Το προσωποβιβλίο του τρόμου

Έχει πάρει τρομακτικές διαστάσεις ένα φαινόμενο τον τελευταίο καιρό στο Internet και ιδιαίτερα στο facebook που με έχει έντονα προβληματίσει. Η αρχή έγινε, ή τουλάχιστον εγώ τότε το πήρα χαμπάρι, με τα γεγονότα της Ουκρανίας πριν από μερικούς μήνες, ενώ πρόσφατα γίνεται το ίδιο ξανά με τις στρατιωτικές επεμβάσεις του Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας. Ο λόγος για τις αιματηρές εικόνες από τα εκάστοτε μακελειά οι οποίες δημοσιεύονται κατά κόρον και από πολλούς χρήστες στο εν λόγο μέσον κοινωνικής δικτύωσης.

Τα όσα απεικονίζονται σε αυτές τις φωτογραφίες με απίστευτη λεπτομέρεια είναι ιδιαιτέρως φρικιαστικά, προσωπικά αποφεύγω όσο μπορώ να τις κοιτάω, αν και δυστυχώς μου τα πετάει φάτσα φόρα στον “τοίχο” μου, και έτσι έχω δει πολλά που δεν θα θελα πρωτού να προλάβω να αποστρέψω το βλέμμα μου. Και μιλάμε για ακρωτηριασμένες εγκύους, διαμελισμένα ή απανθρακωμένα παιδιά και βρέφη, πολτοποιημένα ανθρώπινα μέλη αποκεφαλισμούς κ.α.




Έχω κατά καιρούς εκφράσει τις ενστάσεις μου για όλα αυτά και έχω “διαπληκτιστεί” με πολλούς, η κύρια επιχειρηματολογία τους είναι πως αυτά συμβαίνουν έτσι και αλλιώς και ότι καλό είναι να τα δείχνουμε μπας και ξυπνήσει κάποιος κόσμος. Εγώ πάλι έχω διαφορετική άποψη.

Καταρχάς δεν αρνούμαι ότι η δύναμη της εικόνας είναι μεγάλη, ότι στοχεύει απευθείας στο συναίσθημα και είναι δυνατόν να συγκινήσει. Όμως εκτός του ότι πρέπει να υπάρχει ένα μέτρο στο τι δείχνουμε και πόσο, μήπως και αυτή η στεγνή επίκληση στο συναίσθημα έχει τα δικά της προβλήματα;

Προσωπικά εγώ:

α) Δεν νομίζω να συγκινηθώ περισσότερο άμα δω μια τέτοια φωτογραφία ή 1000. Η συνεχής έκθεση σε τέτοιες εικόνες είτε θα με κάνει να τα παίξω, ή για να μην τα παίξω θα εξοικειωθώ με το θέαμα όπως ακριβώς εξοικειώνεται ένας γιατρός με τα ανοιγμένα πτώματα στο χειρουργικό τραπέζι. Υπάρχει λοιπόν λόγος να δημοσιεύει κάποιος 10 τέτοιες φωτογραφίες τη μέρα;

β) Η επίκληση του συναισθήματος είναι μια “φτηνή” μέθοδος που χρησιμοποιούσαν και χρησιμοποιούν οι εχθροί μας κατά κόρων. Μάστορας σε αυτό ο Γκαίμπελς, αλλά και άλλοι καλοθελητές με χαλκευμένες φωτογραφίες από λιμούς στην Ουκρανία, από σφαγές των, κατά τη δική τους ορολογία, “κομμουνιστοσυμμοριτών”, ανθρωποφαγίες, σκυλοφαγίες κλπ. Άμα ο βομβαρδισμός από τέτοιο φωτογραφικό υλικό άρμοζε στον τρόπο προπαγάνδας των κομμουνιστών, τότε ο Ριζοσπάστης αντί να περιέχει ποικίλα άρθρα θα έπρεπε να μετατρέπονταν σε άλμπουμ φρίκης και να δημοσιεύει κάθε μέρα φωτογραφίες από τα χιλιάδες θύματα του ιμπεριαλισμού, όμως κατά τη γνώμη μου αυτός είναι ο τρόπος εκείνου που δεν έχει τίποτα να προσθέσει.

γ) Δεν είμαι κάθετα εναντίος στην δημοσίευση τέτοιων ντοκουμέντων, απλά λέω πως πρέπει να προσέχουμε που, πως και πότε τα δημοσιεύουμε και σε τι βαθμό. Στο κάτω κάτω μπαίνουν και πολύ μικρά παιδάκια στο facebook και το να μην εκτεθεί ένα πεντάχρονο σε μια τέτοια φωτογραφία δεν είναι ζήτημα πουριτανισμού αλλά κοινής λογικής. Το σκεπτικό ότι άμα γεμίσει η οθόνη του υπολογιστή από αίμα θα αφυπνιστούν κάποιοι ενάντια στον πόλεμο δεν έχει νόημα, διότι αν είναι έτσι να παραστεκουλίζουμε και σε ένα νεκροτομείο μέρα νύχτα για να ευαισθητοποιηθούμε ενάντια στις ασθένειες.

Και φυσικά όλα αυτά συμβαίνουν και φυσικά δεν πρέπει να κλείνουμε μάτια και αφτιά, όμως εκτός του ότι αυτού το είδους το “θέαμα” δεν είναι για χόρταση τα μάτια και τα αφτιά είναι όργανα που προσλαμβάνουν πληροφορίες για να τις επεξεργαστεί ο εγκέφαλος και τίποτα παραπάνω. Αυτό ακριβώς το “άνοιγμα” του εγκεφάλου πρέπει να είναι ο στόχος μας εμάς των κομμουνιστών. Αυτός είναι και ο λόγος που ο Ριζοσπάστης δεν το παρακάνει πότε με τέτοιες εικόνες αλλά στηρίζεται στην αρθρογραφία και στην συνολική παρουσίαση ενός φαινομένου.

Και παραφράζοντας για τις ανάγκες του άρθρου μια ρήση που μάλλον ψευδώς αποδίδουν στον Στάλιν…

Μια φωτογραφία διαμελισμένου παιδικού πτώματος είναι τραγωδία, χίλιες τέτοιες φωτογραφίες καταντάει ανωμαλία.

Από ένα σημείο και πέρα όλο τούτο καταλήγει να μετατρέπεται σε αυτό που κάποιοι αποκαλούν “πορνογραφία της βίας”. Δείχνει και το επίπεδο της αναισθησίας στο οποίο έχουμε φτάσει που η δημοσίευση όλων αυτών φάτσα φόρα και καθ όλη τη διάρκεια της μέρας τείνει να μην αποτελεί πια ένα ΓΕΓΟΝΟΣ αλλά ρουτίνα. Υπάρχει φόβος να καταλήξουμε σαν εκείνους τους ναρκομανείς που όταν περάσουν στα βαριά, τα ελαφριά πλέον δεν τους κάνουν τίποτα, δεν τους συγκινούν ούτε μια στάλα. Όσες τέτοιες φωτογραφίες και αν δημοσιεύσεις από ένα σημείο και πέρα το μόνο αποτέλεσμα που μπορεί να υπάρχει είναι το να κάνουν μέρα με τη μέρα όλο και λιγότερο εντύπωση σε αυτούς που αντέχουν να τις κοιτούν. Ο ισχυρισμός δε πολλών, πως όσοι επιλέγουν να μην της βλέπουν κλείνουν τα μάτια απέναντι στο πρόβλημα είναι άκυρος… ξέρω πολλούς που δεν αντέχουν να τις κοιτάζουν και όμως σε πείσμα όλων είναι εδώ και χρόνια παρόντες σε κάθε αντιπολεμικό συλλαλητήριο, φωνάζουν ενάντια στον πόλεμο προειδοποιούν για τις αιτίες και τα συμφέροντα που βρίσκονται κάθε φορά από πίσω του.

Το ζήτημα αυτό έχει πολλές ακόμη προεκτάσεις, μια από αυτές είναι αυτή του σεβασμού του νεκρού. Προσωπικά, και το λέω προκαταβολικά αυτό, δεν θα ήθελα το κατακρεουργημένο πτώμα μου να κάνει το γύρο του κόσμου, ούτε και του παιδιού μου. Πιθανόν βέβαια κάποιοι παλαιστίνιοι που έχασαν τους συγγενείς τους τόσο φριχτά και άδικα να το καταλαβαίνουν ως ένα τρόπο να ακουστεί η ιστορία τους. Όμως αν κάποιος θέλει να μάθει την ιστορία αυτού του λαού όσα πτώματα και αν δει δεν θα διδαχθεί και πάρα πολλά, διαφορετικά αυτοί που είχαν γραφεία κηδειών θα ήταν παντογνώστες. Ο πραγματικά ευαίσθητος κοινωνικά άνθρωπος, έστω και αν δεν ήξερε μέχρι χθες τίποτα για την Παλαιστίνη ή για την Συρία ή για την Ουκρανία, αντί για να ξεσπάει τα δικά του απωθημένα μπροστά σε εικόνες φρίκης και να αισθάνεται καλά με το πόσο κακοί είναι οι “άλλοι”, θα μπορούσε να το ψάξει σε βάθος, να πάρει υπεύθυνη θέση και να υποστηρίξει αυτή τη θέση με τη συνολική του στάση ζωής.

Λαγωνικάκης Φραγκίσκος(Poexania)