Η κυβερνητική πολιτική για το μεταναστευτικό και τα κέντρα κράτησης

Με αφορμή την υπόθεση του εγγράφου του πρώην αρχηγού του κλάδου «Αλλοδαπών και Προστασίας των Συνόρων» της ΕΛ.ΑΣ. και την προπαγανδιστική αξιοποίησή του από τη ΝΔ, το ΓΤ του ΚΚΕ, σε ανακοίνωσή του ανέφερε: «Η αναγκαία διερεύνηση του ζητήματος, για το πώς εκδόθηκε το επίσημο έγγραφο αστυνομικής εντολής σχετικά με τις διαδικασίες κράτησης μεταναστών, δεν μπορεί να κρύψει τη διγλωσσία που χαρακτηρίζει την κυβερνητική πολιτική και πρακτική για το μεταναστευτικό ζήτημα, που απορρέει από το γεγονός ότι η κυβέρνηση, από τη μία, συμμορφώνεται με τις αντιδραστικές δεσμεύσεις της ΕΕ και, από την άλλη, επιδιώκει να δείξει ένα δήθεν φιλολαϊκό πρόσωπο». Ποια είναι τα στοιχεία που θεμελιώνουν αυτήν την τοποθέτηση του ΚΚΕ.

• Στις προγραμματικές δηλώσεις, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ ήταν πολύ φειδωλή στις δεσμεύσεις της για το μεταναστευτικό ζήτημα. Ετσι, οι μόνες αναφορές που έγιναν αφορούσαν αφενός την επαναφορά διατάξεων του νόμου Ραγκούση για χορήγηση ιθαγένειας στα παιδιά μεταναστών (από τον Αλ. Τσίπρα) και αφετέρου την κατάργηση της εγκυκλίου που προβλέπει την κράτηση μεταναστών για διάστημα μεγαλύτερο από 18 μήνες (από τον Γ. Πανούση). Η αναπληρωτής υπουργός για θέματα Μετανάστευσης Τ. Χριστοδουλοπούλου, που δεν είχε ακόμη ορκιστεί, δεν μίλησε καθόλου. Είχαν προηγηθεί συνεντεύξεις του συναρμόδιου αναπληρωτή υπουργού Προστασίας του Πολίτη Γ. Πανούση, στις οποίες δήλωνε ότι θα σταματήσουν οι αστυνομικές επιχειρήσεις - σκούπα («Ξένιος Ζευς») και ότι θα υπάρξουν κάποια ανοίγματα στο φράχτη του Εβρου για να μπορούν να περνάμε οι πρόσφυγες.
• Οι τρεις θάνατοι μεταναστών που κρατούνταν με διοικητική κράτηση (δηλαδή για το μοναδικό λόγο ότι δεν είχαν χαρτιά) μέσα σε μία βδομάδα, από τους οποίους οι δύο ήταν αυτοκτονίες, ανάγκασαν την κυβέρνηση να πάρει θέση στο θέμα των κέντρων κράτησης και μόνο και όχι συνολικά της μεταναστευτικής πολιτικής.
• Στις 13/2/2015, οι δύο συναρμόδιοι υπουργοί εξέδωσαν κοινή ανακοίνωση με μεγάλες δόσεις «δημιουργικής ασάφειας» και ακόμη μεγαλύτερες δόσεις εξωραϊσμού της ΕΕ. Σύμφωνα με την ανακοίνωση, «δρομολογούνται διαδικασίες για την αποκατάσταση της νομιμότητας και την ορθή εφαρμογή, κατ' αρχήν του υπάρχοντος νομικού πλαισίου και συγκεκριμένα του Ν. 3907/2011», οι οποίες είναι οι εξής:

α) Αμεση απόλυση όσων κρατούνται πέραν των 18 μηνών.
β) Αμεση απόλυση των ευάλωτων περιπτώσεων (οικογένειες, παιδιά, ασυνόδευτοι ανήλικοι, έγκυες, θύματα βασανιστηρίων, ασθενείς, υπερήλικες) με την αναγκαία παραπομπή τους σε δομές φιλοξενίας καθώς και την άμεση απόλυση των αιτούντων άσυλο.
γ) Απόλυση [σημ. συντ. όχι άμεση] των κρατουμένων πέραν των 6 μηνών.
δ) Εξέταση της εφαρμογής των εναλλακτικών της κράτησης περιοριστικών μέτρων (υποχρέωση εμφάνισης στο αστυνομικό τμήμα του τόπου κατοικίας, δήλωση του τόπου κατοικίας κ.ά.). Η ίδια ρύθμιση μπορεί να εφαρμοστεί και για όσους/ες καταλαμβάνονται στο εξής να βρίσκονται στη χώρα χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα. Η ανακοίνωση καταλήγει: «Στην κατεύθυνση αυτή θα έχουμε αρωγό την Ευρώπη, τόσο σε επίπεδο Συμβουλίου της Ευρώπης όσο και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης στο πλαίσιο, δε, των θεσμικών οργάνων της θα διεκδικήσουμε τον επιμερισμό των ευθυνών με βάση την αρχή της αλληλεγγύης». Για το κέντρο κράτησης της Αμυγδαλέζας, αναφέρεται ότι δεν μπορεί να μετατραπεί σε ανοιχτή δομή και δρομολογείται η σταδιακή εκκένωσή του.

 

Υπερασπίζοντας την πολιτική της ΕΕ

Σε συνέντευξη στην εφημερίδα «Εποχή» (22/2/2015), η Τ. Χριστοδουλοπούλου, προχωράει σε ένα προκλητικό λίφτινγκ του αποκρουστικού προσώπου της ΕΕ και αναφωνεί «Η μεταναστευτική πολιτική θα χαιρετιστεί από την υπόλοιπη Ευρώπη». Θεωρεί αρνητικό στοιχείο για τη διεθνή εικόνα της χώρας το γεγονός ότι ορισμένα κράτη της ΕΕ έχουν αναστείλει τον Κανονισμό του Δουβλίνου ΙΙΙ για την Ελλάδα! Δηλαδή, η κυβέρνηση όχι μόνο δε θέτει ζήτημα αλλαγής του Δουβλίνου, αλλά θέλει και την πλήρη εφαρμογή του! Εξωραΐζει όλες τις αντιμεταναστευτικές οδηγίες της ΕΕ και κατηγορεί την προηγούμενη κυβέρνηση ότι δεν τις εφάρμοσε σωστά, παρόλο που τις ενσωμάτωσε στο ελληνικό δίκαιο (π.χ. Ν. 3907/2011). Επιπλέον, παίρνει υπό την προστασία της ακόμη και τον «Οργανισμό Διαχείρισης των Εξωτερικών Συνόρων» της ΕΕ, δηλαδή τον Frontex, λέγοντας επί λέξει: «Η ΕΕ, για πρώτη φορά αποφάσισε ότι κύρια αποστολή της Frontex είναι να σώζει ζωές στη θάλασσα, σε σχέση με παλιότερες εξαγγελίες που ήταν η φρούρηση των συνόρων». Και αυτό, όταν λίγες μέρες πριν η Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, με αφορμή ένα ακόμη πολύνεκρο ναυάγιο με μετανάστες στα νότια θαλάσσια σύνορα της Ιταλίας, κατηγόρησε τον Frontex και την επιχείρηση «Τρίτων» για ολιγωρία στη διάσωση ζωών, κάτι που παραδέχθηκε κυνικά η εκπρόσωπος του Frontex, αναφέροντας χαρακτηριστικά «Αποστολή του Frontex είναι η επιτήρηση των συνόρων».

Στη συνέχεια, η αναπληρωτής υπουργός έσπευσε να επαναφέρει στην ευρωενωσιακή τάξη το συναρμόδιο υπουργό Γ. Πανούση, όταν εκείνος μίλησε για «σπάσιμο», εν ανάγκη, της Συνθήκης Σένγκεν. «Η Σένγκεν είναι θέμα εξωτερικής πολιτικής, δεν είναι ούτε δικό μου θέμα ούτε του κ. Πανούση», είπε η Κα υπουργός. Τέλος, για τους αιτούντες άσυλο και μόνο, η αρμόδια υπουργός του ΣΥΡΙΖΑ, τάχθηκε υπέρ της ενοικίασης άδειων ξενοδοχείων, ιδιωτικών κλινικών και δημοτικών κτιρίων και, κυρίως, διαμερισμάτων που δεν μπορούν να νοικιαστούν, δηλαδή θα έχουμε νέες τρώγλες, υπό την προϋπόθεση πάντα ότι θα δείξει η ΕΕ την «αλληλεγγύη» της δίνοντας τα αναγκαία κονδύλια.

Στο ίδιο μοτίβο κινήθηκε και η τοποθέτηση της υπουργού στο τελευταίο Συμβούλιο Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ, όπου τόνισε ότι «δεν τίθεται ζήτημα μονομερών ενεργειών από πλευράς της Ελλάδας, σε θέματα που έχουν σχέση με τις υποχρεώσεις της χώρας, όπως αυτές απορρέουν από τη Συνθήκη του Σένγκεν και τους Κανονισμούς Δουβλίνο ΙΙΙ (604/2013) και EURODAC (603/20130».

 

Ο νόμος 3907/2011

Ο νόμος αυτός, τον οποίο λιβανίζει από το πρωί έως το βράδυ η κυβέρνηση και μάλιστα ειδικά τα άρθρα που επικαλείται ως λύση για το μεταναστευτικό πρόβλημα, δεν είναι άλλος από την ενσωμάτωση στο ελληνικό δίκαιο της Οδηγίας 2008/115/ΕΚ που, όταν συζητούνταν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, μέχρι και οι πέτρες, μέχρι και οι Εκκλησίες είχαν ξεσηκωθεί εναντίον της. Την είχαν καταψηφίσει, εκτός από το ΚΚΕ, τόσο ο τότε Συνασπισμός όσο και το ΠΑΣΟΚ. Η οδηγία αποκάλυπτε το πραγματικό πρόσωπο της δήθεν «ανθρωπιστικής» ΕΕ, αφού νομιμοποίησε για πρώτη φορά αυτό που ήδη γινόταν στα κράτη - μέλη της ΕΕ, δηλαδή την πολύμηνη φυλάκιση, για διάστημα μέχρι και 18 μήνες των μεταναστών χωρίς χαρτιά, προκειμένου να γίνει δυνατή η «επιστροφή», δηλαδή η απέλασή τους είτε στη χώρα προέλευσης είτε στη χώρα διέλευσής τους. Ο κανόνας, σύμφωνα με την οδηγία και το νόμο, είναι η φυλάκιση και απέλαση. Κατ' εξαίρεση (άρθρ 24 ν. 3907/2011 και 9 της Οδηγίας), στις περιπτώσεις που η απέλαση είναι αδύνατη για τεχνικούς λόγους («ανέφικτες» απελάσεις), προβλέπεται δυνητική και όχι υποχρεωτική εξάμηνη (που μπορεί να ανανεώνεται) αναβολή της «επιστροφής»/«απομάκρυνσης» και τακτική εμφάνιση ενώπιον αρχών, κατάθεση οικονομικής εγγύησης, κατάθεση εγγράφων ή υποχρέωση παραμονής σε ορισμένο μέρος.

Η τακτική της προηγούμενης κυβέρνησης, που συνοδευόταν από μπόλικη δόση αντιμεταναστευτικής ρητορικής, ήταν να απελαύνει μαζικά όσους μπορούσε να απελάσει, δηλαδή τους Αλβανούς υπηκόους, εκείνους που εντάσσονταν στα προγράμματα της λεγόμενης «εθελοντικής επιστροφής» και, στην αρχή της επιχείρησης «Ξένιος Ζευς», λίγες χιλιάδες μετανάστες από Πακιστάν, Μπαγκλαντές κ.λπ. Στους Σύρους, που αντιπροσωπεύουν πλέον τις μισές νέες αφίξεις στην Ελλάδα και είναι πρόσφυγες, δίνονταν άδεια εξάμηνης αναβολής απομάκρυνσης. Ολοι οι υπόλοιποι, φυλακίζονταν αναίτια και άδικα, κάτω από απάνθρωπες συνθήκες στα 6 επίσημα «προαναχωρησιακά» κέντρα κράτησης, αλλά και σε αστυνομικά και λιμενικά κρατητήρια. Ο αριθμός των κρατουμένων μεταναστών στα κέντρα κράτησης είχε φτάσει τις 6.500, ενώ λίγο πριν ξεκινήσει η διαδικασία σταδιακής εκκένωσής τους ήταν γύρω στις 4.500.

 

Διγλωσσία και υποκρισία

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, όπως και προηγούμενες κυβερνήσεις, συνεχίζει συνειδητά την αδιέξοδη πολιτική της αναμονής από την ΕΕ να δώσει λύσεις στο μεταναστευτικό πρόβλημα, να επιδείξει «αλληλεγγύη» κλπ., τη στιγμή που καμία λύση, ούτε καν προσωρινή ανακούφιση, δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς σύγκρουση με την ΕΕ, αλλά και με τον ίδιο τον καπιταλιστικό δρόμο ανάπτυξης. Είναι χαρακτηριστικό ότι, ούτε μετατροπή των κέντρων κράτησης που χρηματοδοτήθηκαν από την ΕΕ σε κέντρα φιλοξενίας δεν μπορεί να γίνει, γιατί θεωρείται παραβίαση των όρων και των σκοπών χρηματοδότησης.

Είναι γνωστό ότι η τεράστια πλειοψηφία των μεταναστών - προσφύγων που βρίσκονται στην Ελλάδα θέλουν να πάνε σε άλλα κράτη - μέλη της ΕΕ, κάτι που απαγορεύεται από τους Κανονισμούς, τις Οδηγίες και τις αποφάσεις της ΕΕ για τη μετανάστευση και το άσυλο.

Στη θέση των απάνθρωπων κέντρων κράτησης που, στη συνείδηση του λαού, έχουν καταγραφεί ως σύγχρονα στρατόπεδα συγκέντρωσης, βάζει κυριολεκτικά το τίποτε ή, στην καλύτερη περίπτωση, περιμένει τα κονδύλια της ΕΕ, αναθέτει σε ΜΚΟ ή στις μεταναστευτικές κοινότητες να δώσουν λύση. Είναι χαρακτηριστικό ότι, από τους 216 ασυνόδευτους ανηλίκους, που κρατούνταν επίσης στα κέντρα κράτησης, μόλις 36 προωθήθηκαν στους 9 υπερπλήρεις σχετικούς ξενώνες που λειτουργούν από ΜΚΟ, τη στιγμή μάλιστα που και αυτοί οι ιδιωτικοί ξενώνες βρίσκονται στον αέρα, γιατί έχει λήξει η χρηματοδότησή τους από κονδύλια της ΕΕ. Ετσι, μπορεί οι μισοί περίπου άδικα κρατούμενοι στα κέντρα κράτησης να απελευθερώθηκαν, δεν είναι όμως καθόλου ελεύθεροι από την πείνα, την έλλειψη στέγης, την έκθεση στα καιρικά φαινόμενα, στα εγκληματικά κυκλώματα που εκμεταλλεύονται απελπισμένους ανθρώπους κάθε εθνικότητας, στις ρατσιστικές επιθέσεις.

Η πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ στο μεταναστευτικό, σε συνθήκες μάλιστα παρατεταμένης καπιταλιστικής κρίσης και κλιμάκωσης των συγκρούσεων και του ανταγωνισμού των μονοπωλίων σε Ευρασία, Αφρική κ.λπ. που προκαλεί νέα προσφυγικά και μεταναστευτικά κύματα, θα οδηγήσει σε καταστάσεις και πρακτικές που ζήσαμε και με τις προηγούμενες κυβερνήσεις.

Η πάλη του εργατικού, πρώτ' απ' όλα κινήματος, αλλά και του ευρύτερου λαϊκού κινήματος ενάντια στους Κανονισμούς, τις Οδηγίες και τις Αποφάσεις της ΕΕ που αφορούν τη μετανάστευση και το άσυλο, η απαίτηση για στέγαση των μεταναστών σε αξιοπρεπείς χώρους φιλοξενίας, η γρήγορη και αξιόπιστη παροχή ασύλου στους διωκόμενους ή προερχόμενους από χώρες ιμπεριαλιστικών συγκρούσεων και η χορήγηση αδειών παραμονής σε όσους έχουν δημιουργήσει δεσμούς με τη χώρα μας είναι η μόνη ρεαλιστική και ελπιδοφόρα φιλολαϊκή διέξοδος για την ανακούφιση του μεταναστευτικού προβλήματος.

Της Λίνας ΚΡΟΚΙΔΗ*
*Η Λίνα Κροκίδη είναι μέλος της ΚΕΟΕ του ΚΚΕ. Υπεύθυνη του Τμήματος Λαϊκών Ελευθεριών και Δικαιοσύνης της ΚΕ του ΚΚΕ