βασικά χαρακτηριστικά και οι βασικές απαιτήσεις του βασικού οικονομικού νόμου του σύγχρονου καπιταλισμού θα μπορούσαν να διατυπωθούν, π.χ., με τον εξής τρόπο: εξασφάλιση του ανώτατου καπιταλιστικού κέρδους μέσω της εκμετάλλευσης, της καταστροφής και της εξαθλίωσης της πλειοψηφίας του πληθυσμού της δοσμένης χώρας, μέσω της υποδούλωσης και της συστηματικής καταλήστευσης των λαών των άλλων χωρών, ιδιαίτερα των καθυστερημένων χωρών, τέλος, μέσω των πολέμων και της στρατιωτικοποίησης της λαϊκής οικονομίας που χρησιμοποιούνται για την εξασφάλιση των πιο υψηλότερων κερδών.

(...) Η ανάγκη ακριβώς να πετύχει τα ανώτατα κέρδη σπρώχνει τον μονοπωλιακό καπιταλισμό σε τέτοια ριψοκίνδυνα βήματα, σαν την υποδούλωση και τη συστηματική καταλήστευση των αποικιών και άλλων καθυστερημένων χωρών, τη μετατροπή μιας σειράς ανεξάρτητων χωρών σε εξαρτημένες χώρες, την οργάνωση νέων πολέμων, που είναι για τους επικεφαλής του σύγχρονου καπιταλισμού η καλύτερη "μπίζνες" για να βγάλουν το ανώτατο κέρδος, τέλος, τις προσπάθειες κατάκτησης της παγκόσμιας οικονομικής κυριαρχίας. (...) 

[Ι.Β.Στάλιν, "Το ζήτημα των βασικών οικονομικών νόμων του σύγχρονου καπιταλισμού και του σοσιαλισμού" (απόσπασμα), 01/02/1952 - Από το: Ι.Β.Στάλιν, "Άπαντα", τόμος 16, σελ. 331-334, έκδοση "Σύγχρονη Εποχή", 2010. Τηρείται η ορθογραφία και η στίξη του βιβλίου. Οι υπογραμμίσεις είναι δικές μου.]