Η πολιτιστική προπαγάνδα της CIA στον ψυχρό πόλεμο και πως αγαπήσαμε τον American Way

Frances Stonor Saunders

"Ήταν απαραίτητο, πρώτον, να σπρώξουν εκείνες τις ελίτ που πρέσβευαν κομμουνιστικές πεποιθήσεις, πιο κοντά προς το κέντρο και δεύτερον, να τις κάνουν αντισοβιετικές και τρίτον, να ενσταλάξουν στα μυαλά τους αγάπη για τον αμερικάνικο τρόπο ζωής. Επομένως, αναπτύχθηκε ένα πολυδιάστατο, πολυεπίπεδο πολιτισμικό πρόγραμμα, για να επηρεαστούν οι συνειδήσεις των Ευρωπαίων. Αργότερα έγινε γνωστό ως «ήπια δύναμη»".

Veronika Krasheninnikova, στην παρουσίαση του βιβλίου της Frances Stonοr Saunders, O ψυχρός πόλεμος στον πολιτισμό : Η CIA και ο κόσμος των Τεχνών και των Γραμμάτων.

Η παρουσίαση της ρώσικης μετάφρασης του βιβλίου της γνωστής Βρετανίδας δημοσιογράφου και ιστορικού, Φράνσις Στόνορ Σόντερς, «The Cultural Cold War: The CIA and the World of Arts and Letters» (Ο ψυχρός πόλεμος στον πολιτισμό : Η CIA και ο κόσμος των Τεχνών και των Γραμμάτων), έγινε στη Μόσχα. Σύμφωνα με τη μεταφράστρια του βιβλίου Βερόνικα Κρασενινίκοβα, η Σόντερς δεν είναι υποστηριχτής της Ρωσίας ή της ΕΣΣΔ, και δρα ως ανεξάρτητη δημοσιογράφος και ιστορικός.

Veronika Krasheninnikova

Βερόνικα Κρασενινίκοβα:
«Η Φράνσις Στόνορ Σόντερς είναι ένας από τους κριτικά σκεπτόμενους Δυτικούς, μια ερευνήτρια που ανταποκρίθηκε στην πρόκληση να καταλάβει τις πραγματικές σχέσεις μεταξύ των κρατών. Η προπαγάνδα δεν την αγγίζει. Για να γράψει αυτό το βιβλίο, διεξήγαγε πολύ σοβαρή έρευνα. Το βιβλίο της πήρε περίπου 5 χρόνια και πολύ χρόνο στα αρχεία.

Ποιο ήταν το πρόβλημα των ΗΠΑ μετά το Β’ ΠΠ;

 Η νίκη κερδήθηκε κυρίως λόγο των αριστερίστικων κινημάτων και των κομμουνιστικών κομμάτων στην Ευρώπη, π.χ. η αντιφασιστική νίκη. Και τα αριστερά κινήματα και οι κομμουνιστές ήταν πολύ δημοφιλή. Μετά τον πόλεμο, το 47-48, σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες διεξήχθησαν οι πρώτες μεταπολεμικές εκλογές. Στη Γαλλία, την Ιταλία και άλλες χώρες, οι κομμουνιστές ήταν έτοιμοι να κερδίσουν αυτές τις εκλογές, που κατηγορηματικά δεν ταίριαζε με τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Έτσι, ένα παγκόσμιο πρόγραμμα επιρροής πάνω στις Ευρωπαϊκές ελίτ ετοιμάστηκε. (στόχευσαν στις) Ελίτ, επειδή ήταν κυρίως αριστερές και επειδή οι αριστερές απόψεις ήταν γενικά πολύ δημοφιλείς. Ήταν απαραίτητο, πρώτον, να σπρώξουν εκείνες τις ελίτ που πρέσβευαν κομμουνιστικές πεποιθήσεις, πιο κοντά προς το κέντρο και δεύτερον, να τις κάνουν αντισοβιετικές και τρίτον, να ενσταλάξουν στα μυαλά τους αγάπη για τον αμερικάνικο τρόπο ζωής. Επομένως, αναπτύχθηκε ένα πολυδιάστατο, πολυεπίπεδο πολιτισμικό πρόγραμμα, για να επηρεαστούν οι συνειδήσεις των Ευρωπαίων. Αργότερα έγινε γνωστό ως «ήπια δύναμη». Αλλά μιλώντας για την ήρεμη δύναμη, πρέπει να καταλάβουμε ποιος την ανέπτυξε και για ποιο σκοπό. Αν το σχέδιο της ήπιας δύναμης ακόμη ανήκει στις ΗΠΑ, πρέπει να μάθουμε το πραγματικό νόημα αυτού του σχεδίου και να καταλάβουμε πως δουλεύει ο μηχανισμός.

Το κύριο όργανο του πολιτισμικού μετώπου του Ψυχρού Πολέμου ήταν το «Συμβούλιο για την Πολιτισμική Ελευθερία», με γραφεία σε 35 χώρες και δεκάδες εκδόσεις και προγράμματα. Η πλειοψηφία αυτών των προγραμμάτων καθοδηγούνταν μέσα από ιδρύματα και μη κερδοσκοπικές οργανώσεις. Μερικά κεφάλαια ήταν αληθινά, όπως το Ίδρυμα Ροκφέλερ, το Ίδρυμα Φορντ, το Asia Foundation, υπάρχουν σήμερα, ενώ άλλα κεφάλαια ήτανε πλαστά, δημιουργήθηκαν ειδικά για να μεταφέρονται χρήματα και να μη παρουσιάζεται η CIA ως πηγή των κεφαλαίων για τον οργανισμό. Οι ΜΚΟ και αυτά τα κεφάλαια δεν είναι παρά απλή επέκταση του κρατικού μηχανισμού των ΗΠΑ. Αν κάποιος νομίζει ότι είναι πραγματικά ανεξάρτητα, τότε αυτό το άτομο κάνει μεγάλο λάθος. Όπως λέει η συγγραφέας, κάποτε υπήρχε ένα ανέκδοτο που έλεγε: «Αν κάποιος Αμερικάνικος φιλανθρωπικός ή πολιτισμικός οργανισμός περιέχει τη λέξεη “ανεξάρτητος” ή “ιδιωτικός” στα επίσημα έγγραφά του, πιθανότατα είναι μια κάλυψη για τη CIA».

Ο ερευνητής δημοσιογράφος της μεγαλύτερης γερμανικής εφημερίδας Süddeutschen Zeitung, Τζων Γκετζ, πιστεύει ότι «μαζί με τη δημιουργία μυστικών φυλακών στην Ευρώπη και την οργάνωση πραξικοπημάτων σε όλο τον κόσμο, η CIA μπόρεσε να καθοδηγήσει ένα πολύ ευφυές και λεπτό πολιτισμικό πρόγραμμα, γιατί ο πολιτισμός είναι το καλύτερο μέσο πολιτικού αγώνα και το πιο δυνατό εργαλείο διανοητικής επιρροής».

Ένας Ρώσος μπλόγκερ και δημοσιογράφος, ο Ίλυα Περεσέντοφ, υποστήριξε ότι το βιβλίο αντιμετωπίζει την κοινωνία με το ερώτημα της υπευθυνότητας των διαννοουμένων και των καλλιτεχνών.

Ίλυα Περεσέντοφ:

«Βλέπουμε σήμερα, ότι πολύ άνθρωποι στην κυβέρνηση των ΗΠΑ ακόμη ζουν στο μηχανισμό του Ψυχρού Πολέμου και τον συνεχίζουν μόνο με κάποια αναβάθμιση και χρήση νέων τεχνολογιών και μέσων. Εδώ φυσικά, η ιστορία αυτής της πολύ δραστήριας συνεργασίας μεταξύ της CIA και των διανοουμένων και των καλλιτεχνών είναι πολύ ενδιαφέρουσα, γιατί μας επιτρέπει να βγάλουμε βασικά συμπεράσματα για τον αυτοπροσδιορισμό, συμπεριλαμβάνοτας μερικούς Ρώσους διανοητές, που προσδιορίζουν τον εαυτό τους μέσα στο Ρώσικο πολιτισμικό πεδίο».

Το βιβλίο της Φράνσις Στόνορ Σόντερς είναι το τέταρτο στη σειρά «Real Politics» (ρεαλιστικές πολιτικές). Οι εκδότες πιστεύεουν ότι η σειρά θα έχει ενδιαφέρον όχι μόνο για τους ακαδημαϊκούς, αλλά και για το ευρύτερο κοινό. Παρ’ όλα αυτά, απευθύνεται κυρίως σε επαγγελματίες: πολιτικούς, ειδικούς και δημοσιογράφους.

Βερόνικα Κρασενινίκοβα:

«Δεν έχουμε δικαίωμα να έχουμε ψευδαισθήσεις και δεν έχουμε δικαίωμα να κάνουμε λάθη. Οι ΗΠΑ ίσως κάνουν λάθη γιατί έχουν τεράστια οικονομική, πολιτική και στρατιωτική δύναμη και το περιθώριο για λάθος από μέρους τους είναι μεγάλο. Δεν έχουμε σχεδόν κανένα περιθώριο λάθους. Για παράδειγμα, η κατάσταση με τη Λιβύη. Πήραμε μία απόφαση και η Λιβύη ως κράτος δεν υπάρχει. Τα λάθη μας κοστίζουν πάρα πολύ. Άρα, πρέπει, ως ειδικοί, άνθρωποι που εμπλεκόμαστε στη διαδικασία της διακυβέρνησης, να είμαστε υπεύθυνοι για τις αποφάσεις, να είμαστε υπεύθυνοι για το μέλλον της χώρας. Και έτσι πρέπει να έχουμε τη δυνατότητα μιας βαθύτερης κατανόησης της τωρινών εξελίξεων, κατανόησης της ιστορίας, καθώς παρέχουν μια πολύ πιο ακριβή πρόβλεψη του μέλλοντος, των βημάτων των ΗΠΑ. Η Αμερική δεν πηγαίνει πουθενά, πρέπει να αντιμετωπίσουμε την Αμερική για μεγάλο χρονικό διάστημα, όσο υπάρχουμε. Άρα, πρέπει να γνωρίζουμε αυτόν τον παράγοντα εξαιρετικά καλά».

Πηγή: troMPAxtiko