Ο μύθος του καλού καπιταλιστή, η περίπτωση του Χένρι Φορντ: Πρώτο μέρος

Επειδή πολλά γράφονται τελευταία για τους καλούς καπιταλιστές τύπου Καρέλια, ο οποίος "μοιράζεται " τα κέρδη του με τους εργαζόμενους, και Σκλαβενίτη, που δεν ανοίγει τις Κυριακές διότι όπως ανακοινώνει η επιχείρηση, δεν θεωρεί τους εργαζόμενους σκλάβους, αποφάσισα να γράψω ένα σχετικό άρθρο. Πρόκειται να αναφερθώ στον Χένρι Φορντ, τον πασίγνωστο επιχειρηματία και μηχανικό, που το όνομα του έχει συνδεθεί με την ομώνυμη αμερικάνικη αυτοκινητοβιομηχανία, την οποία εξύψωσε στις αρχές του 20 αιώνα με τις καινοτόμες ιδέες του.

Χένρι Φορντ

Το 1914 ο Φορντ εντυπωσίασε τους πάντες αποφασίζοντας να δώσει σε συνθήκες κρίσης ως μίνιμουμ μισθό σε όσους εργάζονταν στα εργοστάσια του τα 5 δολάρια την ώρα, ποσό σχεδόν διπλάσιο από αυτόν που συνήθιζαν να δίνουν άλλες επιχειρήσεις. Αργότερα, το 1926 έφτασε να μειώσει τις εργάσιμες ώρες ανά βδομάδα στις επιχειρήσεις του στις 40, ενώ άρχισε να εφαρμόζει πενθήμερη εργασία. Ο Φορντ βέβαια δεν τα έκανε όλα αυτά από την καλή του την καρδιά, σκοπός του ήταν να πάρει τους καλύτερους εργάτες από τους ανταγωνιστές του και να τους φέρει να εργάζονται για τον ίδιο, αποκτώντας έτσι τεράστιο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε μια ραγδαία διογκούμενη αγορά. Ήθελε επιπλέον να αποδυναμώσει και την επιρροή των συνδικάτων σε όσους εργάζονταν για αυτόν.

Τα κριτήρια για το αν τελικά κάποιος εργαστεί για αυτόν ήταν αυστηρά, και ο Φορντ όχι μόνο περνούσε από κόσκινο τους υποψήφιους υπαλλήλους του προκειμένου να τους προσλάβει, αλλά συνέχιζε να παρακολουθεί ακόμα και την προσωπική τους ζωή για όσο διάστημα εκείνοι εργάζονταν για αυτόν. Για να μπορεί κάποιος να συνεχίζει να εργάζεται έπρεπε να παίρνει την έγκριση μιας 50μελους ομάδας ερευνητών(καθώς επίσης και άλλων υπαλλήλων που δούλευαν για το συγκεκριμένο τμήμα που ονομαζόταν Social Department) η οποία έλεγχε τις συνήθειες των εργαζομένων, αν έπιναν, αν  τζόγαραν, αν είχαν επαφές με σωματεία κ.λ.π.
Αν και αυτή η πατερναλιστική τακτική του Φορντ χαλάρωσε με το πέρασμα του χρόνου, δεν υπήρχε η ανάλογη υποχώρηση ως προς την πολεμική στάση του απέναντι στον συνδικαλισμό και στα σωματεία.  Θεωρούσε ότι τα σωματεία έριχναν την παραγωγικότητα, και ισχυριζόταν ότι οι ίδιοι οι μάνατζερ θα έπρεπε κανονικά να νοιάζονται για το καλό των υφισταμένων τους, αφού έτσι θα εξασφάλιζαν τελικά και οι ίδιοι οφέλη.
Για να αντιμετωπίσει τους συνδικαλιστές ο Φορντ όρισε ως υπεύθυνο ασφαλείας της εταιρίας του έναν πρώην ναύτη και μποξέρ ονόματι Χάρι Μπένετ, ο οποίος χρησιμοποιούσε τραμπούκικες και μαφιόζικες μεθόδους για να κρατήσει μακριά τα συνδικάτα. Ο Μπένετ είχε φτιάξει μια ομάδα από τα “καλύτερα παιδιά”(συμμορίτες, πρώην κατάδικους) που άνηκαν στην επιχείριση και δούλευαν κάτω από τις διαταγές του ίδιου και του Φορντ. H ομάδα αυτή λεγόταν Service Department ή Internal Department και έφτασε να αριθμεί μέχρι και 3.000 άτομα. Αποκορύφωμα της δράσης του Μπένετ ήταν η “μάχη της ανισόπεδης διάβασης”(battle of overpass)[1] στις 26 Μάιου 1937  στο Ντιτρόιτ. Το συνδικάτο UAV(United Auto Workers)  έκανε μαζικές κινητοποιήσεις με σύνθημα “συνδικαλισμός και όχι φορντισμός” επειδή πίστευαν ότι τα εργασιακά δικαιώματα πρέπει να διεκδικούνται μαζικά και όχι να παραχωρούνται αποσπασματικά, από λιγοστούς εργοδότες, που έκαναν τις όποιες παραχωρήσεις έχοντας στο μυαλό τους την τσέπη τους και όχι την καλοπέραση των υπαλλήλων τους.

Η απάντηση του Φορντ ήταν  να στείλει τον Μπένετ και τους τραμπούκους του για να καταστείλουν τις κινητοποιήσεις. Τα μαντρόσκυλα της εργοδοσίας μακέλεψαν τους επικεφαλής των σωματείων χωρίς έλεος, με την αστυνομία να είναι παρούσα και να μην παρεμβαίνει. Υπολογίζεται ότι ο αριθμός των τραμπούκων ήταν 40 άτομα(σε άλλη πηγή έγραφε 400). Οι μπράβοι δεν δίστασαν να χτυπήσουν γυναίκες που μοίραζαν προκηρύξεις, αλλά ακόμη και δημοσιογράφους που φωτογράφιζαν τα γεγονότα, ενώ κατέστρεψαν αρκετά ντοκουμέντα της επίθεσης που είχαν φωτογραφήσει οι ρεπόρτερ. Οι φωτογραφίες τελικά έφτασαν στον τύπο και δημιουργήθηκε μεγάλος πάταγος.

Χτυπημένοι οι εκπρόσωποι του συνδικάτου Reuther και Frankesteen

Καμπόσα χρόνια νωρίτερα, το 1932, η ίδια ομάδα τραμπούκων μαζί με την αστυνομία, είχαν ανοίξει πυρ ενάντια σε διαδηλωτές εργάτες της αυτοκινητοβιομηχανίας του Φορντ, με αποτέλεσμα να πεθάνουν 5 και να τραυματιστούν άλλοι 60.
Η μάχη της ανισόπεδης διάβασης έπληξε την εικόνα του Φορντ και των επιχειρήσεων του, όμως αυτός αρνήθηκε ακόμα και τότε να έρθει σε οποιοδήποτε συμβιβασμό με τα σωματεία, παρόλο που του το ζητούσαν στελέχη και μέτοχοι της επιχείρησης. Συνέχισε να χρησιμοποιεί τραμπούκους και να καταστέλλει με όποιο τρόπο μπορούσε τις εργατικές κινητοποιήσεις τουλάχιστον μέχρι το 1941, που αναγνώρισε τελικά το σωματείο των ενωμένων εργατών στην αυτοκινητοβιομηχανία(UAW). Η φορντ ήταν η τελευταία επιχείρηση του κλάδου που αναγνώρισε το συγκεκριμένο σωματείο.

Στιγμιότυπο από τις συμπλοκές

Τέλος πρώτου μέρους

Υστερόγραφο: Οποιαδήποτε ομοιότητα των παραπάνω με τους χρυσαυγίτες και την τραμπούκικη επίθεση τους ενάντια σε συνδικαλιστές του ΠΑΜΕ στο Πέραμα (για να στηριχθούν τα συμφέροντα των εφοπλιστών), δεν μπορεί παρά να είναι τυχαία.

Λαγωνικάκης Φραγκίσκος(Poexania)

---

[1] Ονομάστηκε έτσι επειδή έλαβε χώρα σε μια ανισόπεδη διάβαση λίγο έξω από το Ντιτρόιτ
Πηγές:(συγνώμη που δεν έβαλα κανονικές παραπομπές όπου έπρεπε)
http://en.wikipedia.org/wiki/Henry_Ford
http://en.wikipedia.org/wiki/The_Battle_of_the_Overpass
http://en.wikipedia.org/wiki/Harry_Bennett
http://griid.org/2011/05/26/this-day-in-resistance-history-the-battle-of-the-overpass/
http://www.hfmgv.org/exhibits/fmc/battle.asp